Jedna z najstarszych praskich kamienic czynszowych trafiła do rejestru zabytków. Choć jest skromna i pozbawiona dekoracyjnej elewacji, do dziś zachowały się oryginalne XIX-wieczne elementy wystroju wnętrz.
Kamienica znajduje się przy Jagiellońskiej 25. Powstała w 1881 roku, a jej właścicielami byli Tekla i Władysław Skrońscy. Gdy ją budowano, ulica nosiła nazwę Moskiewskiej. W tym czasie zaczęły pojawiać się na niej niewielkie, najwyżej dwupiętrowe kamienice. Obok wciąż wznoszono drewniane domy.
Do dziś w całości zachowały się tylko dwa budynki - najstarszym jest ten spod numeru 25. Drugi to kamienica z Jagiellońskiej 34. Jak zaznacza wojewódzki konserwator zabytków profesor Jakub Lewicki, ślady dawnej praskiej zabudowy na tej ulicy można też odnaleźć w dolnych partiach domów, które rozbudowywano na przestrzeni lat.
"Archaiczna forma"
Współcześnie kamienica pozbawiona jest elewacji. Zamiast niej zobaczymy czerwoną cegłę. Ten niedostatek, zdaniem wojewódzkiego konserwatora zabytków rekompensuje "dobrze zachowana bryła oraz elementy wystroju wnętrz". Jak wylicza, składają się na niego starannie wykonane sztukaterie, zachowane relikty stolarki okiennej i drzwiowej, drewniane podłogi i balustrady czy piece kaflowe.
"Budynek posiada istotne wartości typologiczne dokumentując typ czynszowej kamienicy mieszkalnej charakterystycznych dla II połowy XIX wieku o wydłużonym planie, niewielkiej wysokości oraz określonym standardzie wykończenia" - zaznacza wojewódzki konserwator zabytków.
Jak dodaje, do dziś zachowało się niewiele takich kamienic. "Jej archaiczna forma stanowi wartościowy dokument rozwoju budownictwa mieszkalnego na terenie miasta" - zaznacza.
Skromna mieszczańska kamienica
Trójkondygnacyjny budynek zamyka mansardowy dach, obłożony blachą. Umieszczono w nim dziewięć tak zwanych facjatek, czyli nadbudówek wyposażonych w okna, które zwieńczone są daszkami.
Na środkowej osi budynku znajduje się otwór bramny. "Każda ze ścian przejazdu podzielona jest szerokimi lizenami (występami w murze - red.) na sześć kwater, w których umieszczono duże, płytkie blendy (wnęki w ścianie - red.) w formie pionowych prostokątów" - opisuje prof. Lewicki.
Nad bramą zachował się balkon z dekoracyjną balustradą. Jego żeliwna płyta podparta jest dwiema konsolami o esowym profilu, zdobionymi ślimacznicami, motywami roślinnymi i uwypuklonym ornamentem (astragalem).
W dwóch klatkach schodowych do dziś przetrwały drewniane balustrady. Jedna z nich ozdobiona jest masywną, rzeźbioną wolutą. Kolejny zabytkowy element to sztukaterie pod wiszącymi lampami, które znajdują się w trzech pomieszczeniach.
Zdaniem wojewódzkiego konserwatora zabytków, walory artystyczne budynku dostrzegalne są w kompozycji bryły budynku, wystroju przejazdu bramnego oraz stylistyce elementów zdobniczych. "Choć wskazane elementy posiadają skromną stylistykę, jest ona jednocześnie reprezentatywna dla kamienicy mieszczańskiej z tego okresu, a tym samym może stanowić przedmiot badań nad charakterem i rozwojem budownictwa mieszkaniowego na terenie Pragi" - podsumowuje prof. Lewicki.
kk/gp