Czym jest efekt motyla? Jakie ma znaczenie w prognozowaniu pogody?

Źródło:
tvn24.pl
"Kocioł, w którym gotowana jest pogoda dla Europy" gwałtownie się zmienia
"Kocioł, w którym gotowana jest pogoda dla Europy" gwałtownie się zmieniaTVN24
wideo 2/5
"Kocioł, w którym gotowana jest pogoda dla Europy" gwałtownie się zmieniaTVN24

Efekt motyla jest popularnym określeniem odnoszącym się do sytuacji, w których nawet najmniejsze zdarzenie może z czasem wywołać poważne i niemożliwe do przewidzenia konsekwencje. W rzeczywistości zjawisko to ma duże znaczenie w nauce, w tym w meteorologii. Czym właściwie jest efekt motyla? Jaki wpływ ma to zjawisko na prognozowanie pogody?

● Efekt motyla to popularne określenie chaosu deterministycznego. ● Zjawisko to odnosi się do układu, w którym zachodzące zmiany są zbyt złożone, aby móc je przewidywać. ● W meteorologii efekt motyla sprawia, że nie jest możliwe prognozowanie pogody z dużym wyprzedzeniem. ● Przyjmuje się, że skutecznie prognozować pogodę można na nie więcej niż 2-4 dni.

Chaos deterministyczny

Efekt motyla jest popularnym określeniem odnoszącym się do pojęcia chaosu deterministycznego.

Chaos deterministyczny to w największym uproszczeniu układ, w którym zachodzące zmiany są tak dynamiczne i złożone, że wydawać się mogą przypadkowe. Z tego powodu nazywany jest chaosem, choć w rzeczywistości wszystko, co w nim się dzieje, wynika wprost z pozostałych działań - stąd określenie "deterministyczny" (determinizm - ścisła zależność zdarzeń).

Efekt motyla

Efekt motyla jako pojęcie pojawiło się w wyniku badań matematyka i meteorologa Edwarda Lorenza. W 1960 roku próbował on znaleźć matematyczne rozwiązanie dla programu komputerowego, który przewidywałby pogodę. Był przekonany, że jeżeli wprowadzi odpowiednio dokładne dane początkowe obejmujące wzajemne wpływanie na siebie m.in. temperatury, wilgotności czy ciśnienia, to otrzyma równie dokładną prognozę pogody na długi czas.

Ku zaskoczeniu Lorenza, przewidzenie warunków meteorologicznych w dłuższej perspektywie okazało się niemożliwe. Wprowadzane przez niego dane nigdy nie były dość dokładne, aby w tak skomplikowanym układzie jakim jest atmosfera dostarczyć wiarygodne wyniki. Problem polegał na tym, że nawet najmniejsze odchylenia w wartościach początkowych powodowały bardzo szybko rosnące odchylenia wyników. Mówiąc inaczej, nawet najmniejsza zmiana jednego z parametrów z czasem powodowała coraz większą zmianę w całym układzie, który w rezultacie wydawał się zachowywać w sposób losowy.

Badania Edwarda Lorenza zamiast do idealnej prognozy pogody doprowadziły do sformułowania teorii chaosu. Jednocześnie wykres graficzny wykonanych przez niego wówczas równań przypominał skrzydła motyla, od czego powstała nazwa "efekt motyla". Efekt ten, czyli chaos deterministyczny, występuje przy tym nie tylko w meteorologii, ale również w wielu innych układach fizycznych, np. skomplikowanych reakcjach chemicznych.

ZOBACZ TEŻ: Zmiany klimatu. "Wywołane działaniem człowieka ocieplenie zachodzi szybciej niż jakiekolwiek inne"

Pogoda a efekt motyla

Popularnie efektem motyla nazywa się obecnie sytuację, w której z pozoru nieznaczące wydarzenie lub zmiana z czasem wywołuje bardzo poważne konsekwencje w często nieoczekiwanych okolicznościach. Jednym z popularnych stwierdzeń jest, że trzepot skrzydeł motyla w danym miejscu może z czasem wywołać huragan na drugim końcu świata. Zdarzenia te teoretycznie mogą mieć ze sobą związek przyczynowo-skutkowy, jednak tak odległy i skomplikowany, że pozostaje on niemożliwy do przewidzenia.

W rzeczywistości konsekwencje trzepotu motyla są zbyt znikomym zjawiskiem aby mieć wpływ na pogodę. Wpływ taki mogą mieć jednak nawet bardzo niewielkie zmiany np. temperatury czy ciśnienia, zmiana stopnia zacienienia np. w wyniku wycinki drzew, zakłócenie wiatrów np. budową wieżowców, czy przelot samolotu mogący w naturalny sposób przyczynić się do powstania chmur i deszczu.

Biorąc pod uwagę, jak wiele zmiennych i dokładnie określonych czynników należałoby wziąć pod uwagę przy precyzyjnym prognozowaniu pogody, można uznać że pogoda w dłuższej perspektywie jest nieprzewidywalna. Najczęściej przyjmuje się, że rzetelne prognozowanie warunków meteorologicznych jest możliwe jedynie na 2 do 4 dni wprzód.

ZOBACZ TEŻ: Te zboża pokazują, co nas czeka. NASA bada wpływ zmiany klimatu na uprawy

Autorka/Autor:red.//mm

Źródło: tvn24.pl

Źródło zdjęcia głównego: TVN24

Pozostałe wiadomości

IMGW wydał ostrzeżenia meteorologiczne. W dużej części kraju wydane zostały alarmy przed burzami, które będą obowiązywały do późnego wieczora. W mocy jest także ostrzeżenie przed upałem.

Uwaga na burze i skwar. IMGW ostrzega

Uwaga na burze i skwar. IMGW ostrzega

Źródło:
IMGW

Alert RCB został wydany w piątek przed południem. W części południowej Polski spodziewane są burze, którym mają towarzyszyć silne podmuchy wiatru. Eksperci apelują o zachowanie ostrożności.

Alert RCB. "Znajdź bezpieczne schronienie"

Alert RCB. "Znajdź bezpieczne schronienie"

Źródło:
RCB, tvnmeteo.pl

W czwartek nad Polską przechodziły silne burze. Do piątkowego poranka strażacy w całym kraju otrzymali ponad 1900 zgłoszeń o niebezpiecznych zjawiskach pogodowych. Silny wiatr uszkodził wiele budynków, w tym zabytkową bazylikę w Trzebini. Jedna osoba została ranna.

Wiatr zerwał dach zabytkowej bazyliki. Prawie dwa tysiące interwencji, jedna osoba ranna

Aktualizacja:
Źródło:
tvnmeteo.pl

Nadchodzące dni - w tym weekend - upłyną nam pod znakiem zachmurzenia. Nie zabraknie także opadów deszczu, które w burzach mogą być ulewne. Na horyzoncie widać także ochłodzenie.

Przed weekendem silne burze, później przyjdzie zmiana

Przed weekendem silne burze, później przyjdzie zmiana

Źródło:
tvnmeteo.pl

Dym z pożarów lasów w centralnej i zachodniej Kanadzie spowija największe miasta kraju. W Toronto, Ottawie i Vancouver wydano ostrzeżenia przed wyjątkowo złą jakością powietrza. Do tej pory ogień strawił ogromne powierzchnie lasów i zmusił do ewakuacji ponad 35 tysięcy osób.

Ewakuowano dziesiątki tysięcy ludzi. Miliony dusi gęsty dym

Ewakuowano dziesiątki tysięcy ludzi. Miliony dusi gęsty dym

Źródło:
PAP, CBC

Pogoda na dziś. Piątek 6.06 przyniesie zróżnicowaną temperaturę. Lokalnie termometry pokażą nawet prawie 30 stopni Celsjusza. W części Polski znów prognozowane są burze. Wraz z nimi pojawią się ulewy oraz silny wiatr.

Pogoda na dziś - piątek, 6.06. Będzie blisko upału

Pogoda na dziś - piątek, 6.06. Będzie blisko upału

Źródło:
tvnmeteo.pl

We Włoszech odnotowano trzęsienie ziemi o magnitudzie 3,2. Choć siła zjawiska nie była duża, na stanowisku archeologicznym w Pompejach odnotowano pewne uszkodzenia.

Trzęsienie ziemi we Włoszech. Uszkodzenia w Pompejach

Trzęsienie ziemi we Włoszech. Uszkodzenia w Pompejach

Źródło:
Reuters

Czerwiec i lipiec to idealny czas, by spojrzeć w nocne niebo i wypatrzyć na nim obłoki srebrzyste - chmury sięgające aż nawet do 100 kilometrów nad powierzchnię Ziemi. Jak tłumaczą eksperci, ich obecność może mieć związek nie tylko z naturą, ale też z działalnością człowieka i lotami kosmicznymi.

Przyszedł czas na obserwację obłoków srebrzystych. Skąd się biorą?

Przyszedł czas na obserwację obłoków srebrzystych. Skąd się biorą?

Źródło:
PAP

Burze z silnymi opadami deszczu przetoczyły się nad amerykańskim stanem Kansas. Ulewy doprowadziły do powodzi błyskawicznej, która wystąpiła w miastach Wichita i El Dorado. Lokalne władze ogłosiły stan klęski żywiołowej.

"Wyszłyśmy z pokoju, a woda sięgała mi już do kolan"

"Wyszłyśmy z pokoju, a woda sięgała mi już do kolan"

Źródło:
CNN, Fox Weather

Już na początku przyszłego tygodnia z Florydy ma ruszyć misja kosmiczna Ax-4 z doktorem Sławoszem Uznańskim-Wiśniewskim na pokładzie. Polak już niedługo będzie miał szansę dotrzeć na pokład Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Na miejscu, skąd lot ma wystartować, jest już Hubert Kijek, reporter TVN24.

Odliczanie do lotu Polaka. Na miejscu jest już reporter TVN24 BiS

Odliczanie do lotu Polaka. Na miejscu jest już reporter TVN24 BiS

Źródło:
tvnmeteo.pl, TVN24

- Wyglądało to tak, jakby przyszedł celowo - stwierdziła sklepikarka z Tajlandii, komentując wejście słonia do jej sklepu. Nietypowy gość, którego pobyt w sklepie zarejestrowały kamery monitoringu, spokojnie zajadał słodycze, nim udało się go wyprosić strażnikom.

Głodny słoń wpadł do sklepu po słodycze

Głodny słoń wpadł do sklepu po słodycze

Źródło:
CNN

Choroby alergiczne są problemem cywilizacyjnym i określa się je mianem epidemii XXI wieku. Jak wskazuje Światowa Organizacja Zdrowia, zajmują już trzecią pozycję na liście najczęstszych chorób przewlekłych. Z alergiami zmagają się nie tylko dzieci, lecz także również dorośli. Sprawdź, jak rozpoznać objawy, kiedy zgłosić się do specjalisty i jak radzić sobie z alergią na co dzień.  

Alergie u osób dorosłych. Jak sobie z nimi radzić? 

Alergie u osób dorosłych. Jak sobie z nimi radzić? 

Źródło:
Otrivin

Dąb Bartek ucierpiał w wyniku wtorkowych burz. Na skutek silnego wiatru i intensywnych opadów złamał się jeden z konarów pomnika przyrody. W najbliższym czasie przy drzewie zostaną wykonane dalsze zabiegi pielęgnacyjne.

Dąb Bartek uszkodzony po burzy

Dąb Bartek uszkodzony po burzy

Źródło:
PAP

Na drzewach w Bieszczadach można zaobserwować podłużne ślady. Ubytki kory najczęściej obserwowane są na jodłach, rzadziej na innych gatunkach. Charakterystyczne rany są dziełem jednego z bieszczadzkich drapieżników.

Dziwne ślady na drzewach. Wiemy, skąd się wzięły

Dziwne ślady na drzewach. Wiemy, skąd się wzięły

Źródło:
PAP

Astronomowie odkryli nietypowy układ planetarny, w którym planeta o wielkości połowy Saturna okrąża gwiazdę ważącą pięć razy mniej od Słońca. Dotąd sądzono, że przy tak małych gwiazdach duże planety nie mogą ani powstać, ani się utrzymać. Szczegóły opisano na łamach czasopisma "Nature Astronomy".

Modele nie potrafią tego wyjaśnić. Jest jak pół Saturna, a okrąża maleństwo

Modele nie potrafią tego wyjaśnić. Jest jak pół Saturna, a okrąża maleństwo

Źródło:
PAP

Dwoje motocyklistów zderzyło się z mierzącym niemal dwa metry aligatorem na jednej z dróg na Florydzie. 67-letni mężczyzna i 25-letnia kobieta trafili do szpitala.

Motocykliści zderzyli się z aligatorem

Motocykliści zderzyli się z aligatorem

Źródło:
CNN, Associated Press, Fox News

Gęste kłęby dymu pochodzące z pożarów lasów w Kanadzie znacząco pogorszyły jakość powietrza w części Stanów Zjednoczonych. Zanieczyszczenia dotarły między innymi do stanów Wisconsin, Michigan i Minnesota. We wtorek mieszkańcy miasta Minneapolis oddychali najgorszym powietrzem na świecie.

Chmura dymu nad Stanami Zjednoczonymi. Fatalna jakość powietrza w miastach

Chmura dymu nad Stanami Zjednoczonymi. Fatalna jakość powietrza w miastach

Źródło:
Reuters, AP, CBS News, CIFFC

Firma Axiom Space po raz kolejny opóźniła start misji Ax-4. We wtorek na konferencji prasowej poinformowano, że lot Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS) odbędzie się 10 czerwca.

Lot Polaka w kosmos znów przełożony. Kiedy Sławosz Uznański-Wiśniewski poleci w kosmos

Lot Polaka w kosmos znów przełożony. Kiedy Sławosz Uznański-Wiśniewski poleci w kosmos

Źródło:
tvnmeteo.pl, Axiom Space, PAP, POLSA

We wtorek 3.06 pogoda znów jest dynamiczna. W części kraju występują burze z opadami deszczu oraz gradu. Na Kontakt24 otrzymaliśmy zdjęcia i nagrania z Mazur i województwa śląskiego.

Burze w Polsce. Interweniowały służby

Burze w Polsce. Interweniowały służby

Aktualizacja:
Źródło:
Kontakt24, tvnmeteo.pl

Wodnisty katar, swędzenie nosa czy uporczywe kichanie to uciążliwe objawy związane z alergicznym nieżytem nosa (ANN). To jedna z najczęstszych chorób alergicznych, która może występować zarówno sezonowo, jak i przez cały rok. W Polsce z tą przypadłością boryka się około 22 procent społeczeństwa. Jakie są jej przyczyny i jak łagodzić objawy?

Czym jest alergiczny nieżyt nosa? Objawy, przyczyny, leczenie

Czym jest alergiczny nieżyt nosa? Objawy, przyczyny, leczenie

Źródło:
Otrivin

Grecką wyspę Kreta we wtorek po południu nawiedziło trzęsienie ziemi. Wstrząsy miały magnitudę 5. Minionej nocy, na skutek trzęsienia ziemi w Turcji, ziemia zatrzęsła się na Rodos.

Trzęsienie ziemi na Krecie

Trzęsienie ziemi na Krecie

Źródło:
tvnmeteo.pl, Protothema, PAP

14-letnia dziewczynka nie żyje, a kilkadziesiąt osób zostało rannych w wyniku trzęsienia ziemi o magnitudzie 5,8, jakie nawiedziło wybrzeże Turcji w nocy z poniedziałku na wtorek. Ludzie w panice wyskakiwali z okien oraz balkonów. Wstrząsy były odczuwalne także w Grecji.

W panice wyskakiwali z okien, 14-latka nie żyje. Trzęsienie ziemi w Turcji

W panice wyskakiwali z okien, 14-latka nie żyje. Trzęsienie ziemi w Turcji

Źródło:
AP, eKathimerini, tvnmeteo.pl, PAP

Etna wybuchła w poniedziałek, wysyłając w powietrze ogromne ilości popiołu i dymu. Na zboczach wulkanu znajdowali się turyści. Choć wulkan się uspokoił, lokalne służby monitorują jego aktywność.

"Wszystko działo się błyskawicznie". Nagranie ze zbocza Etny

"Wszystko działo się błyskawicznie". Nagranie ze zbocza Etny

Źródło:
tvnmeteo.pl, CNN, Rai News, The Independent, Reuters, ANSA

Naukowcy przebadali zwyczaje kilkudziesięciu tysięcy pracujących w USA pielęgniarek po 50. roku życia. Zauważyli, że kobiety, które wypijały od jednej do trzech filiżanek kawy dziennie, mogą mieć większą szansę na zachowanie lepszego zdrowia na starość.

Ten napój może pomóc kobietom zdrowiej się starzeć

Ten napój może pomóc kobietom zdrowiej się starzeć

Źródło:
PAP, CNN

W Namibii w rejonie rzeki Hoanib w regionie Kunene zastrzelono lwicę, która przed weekendem zagryzła na śmierć znanego namibijskiego badacza tych zwierząt oraz biznesmena.

Lwica zagryzła biznesmena. Zwierzę zastrzelono

Lwica zagryzła biznesmena. Zwierzę zastrzelono

Źródło:
PAP

Na ich trop naukowcy wpadli podczas analizy skał wulkanicznych z okolic Hawajów.

Z wnętrza Ziemi wyciekają cenne metale

Z wnętrza Ziemi wyciekają cenne metale

Źródło:
CNN, LiveScience