Kamienica przy Środkowej 11 została wzniesiona w 1914 roku. Jej właścicielem był Antoni Barański, który - jak opisuje konserwator - początkowo chciał postawić budynek liczący cztery kondygnacje. Ostatecznie wybudowano kamienicę o większych gabarytach, choć przypuszczalnie oficyna północna została wzniesiona nieco później.
W okresie II Rzeczpospolitej w budynku frontowym mieściła się siedziba Towarzystwa Bibliotek Powszechnych, a oficyny zostały zaadaptowane na potrzeby zakładu wędliniarskiego Stanisława Turkowskiego. Po II wojnie światowej kamienica wraz z zakładem została upaństwowiona.
Po kilku latach zaniechano produkcji wędlin, a oficyny w tylnej części działki i zabudowania fabryczne, z wyjątkiem jednego budynku przekształconego wówczas na funkcje mieszkalne, zostały rozebrane.
Oryginalny wystrój
Kamienica jest przykładem architektury wczesnomodernistycznej, łączącej wpływy secesji i uproszczonego klasycyzmu, jest jednym z cenniejszych elementów historycznej zabudowy Środkowej.
"Monumentalny i reprezentacyjny charakter budynku podkreślono poprzez jego gabaryty, dominujące nad ówczesną zabudową ulicy, a także zastosowaną dekorację: wyważony i oszczędny detal elewacji wzbogacony o wyszukaną formę szczytu i otworu okiennego w środkowej osi, zwieńczenia pseudoryzalitów oraz balkony. Zastosowanie detalu w formie stylizowanych głów i rozety pod wykuszem stanowi natomiast świadectwo trwałości estetyki z przełomu XIX i XX wieku oraz popularności tradycyjnej dekoracji sztukatorskiej" – opisuje konserwator.
Wewnątrz budynku zachował się w znacznym stopniu oryginalny wystrój: drewniane schody z balustradą o szerokich, drewnianych słupkach i profilach, dwuskrzydłowe drzwi z bogatą snycerką i szkleniem.
Wewnątrz, w większości lokali, znajdują się parkiety taflowe i z klepki, wewnętrzna stolarka drzwiowa z mosiężnymi okuciami, sporadycznie także rozety.
"Na szczególną uwagę zasługują zachowane w kilku lokalach piece ceramiczne o bogatej secesyjnej i klasycyzującej dekoracji" – zauważa konserwator.
Wielomiejski charakter
Wartość historyczna budynku wiąże się z rozwijającym się na początku XX wieku ruchem budowlanym, który był konsekwencją lokalizacji na terenie Pragi zakładów przemysłowych oraz rozwoju sieci komunikacyjnej. Popularność i rosnący prestiż Nowej Pragi wiązał się z budowa budynków o wielkomiejskim charakterze, czego przykładem jest kamienica przy Środkowej 11.
Nie bez znaczenia jest również związek budynku z rodziną Turkowskich, właścicieli mieszczącego się w oficynach budynku, cenionego przez warszawiaków zakładu wędliniarskiego.
W 2015 roku kamienica została zwrócona przedwojennym właścicielom.
Autorka/Autor: kz/b
Źródło: tvnwarszawa.pl
Źródło zdjęcia głównego: MWKZ