Mazowiecki konserwator zabytków wpisał do rejestru stację filtrów Twierdzy Modlin. – To dobrze zachowany przykład stacji uzdatniania wody pochodzący z XIX wieku. Brak późniejszych przekształceń i modernizacji pozwolił na zachowanie relacji przestrzennych, gabarytów i oryginalnych rozwiązań technicznych zabudowy stacji filtrów, czyniąc z niej unikat na skalę krajową – tłumaczy swoją decyzję Jakub Lewicki.
O wpisanie stacji do rejestru zabytków postulowało stowarzyszenie Ogród Warszawa na rzecz Krajobrazu Kulturowego.
"Zachowane przykłady stacji filtrów m.in. w Warszawie, we Wrocławiu czy w Opolu wzniesione zostały na potrzeby mieszkańców miast i ze względu na ich dalsze użytkowanie zostały w dużym stopniu zmodernizowane. Wyjątkowość stacji filtrów Twierdzy Modlin wynika również z przeznaczenia jej wyłącznie na potrzeby wojska stacjonującego w Twierdzy Modlin – największego i najnowocześniejszego zespołu budowli wojsk rosyjskich na terenie Królestwa Polskiego do 1915 r." - pisze na swojej stronie konserwator.
"Unikatowy w skali kraju dokument inżynierii wodnej"
Jak przypomina Lewicki, dokładny czas budowy stacji filtrów nie jest znany.
"Wiadomo, że w połowie XIX w. rozpoczęto rozbudowę istniejących urządzeń związku z rozbudową Twierdzy i koniecznością dostosowania do nowych potrzeb systemu nawadniania. Należy zatem przypuszczać, że stacja filtrów wybudowana została po 1854 r. Wszystkie budowle zespołu filtrów zostały wzniesione jako murowane, z nasypem ziemnym porośniętym trawą" – opisuje konserwator.
Wyposażenie wewnątrz budowli zachowało się w różnym stopniu. W budynku filtrów znajdują się pozostałości oryginalnych urządzeń technicznych, na których umieszczono tabliczki fabryczne warszawskiej fabryki obrabiarek Towarzystwo Akcyjne Zakładów Budowy Maszyn Gerlach i Pulst.
Stacja filtrów składa się ze zbiornika wody brudnej, budynku filtrów z sześcioma komorami filtrów powolnych i sześcioma komorami filtrów szybkich oraz zbiornika wody czystej. Wszystkie budynki są murowane, z cegły klinkierowej oraz bloków granitowych, (część być może także o monolitycznej konstrukcji betonowej), zbiorniki i pomieszczenia znajdują się poniżej linii gruntu, strefa wejścia i przykryte nasypem ziemnym sklepienia budowli oraz wywietrzniki wyniesione są powyżej gruntu.
Wejścia i pojedyncze otwory okienne doświetlające części komunikacyjne zostały umieszczone w murowanych, tynkowanych i pomalowanych na jasny kolor ścianach parawanowych, zwieńczonych profilowanym, wydatnym gzymsem. Obecnie wszystkie budowle stacji filtrów są wyłączone z użytkowania, ze względu na charakter budynków (wysokość komór, korozję elementów metalowych).
Budowle stacji filtrów obejmujące zbiornik wody brudnej, filtry i zbiornik wody czystej są jednocześnie świadectwem postępu technicznego dokonującego się w drugiej połowie XIX w.
"Dzięki zastosowaniu wieloetapowego systemu uzdatniania wody pobieranej z ujęcia na brzegu Narwi, stacja stanowiła jeden z kluczowych elementów systemu nawadniania Twierdzy Modlin. Zachowana zabudowa to unikatowy w skali kraju dokument inżynierii wodnej, który pomimo znacznie mniejszej skali stanowi równie istotne osiągniecie techniczne jak zespół Stacji Filtrów w Warszawie" - twierdzi Jakub Lewicki.
Pisaliśmy o sprawie zabytkowej piekarni na Grochowie:
Okrągły stół w sprawie piekarni Rajcherta
Źródło: tvnwarszawa.pl
Źródło zdjęcia głównego: MWKZ