Jesienią i zimą zanieczyszczenie powietrza jest najwyższe. A jakość powietrza w Polsce jest jedną z najgorszych w Europie, uśmierca rocznie 50 tys. osób. Poniżej przedstawiamy 10 rad, jak chronić siebie, a przede wszystkim dzieci, przed szkodliwymi substancjami.
Dane Europejskiej Agencji Środowiska (EEA) wskazują, że jakość powietrza w Polsce jest jedną z najgorszych w Europie. Jak wynika z najnowszego raportu agencji ("Air quality in Europe — 2015 report"), Polska znajduje się w ścisłej czołówce krajów Europy o największym zanieczyszczeniu powietrza pyłami zawieszonymi i benzopirenem (wielopierścieniowy węglowodór aromatyczny - WWA), który ma działanie rakotwórcze i zakłóca gospodarkę hormonalną. Co roku z powodu zanieczyszczeń powietrza umiera w naszym kraju blisko 50 tys. osób.
- Szczególnie narażeni na negatywny wpływ smogu są alergicy, osoby starsze i dzieci - mówi Tomasz Rożek twórca fanpage-a na facebooku Nauka. To Lubię, na którym znajdziecie więcej informacji o smogu.
Ponad normę
Wraz z rozpoczęciem okresu grzewczego w wielu miastach, takich jak np. Kraków, normy dot. poziomu pyłów zawieszonych o średnicy 10 mikrometrów (PM10) i mniejszych oraz benzopirenu są regularnie przekraczane – nierzadko o kilkaset procent. Głównym źródłem tych toksyn nie jest bowiem – wbrew powszechnej opinii – przemysł, ale domowe instalacje grzewcze, opalane węglem i drewnem oraz w mniejszym zakresie transport samochodowy.
Szkodliwość dla najmłodszych
Zanieczyszczenie powietrza najbardziej szkodzi zdrowiu dzieci, ponieważ ich układ oddechowy i mechanizmy filtrowania powietrza są jeszcze niedojrzałe, alarmuje pediatra dr Wojciech Feleszko, wspierający kampanię Ministerstwa Środowiska „TworzyMY atmosferę”.
Zanieczyszczenia powietrza szkodliwie działają przede wszystkim na układ oddechowy, a dzieci są najbardziej narażone na ich negatywne skutki. Dzieje się tak z kilku powodów. Po pierwsze, układ oddechowy dzieci (w tym nabłonek oddechowy odpowiedzialny za wyłapywanie zanieczyszczeń) jest jeszcze niedojrzały, a drogi oddechowe wąskie i krótkie, co zwiększa ich podatność na podrażnienia i stan zapalny. Ponadto dzieci oddychają szybciej niż dorośli, a w dodatku zanieczyszczenia kumulują się bliżej gruntu, dlatego dzieci wdychają ich proporcjonalnie więcej. Nie bez znaczenia jest też fakt, że duży odsetek maluchów oddycha ustami, a nie przez nos, który jest w stanie wyłapać więcej zanieczyszczeń.
Jak chronić dziecko
Szkodliwemu wpływowi zanieczyszczeń na zdrowie dzieci można do pewnego stopnia przeciwdziałać. Jak? Dr Feleszko opracował 10 porad chroniących maluchy przed szkodliwymi substancjami.
1. Sprawdzaj jakość powietrza. Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska podają na swoich stronach internetowych ostrzeżenia, gdy stężenie zanieczyszczeń jest bezpośrednio groźne dla zdrowia.
2. Zachęcaj dziecko, aby oddychało przez nos. To naturalny filtr powietrza.
3. Podawaj dziecku napoje. Część zanieczyszczeń przyklei się do wilgotnych ścianek gardła zamiast trafić do płuc.
4. W dni, gdy stężenie zanieczyszczeń powietrza jest wysokie, dziecko powinno zostać w domu. Wyjścia na zewnątrz ogranicz do koniecznego minimum.
5. Gdy tylko możesz, wyjeżdżaj z dzieckiem poza miasto. Nawet krótka przerwa od wdychania zanieczyszczonego powietrza ma pozytywny wpływ na zdrowie.
6. Unikaj podróżowania z dzieckiem w godzinach szczytu. Jadąc samochodem wybieraj mniej ruchliwe trasy. Zamknij okna w samochodzie a wentylacje ustaw na obieg zamknięty.
7. Spacerując lub jeżdżąc na rowerze z dzieckiem unikaj ruchliwych ulic. Poruszajcie się jak najdalej od krawężnika - największe stężenie zanieczyszczeń jest bezpośrednio w pobliżu jezdni.
8. Jeżeli okna mieszkania wychodzą na ulicę, w godzinach szczytu trzymaj je zamknięte.
9. Jeżeli to możliwe, urządź pokój dziecka w pomieszczeniu, którego okna nie wychodzą na ruchliwą ulicę.
10. Zadbaj o odpowiednią dietę. Pożywienie powinno być bogate w witaminy A, C i E oraz selen, pomagające organizmowi neutralizować nadmiar wolnych rodników. Wolne rodniki powstają w wyniku m.in. oddychania zanieczyszczonym powietrzem i przyczyniają się do rozwoju astmy oskrzelowej i przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP).
Skutki zanieczyszczenia
- Pierwszym skutkiem zanieczyszczenia powietrza, jakie obserwuje się u dzieci, jest wzrost zachorowań na alergie i astmę - mówi dr Feleszko.
Potwierdzają to zagraniczne i polskie prace naukowe. Na przykład z badania, które rozpoczęło się w 2013 r. i jest finansowane przez Urząd Miasta Krakowa (uważanego za miasto o najsilniej zanieczyszczonym powietrzu w Polsce) wynika, że ponad 50 proc. krakowskich dzieci i młodzieży szkolnej ma objawy alergii, a na astmę cierpi tam trzy razy więcej dzieci niż w pozostałych częściach Polski. Częściej występują także u nich zakażenia dolnych i górnych dróg oddechowych. Z kolei naukowcy pod kierunkiem dr. Mieczysława Leśnioka z Katedry Klimatologii Uniwersytetu Śląskiego wykazali w swoich badaniach wśród dzieci z Sosnowca, że w okresie jesienno-zimowym, gdy zanieczyszczenie powietrza jest najwyższe, aż u 70-85 proc. dzieci występowały różnorodne objawy alergii. Były to: kaszel w ciągu dnia i w nocy, duszność, świąd nosa i spojówek, świszczący oddech czy wyciek z nosa. Regularne oddychanie zanieczyszczonym powietrzem negatywnie wpływa też na układ odporności, krążenia, układ nerwowy.
Smog w życiu płodowym
Badania kilku zespołów naukowców, w tym polskich, wskazują, że zanieczyszczone powietrze szkodzi dzieciom już w okresie płodowym. Wśród skutków jego wdychania przez kobiety ciężarne wymienia się mniejszą masę urodzeniową dzieci, większą ich podatność na zapalenie płuc w okresie niemowlęcym i później, a nawet opóźnienia rozwoju psychicznego, częstsze zaburzenia lękowe, depresje, problemy z koncentracją uwagi, a nawet większe ryzyko wystąpienia zaburzeń ze spektrum autyzmu. Dr Feleszko zwraca uwagę, że negatywne zdrowotne skutki zanieczyszczeń powietrza mogą kumulować się przez wiele lat, doprowadzając w dorosłym wieku do rozwoju raka płuc lub przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP).
Celem kampanii „TworzyMY atmosferę”, organizowanej przez Ministerstwo Środowiska, jest edukacja społeczeństwa, jakie działania może podjąć każdy z nas, by poprawić jakość powietrza w Polsce. Istotne znaczenie mają tu nawet drobne codzienne decyzje i wybory, jak np. dbanie o sprawność domowej instalacji grzewczej, nieużywanie taniego węgla najgorszej jakości (np. miału, który przy spalaniu wydziela wiele zanieczyszczeń), niepalenie śmieci, a także korzystanie w miarę możliwości z komunikacji publicznej czy roweru zamiast jazdy samochodem.
O szkodliwości smogu rozmawiali w studiu TVN24 eksperci:
Autor: mar/jap / Źródło: PAP