Nowa-stara kamienica przy Foksal. Prace się kończą, dyskusja trwa

[object Object]
Anna Rostkowska, architektArtur Węgrzynowicz, tvnwarszawa.pl
wideo 2/2

10 lat starań o pozwolenia, spory na poziomie ministra kultury, potem cztery lata prac budowlanych i konserwatorskich. Wreszcie zza rusztowań wyłoniły się niemal gotowe kamienice przy Foksal. Nowe? Stare? Trudno jednoznacznie odpowiedzieć. Spory będą trwać nadal.

Właściciele z warszawskimi zabytkami obchodzili się różnie - jedni je burzyli, inni zaniedbywali. Jeszcze inni nadbudowywali lub zmieniali tak, że trudno było potem dostrzec związek z oryginałem. Byli też tacy, którzy z większą lub mniejszą determinacją realizowali zalecenia konserwatora zabytków.

Przy Foksal wszystkiego było po trochu. Najpierw kamienice niszczały. Opustoszałe, bez inwestora i nadzoru, służyły bezdomnym i narkomanom, co we wstrząsającym dokumencie "Wolność jest darem Boga" uwiecznił Cezary Ciszewski. W 2005 roku budynki przy Foksal 13 i 15 kupiła firma Ghelamco, która niedługo potem ujawniła plan generalnego remontu, z myślą o luksusowych apartamentach.

Kamienica przy Foksal 13 w 2009 rokuGoogle Maps

Co zachować, co odtworzyć i z czego?

Spór wybuchł, gdy deweloper pokazał wizualizację. O ile "piętnastka" miała po prostu "odzyskać dawny blask", o tyle proponowana elewacja "trzynastki" znacząco różniła się od tego, co można było zobaczyć na żywo.

Jedna z pierwszych wizualizacji kamienic przy Foksalmateriały inwestora

By zrozumieć, o co poszło, trzeba się jednak cofnąć do lat 30. XX wieku. Kamienica pod numerem 15 należała wtedy do rodziny Wedlów, która postanowiła - jak powiedzielibyśmy dziś - zwiększyć jej atrakcyjność rynkową. W tym celu XIX-wieczny budynek zyskał nowoczesną na owe czasy, modernistyczną fasadę zaprojektowaną przez Zdzisława Mączeńskiego (zyskała też pierwszą w Warszawie windę zbudowaną w starej kamienicy).

Budynki przetrwały okupację i Powstanie Warszawskie. W PRL spotkał je typowy los - nacjonalizacja, podziały mieszkań, dokwaterowywanie lokatorów. Potem obie kamienice stopniowo podupadały. Gdy ostatni raz zmieniły właściciela, XIX-wieczna fasada "piętnastki" wciąż nosiła ślady dawnej świetności, natomiast modernizm "trzynastki" docenić mogli już tylko fachowcy. Dla laików kamienica wyglądała tak, jak budynki, którym w PRL celowo skuto zbyt bogate zdobienia.

Pomysł odtworzenia XIX-wiecznego wyglądu i wyremontowania obu kamienic "w pakiecie" wielu wydawał się więc bardzo dobry. Był jednak sprzeczny z doktryną konserwatorską. Ta nakazuje bowiem zachowywanie kolejnych "nawarstwień" - chronić trzeba nie tylko najstarszy wygląd budynku, ale też wszystko to, co dodały kolejne pokolenia. Ówczesna stołeczna konserwator zabytków Ewa Nekanda-Trepka, dziś dyrektor Muzeum Warszawy, nie zgodziła się jednak na ponownie "zwiększenie atrakcyjności", tym razem przez skucie modernistycznej elewacji.

Jedyne zdjęcie kamienicy przed przebudową w latach 30. XX wiekuarchiwum rodzinne Marka Kisilowskiego

Z jednego zdjęcia

Miała jeszcze jeden powód: nikt tak naprawdę nie wiedział, jak kamienica wyglądała przed ingerencją wykonaną na zlecenie Wedlów. Nie było żadnej dokumentacji czy zdjęcia. Do czasu. O trwającym sporze napisałem wówczas na łamach warszawskiego dodatku "Dziennika". Wtedy odezwał się do mnie profesor Marek Kisilowski z Politechniki Warszawskiej. Jego rodzina przyjaźniła się z Wedlami, a on sam, w domowym archiwum znalazł zdjęcie budynku pod ówczesnym adresem Pierackiego 13.

Ostateczny efektKarol Kobos, tvnwarszawa.pl

Fotografia trafiła do firmy Ghelamco, a potem do zatrudnionej przez dewelopera architektki Anny Rostkowskiej. To specjalistka od renowacji wielkomiejskich kamienic, która w odpowiedzialny sposób łączy starą substancję z wymogami nowoczesności. Odpowiadała między innymi za siedzibę Edipresse przy Wiejskiej czy adaptację praskiej Komory Wodnej na potrzeby Urzędu Stanu Cywilnego, a także remonty kamienic w Alejach Ujazdowskich, przy Wilczej, Hożej, Jagiellońskiej czy Okrzei.

Rostkowska zaczęła żmudną inwentaryzację walących się kamienic przy Foksal: każda deska, każdy kafel z pieca, każdy zachowany fragment sztukaterii był demontowany, numerowany i analizowany. W oparciu o jedno zdjęcie i historyczną wiedzę jej zespół, detal po detalu, projektował z kolei nową-starą elewację Foksal 13.

Dla konserwatorów taka "wariacja na temat" XIX-wiecznej estetyki przy użyciu XXI-wiecznej wiedzy była trudna do zaakceptowania. Sprawa podzieliła środowisko. Żywo debatowano o niej wśród architektów, konserwatorów i studentów architektury czy historii sztuki. W powietrzu wisiał precedens. Ghelamco odwoływało się bowiem do kolejnych instancji, aż sprawa trafiła do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a potem przed Główną Komisję Konserwatorską.

Tam, w ostatecznym głosowaniu ekspertów zaważył jeden głos: sentyment wziął górę nad doktryną, a Ghelamco dostało zgodę na skucie elewacji Mączeńskiego. Z projektem składającym się z ponad dwustu trójwymiarowych modeli elementów nowej-starej elewacji i pozwoleniami inwestor zaczął budowę. Był rok 2015.

"Najpiękniejsza klatka w Warszawie"

Kilka tygodni temu zza rusztowań wyłoniła się elewacja "trzynastki". Reakcje i tym razem były podzielone. Portal Pańska Skórka nazwał dawną kamienicę Wedla... bombonierką. Z kolei we wtorek deweloper zaprosił dziennikarzy do wnętrz. Nie są jeszcze ukończone - w wielu miejscach wciąż trwa uzupełnianie sztukaterii i polichromii. Ale efekty już teraz robią wrażenie. Pieczołowicie wyremontowano wszystko, co dało się zachować. Sztukaterie zdjęto, odczyszczono z wielu warstw farby, a potem stworzono odlewy i formy, co pozwoliło je uzupełnić. Polichromie z drewnianych sufitów zdemontowano wraz z warstwą słomy po to, by podwiesić je ponownie na nowych, żelbetowych stropach, którymi zastąpiono starą konstrukcję. Na parterze - gdzie docelowo powstać mają szerzej dostępne biura - zachowano kaflowe piece. Nie ma jeszcze drewnianych podłóg, ale i tu wrócić mają te fragmenty, które się do tego nadają. A pozostałe mają być odtworzone według wzoru.

Osobną atrakcją jest jedna z klatek schodowych, na której odrestaurowano malowidła z aniołami i diabłami. - To najpiękniejsza klatka schodowa w Warszawie - twierdzi kategorycznie Jeroen van der Toolen, szef Ghelamco Polska. Z dumą dodaje, że nad odtworzeniem malunków pracowało 17 konserwatorów. - Zwykle ci, którzy pracują na budowach, nie są specjalnie zainteresowani tym, co i dla kogo budują. Co innego tutaj. Obserwowanie tych wszystkich specjalistów pracujących z zaangażowaniem, było przyjemnością - dodaje.

W odrestaurowanym budynku znajdzie się w sumie 55 mieszkań o powierzchni od 47 do 260 metrów. Ich właściciele do dyspozycji będą mieli saunę, salę fitness, tarasy z widokiem na Warszawę oraz osobne pokoje dla swoich gości. Część mieszkań znajdzie się w nowych oficynach zbudowanych od stron ulic Smolnej (ich architektura jest już - zgodnie z doktryną i ekonomią - współczesna). Pod kamienicami powstał garaż na 64 samochody. Jedno z podwórek zostało zadaszone i będzie pełnić rolę recepcji.

- Decyzja inwestora była szalona. Firma, która buduje biura na metry, stworzyła dla miasta prezent. Nie liczyła się z czasem, ani z pieniędzmi - przekonywała na wtorkowym spotkaniu Rostkowska. - Jaki inwestor umoczy dziś pieniądze na kilkanaście lat? - dodawała.

Ile pieniędzy "umoczono" w renowację kamienic, Ghelamco nie podaje. - Lepiej nie patrzeć na koszt arcydzieła - mówi van der Tooolen. Ale firma potwierdza, że metr powierzchni użytkowej w budynkach kosztował ją około 25 tysięcy złotych. Dla porównania w wieżowcu Warsaw Spire metr kosztował firmę około 9 tysięcy złotych.

Chętni do zamieszkania przy Foksal muszą za ten sam metr zapłacić teraz nawet 40 tysięcy złotych. Ostateczny efekt prac konserwatorskich będzie więc cieszył oczy nielicznych. Pozostali mogą osłodzić sobie ten fakt patrząc na elewację - bombonierkę.

Karol Kobos

Pozostałe wiadomości

Maszyniści Warszawskiej Kolei Dojazdowej żądają podwyżek. Dwa tygodnie temu przeprowadzili protest ostrzegawczy. Teraz znów siadają do rozmów z zarządem. Jeśli nie dojdą do porozumienia, czeka nas strajk generalny.

Maszyniści WKD grożą strajkiem generalnym. Mediacje ostatniej szansy

Maszyniści WKD grożą strajkiem generalnym. Mediacje ostatniej szansy

Autor:
dg/b
Źródło:
PAP

15-latek z Płońska (Mazowieckie) wybił szybę wiaty przystankowej w pobliskiej miejscowości. Policjantom tłumaczył, że chciał sprawdzić moc wiatrówki, pożyczonej od siostry. Straty oszacowano na 1300 złotych.

"Wiatrówkę pożyczył od siostry". Testował ją na szybie przystanku

"Wiatrówkę pożyczył od siostry". Testował ją na szybie przystanku

Autor:
mg
Źródło:
tvnwarszawa.pl

Lakierowane odpady z produkcji mebli spalano na Ursynowie w warsztacie stolarskim. W warsztacie samochodowym w tej samej dzielnicy spalono zużyty olej silnikowy. Interweniowali strażnicy miejscy.

"Siwy dym aż piekł w oczy". Spalali odpady z produkcji mebli

"Siwy dym aż piekł w oczy". Spalali odpady z produkcji mebli

Autor:
mg/b
Źródło:
tvnwarszawa.pl

Kierowca ciężarówki wpadł do rowu przy trasie S7 w Żurominku (Mazowsze). Jak ustalili policjanci, jechał pojazdem niedopuszczonym do ruchu. Pojawiło się nagranie z kolizji.

Tir poruszał się drogą ekspresową, nagle zjechał do rowu.

Tir poruszał się drogą ekspresową, nagle zjechał do rowu.

Autor:
dg/b
Źródło:
tvnwarszawa.pl

Cztery samochody najechały na siebie w pobliżu węzła Opacz. Jedna osoba została przetransportowana do szpitala. Są utrudnienia na S7 w kierunku Warszawy.

Najechały na siebie cztery samochody. Jedna osoba w szpitalu

Najechały na siebie cztery samochody. Jedna osoba w szpitalu

Autor:
mg/b
Źródło:
tvnwarszawa.pl

W Podkowie Leśnej (Mazowieckie) 45-latek zajechał skuterem drogę 13-letniej dziewczynce. Jak poinformowali policjanci, zażądał od niej pieniędzy i groził przemocą. Dziewczynka uciekła.

Podjechał skuterem do 13-latki i zażądał pieniędzy

Podjechał skuterem do 13-latki i zażądał pieniędzy

Autor:
mg/b
Źródło:
tvnwarszawa.pl

Na warszawskim Lotnisku Chopina udaremniono próbę przemytu diamentów, szmaragdów i rubinów. Podróżna ukryła je w skarpetce. Wartość kamieni oszacowano na prawie milion złotych.

Diamenty, szmaragdy i rubiny ukryła w skarpetce

Diamenty, szmaragdy i rubiny ukryła w skarpetce

Autor:
mg/b
Źródło:
tvnwarszawa.pl

Od 2 do 9 grudnia pociągi Szybkiej Kolei Miejskiej nie będą jeździły na odcinku Warszawa Wschodnia – Warszawa Radość. Inaczej będą kursowały także pociągi Kolei Mazowieckich. Powodem jest przebudowa urządzeń sterowania ruchem. Uruchomiona zostanie zastępcza linia autobusowa, będą kursowały dodatkowe tramwaje.

Tydzień poważnych utrudnień na linii otwockiej

Tydzień poważnych utrudnień na linii otwockiej

Autor:
mg/b
Źródło:
tvnwarszawa.pl

Zlikwidowana "dziupla" samochodowa, zabezpieczone cztery auta skradzione z Niemiec i Francji oraz części i akcesoria samochodowe - to efekt działań przeprowadzonych przez policjantów z warszawskiej Woli.

Zlikwidowali "dziuplę" pod Warszawą. Odzyskali cztery auta, zatrzymali trzy osoby

Zlikwidowali "dziuplę" pod Warszawą. Odzyskali cztery auta, zatrzymali trzy osoby

Autor:
katke/b
Źródło:
tvnwarszawa.pl

Wycieczka z Żor wracała z Warszawy na Śląsk. Autokar z dziećmi utknął w Kątach Węgierskich - miejscowości na północ od stolicy. Kierowca autobusu był badany w karetce.

Zmierzali na Śląsk, pojechali w przeciwnym kierunku. Autobus z dziećmi utknął w lesie

Zmierzali na Śląsk, pojechali w przeciwnym kierunku. Autobus z dziećmi utknął w lesie

Autor:
mg/ec
Źródło:
tvnwarszawa.pl

W alei Stanów Zjednoczonych zderzyły się taksówka i autobus. Do wypadku doszło na nitce, którą mogą się poruszać tylko pojazdy komunikacji. Do szpitala trafił 85-letni kierowca toyoty. Oba pojazdy są mocno zniszczone. Były utrudnienia w ruchu.

Zderzenie autobusu z taksówką. Reanimowano jedną osobę

Zderzenie autobusu z taksówką. Reanimowano jedną osobę

Autor:
mg
Źródło:
tvnwarszawa.pl

Na trasie S7 pod Płońskiem spłonął wojskowy autobus. Pożar rozwinął się w komorze silnika. Pojazdem podróżowało 34 żołnierzy, wszyscy się z niego ewakuowali.

Na S7 spalił się wojskowy autobus. Podróżowało nim 34 żołnierzy

Na S7 spalił się wojskowy autobus. Podróżowało nim 34 żołnierzy

Autor:
mg
Źródło:
tvnwarszawa.pl

Pięć samochodów zderzyło się na Wale Miedzeszyńskim. Były duże utrudnienia w kierunku Otwocka.

Pięć samochodów zniszczonych i przewrócona latarnia

Pięć samochodów zniszczonych i przewrócona latarnia

Autor:
mg
Źródło:
tvnwarszawa.pl

Warszawska prokuratura umorzyła dwa postępowania w sprawie zachowania Jarosława Kaczyńskiego podczas październikowych obchodów rocznicy katastrofy smoleńskiej. Prezes zniszczył tabliczkę na wieńcu pod pomnikiem ofiar, drugie zawiadomienie dotyczyło próby wyrwania telefonu mężczyźnie, który nagrywał wydarzenia na placu Piłsudskiego.

Prokuratura umorzyła postępowania wobec Jarosława Kaczyńskiego

Prokuratura umorzyła postępowania wobec Jarosława Kaczyńskiego

Autor:
katke
Źródło:
tvnwarszawa.pl. RMF FM

W poniedziałek podpisano umowę na budowę parku linearnego nad tunelem Południowej Obwodnicy Warszawy na Ursynowie, inwestycja obiecywana była od 2016 roku. Park powstanie na 12 hektarach, zakończenie prac przewidziano na 2026 rok, a ich koszt to 43 miliony złotych.

Umowa na budowę parku nad tunelem obwodnicy podpisana, prace ruszą w przyszłym roku

Autor:
mg
Źródło:
PAP

Na białołęckim Szamocinie najkrótsza droga do szkoły i sklepów jest wąska, ciemna i pozbawiona chodników. Mieszkańcy boją się o swoje bezpieczeństwo i domagają zmian. Walczą o to od lat.

"Niby Warszawa, ale jak zamierzchła wieś". Nie mogą doprosić się o chodnik

"Niby Warszawa, ale jak zamierzchła wieś". Nie mogą doprosić się o chodnik

Autor:
Magdalena
Gruszczyńska
Źródło:
tvnwarszawa.pl

W szpitalu zmarła jedna osoba ranna po zderzeniu samochodu osobowego z autobusem miejskim w alei Wilanowskiej. Prokuratura wszczęła śledztwo w sprawie spowodowania wypadku. Śledczy analizują między innymi nagrania z monitoringu i przesłuchują świadków.

Po zderzeniu auta z autobusem w alei Wilanowskiej zmarła jedna osoba. Jest prokuratorskie śledztwo

Po zderzeniu auta z autobusem w alei Wilanowskiej zmarła jedna osoba. Jest prokuratorskie śledztwo

Autor:
katke
Źródło:
tvnwarszawa.pl

Dwie nastolatki przebywające w Pogotowiu Opiekuńczym ukradły mysz hodowlaną wraz z klatką i pożywieniem, oprócz tego pierścionki i łańcuszek. 14- i 16-latkę zatrzymali policjanci z Żoliborza. Obie już zostały przesłuchane.

Ukradły mysz z klatką i biżuterię. Nastolatki zatrzymane przez policję 

Ukradły mysz z klatką i biżuterię. Nastolatki zatrzymane przez policję 

Autor:
katke
Źródło:
PAP

Policja zatrzymała trzy osoby podejrzane o okradanie kierowców odpoczywających na parkingach przy drogach szybkiego ruchu. Grozi im do 10 lat więzienia.

Kiedy kierowca spał, wybijali szybę i kradli

Kiedy kierowca spał, wybijali szybę i kradli

Autor:
dg/PKoz
Źródło:
PAP

W niedzielę wieczorem do jednego ze stołecznych szpitali przewieziono mężczyznę z raną ciętą szyi. Policja zatrzymała do sprawy jedną osobę. Zabezpieczono też "substancje prawdopodobnie zabronione".

Mężczyzna raniony ostrym narzędziem. Policja zabezpieczyła "substancje zabronione"

Mężczyzna raniony ostrym narzędziem. Policja zabezpieczyła "substancje zabronione"

Autor:
dg/PKoz
Źródło:
tvnwarszawa.pl

ARTYKUŁ SPONSOROWANY

Za każdym samochodem stoi prawdziwa historia

Za każdym samochodem stoi prawdziwa historia

W ostatni weekend w Wilanowie otwarto bezpłatną zimową atrakcję. "Bajeczna Górka" to zjeżdżalnia pontonowa otoczona świetlnym tunelem.

Zjazd na pontonie w tunelu ze światełek. "Bajeczna Górka" już otwarta

Zjazd na pontonie w tunelu ze światełek. "Bajeczna Górka" już otwarta

Autor:
dg/PKoz
Źródło:
tvnwarszawa.pl

Wyjątkowego pecha ma Ignacy Paderewski. Los dwóch pomysłów na upamiętnienie jednego z najwybitniejszych ojców naszej niepodległości jest wciąż niepewny. Prace remontowe nad planowanym od pięciu lat Muzeum Paderewskiego w Warszawie nawet nie ruszyły. A wokół Izby Pamięci Paderewskiego w Otwocku trwa polityczna awantura o wyprowadzanie przez PiS w ostatniej chwili pieniędzy z ministerstwa kultury.

W zabytkowej willi miało powstać Muzeum Paderewskiego. Remont nawet nie ruszył

W zabytkowej willi miało powstać Muzeum Paderewskiego. Remont nawet nie ruszył

Autor:
katke/b
Źródło:
tvnwarszawa.pl

"Łowcy cieni" z Centralnego Biura Śledczego Policji zatrzymali czterech Polaków poszukiwanych przez belgijską policję. Mężczyźni są podejrzani o porwanie i bezprawne pozbawienie wolności z użyciem broni palnej.

Byli poszukiwani za porwanie dwóch Belgów. Przez kilka miesięcy ukrywali się na Mazowszu

Byli poszukiwani za porwanie dwóch Belgów. Przez kilka miesięcy ukrywali się na Mazowszu

Autor:
dg/PKoz
Źródło:
tvnwarszawa.pl

Pod koniec października zakończyła się przebudowa ulicy Lazurowej, na którą od lat czekali mieszkańcy Bemowa. Jak oceniają, efekty nie są zadowalające. Piesi narzekają na wąskie chodniki, zauważają też niepokojącą bliskość okien bloków do jezdni. Stołeczny Zarząd Rozbudowy Miasta tłumaczy, że projekt przebudowy był znany od lat, jeszcze zanim powstała część budynków.

Ulica "wciśnięta pod okna". Mieszkańcy krytykują przebudowę Lazurowej

Ulica "wciśnięta pod okna". Mieszkańcy krytykują przebudowę Lazurowej

Autor:
katke/b
Źródło:
tvnwarszawa.pl

Policjanci zatrzymali 16 osób podejrzanych o okradanie automatów w salonach gier. Według ustaleń policji, mężczyźni terroryzowali obsługę, a następnie wyjmowali pieniądze z urządzeń. W trakcie jednego takiego napadu zdobywali nawet 20 tysięcy złotych na osobę.

Terroryzowali pracowników i zabierali pieniądze z automatów

Terroryzowali pracowników i zabierali pieniądze z automatów

Autor:
mg/b
Źródło:
PAP, tvnwarszawa.pl