Żaby z gatunku Pelophylax nigromaculatus są odporne na jad szerszeni

Źródło: Shinji Sugiura

Szerszenie to agresywne owady, najwięksi przedstawiciele rodziny osowatych (Vespidae). Jad wstrzyknięty przez ich żądła wywołuje ostry ból, może miejscowo uszkodzić tkanki. W niektórych przypadkach może zaburzyć pracę serca, a nawet doprowadzić do śmierci. Szczególnie groźne są szerszenie azjatyckie (Vespa mandarinia). Od ich użądlenia, przeważnie w wyniku silnej reakcji alergicznej na jad, ginie co roku w Japonii średnio 20-40 osób.

Japoński biolog Sugiura Shinji odkrył, że na śmiercionośny jad szerszeni odporne są żaby z gatunku Pelophylax nigromaculatus. Artykuł na ten temat został opublikowany w tym tygodniu w czasopiśmie "Ecosphere".

- Z przeprowadzonych dotychczas badań wiadomo, że w treściach żołądkowych żab Pelophylax nigromaculatus czasami znajdowane były szerszenie. Ale żadne badanie nie sprawdziło, jak to się dzieje - czy żaby są odporne na jad czy po prostu unikają użądlenia - powiedział Sugiura Shinji z japońskiego Uniwersytetu Kobe.

Zostały użądlone i przeżyły

Aby sprawdzić, czy żaby unikają lub tolerują potencjalnie śmiertelne użądlenia szerszeni, zamknięto 45 dorosłych osobników Pelophylax nigromaculatus w plastikowych klatkach z trzema gatunkami szerszeni: Vespa simillima, Vespa analis i Vespa mandarinia. Każda żaba została użyta podczas testów tylko raz i dopasowana do wielkości potencjalnej ofiary szerszenia. Największe płazy były zamykane z szerszeniami azjatyckimi (V. mandarinia), których jad jest szczególnie groźny.

Badania przeprowadzone w laboratorium dowiodły, że prawie wszystkie żaby atakowały szerszenie, a podczas tych czynności obserwowano, jak owady żądliły żaby wszędzie, nawet w oczy. Jednak ostatecznie 93 procent, 87 procent i 79 procent żab zjadło odpowiednio V. simillima, V. analis i V. mandarinia. "Użądlenia szerszeni nie zabiły ani nie zaszkodziły żabom" - napisał w artykule japoński naukowiec. 

- Chociaż mysz, która wielkością jest zbliżona do żaby, może umrzeć od jednego użądlenia szerszenia, przedstawiciele gatunku Pelophylax nigromaculatus nie wykazywali żadnych zauważalnych obrażeń, nawet po wielokrotnych użądleniach. Ten niezwykły poziom odporności na silny jad sprawia, że to ​​odkrycie jest zarówno wyjątkowe, jak i ekscytujące - powiedział Sugiura.

Czy wytworzyły odporność na jad?

Wcześniejsze badania sugerowały, że ból i śmiertelność jadowitych użądleń niekoniecznie są ze sobą powiązane. Niektóre żądlące pszczoły, osy i mrówki zadają wyjątkowo bolesne, nieśmiertelne użądlenia, podczas gdy inne powodują niewielki ból, pomimo wysokiej śmiertelności. Może to oznaczać, że żaby biorące udział w tym badaniu wykształciły podwójną tolerancję na te użądlenia, co pozwoliło im skutecznie polować na szerszenie.

- To rodzi ważne pytanie dla przyszłych badań, a mianowicie, czy żaby posiadają mechanizmy fizjologiczne, takie jak bariery fizyczne lub białka, które blokują ból i toksyczność jadu szerszeni, czy też toksyny szerszeni po prostu nie wyewoluowały, aby być skutecznymi u płazów, które rzadko atakują kolonie szerszeni - zauważył naukowiec.

Zdaniem naukowca żaby te mogłyby zatem również służyć jako cenne organizmy modelowe do badania mechanizmów fizjologicznych leżących u podstaw tolerancji na jad i odporności na ból u kręgowców w przyszłości.