Były żołnierz Armii Krajowej został skazany 75 lat temu. Chciał unieważnienia wyroku, sąd się nie zgodził

Już raz sąd pierwszej instancji wydał w tej sprawie postanowienie, ale sąd odwoławczy je uchylił, nakazując wniosek zbadać powtórnie.

Postępowanie dotyczy orzeczenia, które zapadło w październiku 1947 roku przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Białymstoku. Kara, to siedem lat więzienia oraz trzyletni okres m.in. utraty praw publicznych.

Był on następstwem zatrzymania, osadzenia w Powiatowym Urzędzie Bezpieczeństwa Publicznego w Bielsku Podlaskim i oskarżenia m.in. o nielegalne posiadanie i przechowywanie broni bez zezwolenia.

Po uwzględnieniu wniosku o warunkowe przedterminowe zwolnienie, wiosną 1951 roku mężczyzna opuścił więzienie.

Prawnicy domagający się - w imieniu blisko stuletniego obecnie wnioskodawcy - unieważnienia tego wyroku, odwołują się do zapisów tzw. ustawy lutowej z 1991 roku, czyli przepisów o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu państwa polskiego.

Bo - w ich ocenie - to skazanie z 1947 roku wiązało się bezpośrednio z jego działalnością niepodległościową, którą prowadził w okresie powojennym. W grudniu 2021 roku Sąd Okręgowy w Białymstoku tego wniosku jednak nie uwzględnił. Ocenił bowiem, że brak jest dowodów na to, by czyny, za które doszło do skazania w 1947 roku, były związane z walką na rzecz niepodległego Państwa Polskiego.

Postanowienie uchylił jednak Sąd Apelacyjny w Białymstoku. W czwartek (20 października) przed Sądem Okręgowym w Białymstoku zakończyło się ponowne postępowanie w pierwszej instancji. Pełnomocnicy byłego żołnierza AK powtórzyli swoje argumenty, podkreślając że proces sprzed lat związany był z działalnością niepodległościową.

Pion śledczy IPN chciał oddalenia wniosku. Wyrok z 1947 roku dotyczył bowiem nielegalnego posiadania broni - niemieckiego karabinu. Jak wynika z akt sprawy z 1947 roku, oskarżony tłumaczył wtedy, że broń służyła mu do polowań na dziki, które robiły szkody w uprawach.

- Wyrok musi być związany z działalnością na rzecz niepodległego bytu państwa polskiego. Z przykrością muszę złożyć wniosek o nieuwzględnienie wniosku, podkreślając że wnioskodawca był członkiem polskiej organizacji niepodległościowej i ma duże zasługi na rzecz państwa polskiego - mówił w mowie końcowej prokurator Zbigniew Kulikowski z pionu śledczego Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku.

Pełnomocnicy wnioskodawcy argumentują, że wersja o posiadaniu broni, by odstraszać zwierzęta, była tylko strategią procesową i linią obrony w procesie sprzed 75 lat, a chodziło o to, by wyrok był jak najłagodniejszy.

- Zgromadzone w sprawie dowody nie wykazały, że wyrok z 13 października 1947 roku, został wydany z powodu działalności na rzecz niepodległego bytu państwa polskiego. Tym bardziej nie wykazano, że czyn, który był przypisany tym wyrokiem, był związany z działalnością na rzecz niepodległego bytu państwa polskiego - mówił sędzia Szczęsny Szymański, uzasadniając wydane postanowienie.

Czytaj też: 97-letni były żołnierz Armii Krajowej został w 1956 roku skazany za przestępstwo kryminalne. Sąd nie zgodził się na unieważnienie wyroku 

Dodał, że z materiałów prowadzonego w tym czasie śledztwa nie wynika, by wnioskodawca był w tym czasie podejrzany o przynależność do podziemia niepodległościowego.

- Czy należał do podziemia niepodległościowego? Tak, należał, co nie oznacza, że posiadany przez niego karabin był bronią organizacyjną - mówił sędzia.

W ocenie sądu "jedno drugiemu nie przeczy".

Jak powiedział sędzia Szymański, wnioskodawca mógł wówczas być członkiem organizacji niepodległościowej i "opiekować się magazynem broni umieszczonym gdzieś w pobliskim lesie" (tak mówili powołani w postępowaniu świadkowie), a jednocześnie mieć własną broń używaną do odstraszania zwierząt niszczących uprawy i nielegalnych polowań.

Sąd okręgowy rozważał, czy rzeczywiście nie była to jedynie linia obrony, by kara nie była surowsza, ale - w oparciu o zebrane w sprawie dowody - ocenił, że nie.

- Niewątpliwie wnioskodawca, już w latach powojennych, działał na rzecz niepodległego bytu państwa polskiego, jednak czyn, za który został skazany, nie miał związku z tą działalnością - dodał sędzia Szymański.

Postanowienie nie jest prawomocne. Pełnomocnicy 97-letniego wnioskodawcy zapowiadają zażalenie.