Opaska "Bora" Komorowskiego wróciła do Warszawy

- Powstańcy nie mieli jednakowych mundurów. Nosili różne mundury - zdobyczne, niemieckie - czy cywilne ubrania. Tym, co ich łączyło i wyróżniało, były biało-czerwone opaski - przypomniał w rozmowie z PAP dyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego, Jan Ołdakowski. Jak dodał, opaski są jedynym rodzajem obiektów w muzeum, które zawsze są na ekspozycjach.

"Ogromne wzruszenie"

- Pamiętam, że była ona u nas w domu przez dobre parę lat i potem jakoś zniknęła. Nie pamiętam tego momentu, gdy ojciec ją przekazał - powiedział o opasce podczas wtorkowej uroczystości odsłonięcia opaski syn gen. "Bora" Komorowskiego, Adam Komorowski.

- To, że ta opaska, która na pewno wędrowała przez tyle lat i była w różnych miejscach, znalazła się na aukcji jest dla nas, powstańców ogromny wzruszeniem, gdyż opaska biało-czerwona na ramieniu świadczyła o przynależności do polskiej armii i była ogromnym zaszczytem - mówił gen. Zbigniew Ścibor-Rylski. Jak przypomniał, na opasce znajdował się znak zgrupowania, do którego przynależał powstaniec.

Opaska gen. Komorowskiego eksponowana jest obok opaski Antoniego Chruściela "Montera".

Wylicytowana na aukcji

Autentyczność jej potwierdzają dwa maszynopisy z podpisem gen. Komorowskiego, który w 1962 roku przekazał opaskę do zbiorów E. Prawdzic-Gołemberskiego - osoby, z którą był zaprzyjaźniony. W tym roku opaskę na aukcję w Wielkiej Brytanii wystawił prawdopodobnie, według dyrektora muzeum, syn Prawdzic-Gołemberskiego. Muzeum kupiło ją po cenie wywoławczej, ponad 3,8 tys. funtów.

Gen. dyw. Tadeusz Komorowski "Bór" (1895-1966) karierę wojskową rozpoczął w armii austro-węgierskiej. W czasie I wojny światowej służył na froncie rosyjskim i włoskim. W Wojsku Polskim był od 1918 roku. W wojnie bolszewickiej dowodził 12. Pułkiem Ułanów Podolskich.

Następnie był m.in. instruktorem jazdy konnej w Oficerskiej Szkole Artylerii w Warszawie, zastępcą dowódcy 8. Pułku Ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego, dowódcą 9. Pułku Ułanów Małopolskich i komendantem Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu.

W kampanii wrześniowej 1939 roku najpierw był dowódcą Ośrodka Zapasowego Zgrupowania Kawalerii w Garwolinie, a następnie zastępcą dowódcy Kombinowanej Brygady Kawalerii płk. Adama Zakrzewskiego w składzie Armii Lublin.

Dowódca AK

W konspiracji był m.in. komendantem Obszaru Kraków Związku Walki Zbrojnej, po dekonspiracji i przedostaniu się do Warszawy zastępcą komendanta głównego ZWZ - dowódcy AK. Od lipca 1943 roku był Dowódcą Armii Krajowej. 31 lipca 1944 roku, wraz z Delegatem Rządu RP na Kraj, wicepremierem Janem Stanisławem Jankowskim, podjął decyzję o rozpoczęciu Powstania Warszawskiego. Dowództwo nad siłami powstańczymi objął komendant Okręgu Warszawa AK płk Antoni Chruściel "Monter", podczas gdy gen. Komorowskiemu podlegała nadal cała Armia Krajowa.

W chwili wybuchu walk generał przebywał w Fabryce Kamlera przy ulicy Dzielnej 72 i pozostał na Woli do 6 sierpnia. Następnie, wraz z pierwszym rzutem Komendy Głównej AK, przeszedł na Stare Miasto, do budynku szkoły przy Barokowej 6. Z kolei od 13 sierpnia do końca pobytu na Starówce był w gmachu Ministerstwa Sprawiedliwości przy ulicy Długiej 7. Nocą z 25 na 26 sierpnia, wraz z Komendą Główną AK i władzami cywilnymi, ewakuował się kanałami do Śródmieścia, gdzie przebywał w gmachu PKO przy Jasnej 9. Ze zbombardowanego 4 września budynku przeniósł się wraz z Komendą Główną, do Śródmieścia Południowego, do "Małej PAST-y" przy ulicy Piusa XI 19 (obecnie Piękna), gdzie przebywał już do końca Powstania. U jego schyłku zostaje mianowany Naczelnym Wodzem.

Po upadku Powstania Warszawskiego odmawiał rozszerzenia kapitulacji na wszystkie oddziały Armii Krajowej. Trafił do niewoli. Był więziony w oflagach Langwasser pod Norymbergą, Colditz w Saksonii i Markt-Pongau w Alpach Tyrolskich. Po wojnie przebywał na emigracji w Londynie, gdzie w latach 1947-1949 sprawował urząd premiera Rządu RP na Uchodźstwie. Zmarł w Wielkiej Brytanii.

pap/par