Pluton. Dlaczego stał się planetą karłowatą i stracił status 9. planety Układu Słonecznego

Źródło:
cordis.europa.eu, meteorologiaenred.com, urania.edu.pl
"Lądowanie" na Plutonie w kolorze
"Lądowanie" na Plutonie w kolorzeNASA
wideo 2/5
"Lądowanie" na Plutonie w kolorzeNASA

Pluton to planeta karłowata, która do 2006 roku uznawana była za dziewiątą planetę Układu Słonecznego. Jest ciałem niebieskim, które - choć znacznie oddalone od Ziemi - to jednak za sprawą misji sondy New Horizons zostało bardzo dokładnie poznane. Warto zauważyć jednak, że misja podejmowana była w celu poznania Plutona jako planety, a dopiero w trakcie jej trwania doszło do jego degradacji - do planety karłowatej.

● Pluton to planeta karłowata, która do 2006 roku uznawana była za planetę w Układzie Słonecznym.

● Pluton zbudowany jest w znacznym stopniu z lodu, a jego atmosferę tworzy głównie azot.

● Pluton posiada pięć naturalnych satelitów.

Pluton - odkrycie i podstawowe parametry

Pluton, który swoją nazwę zawdzięcza rzymskiemu bogowi zaświatów, odpowiednikowi greckiego Hadesa, został odkryty w 1930 roku przez amerykańskiego astronoma Clyde’a Tombaugh’a. Został wówczas zakwalifikowany jako dziewiąta planeta Układu Słonecznego, jednak w 2006 roku zdegradowano go do planety karłowatej.

Pluton nie jest jednak bardzo małym ciałem niebieskim - jego średnica wynosi 2376 km, a powierzchnia to blisko ⅔ Księżyca. Aby okrążyć Słońce potrzebuje on aż 248 lat, zaś jeden dzień na Plutonie trwa 153 godziny ziemskie. Obrót Plutona wokół własnej osi, który odbywa się w przeciwnym kierunku niż większości planet w Układzie Słonecznym, zajmuje mu zaś 6 dni, 9 godzin i 17 minut.

ZOBACZ TEŻ: Planety karłowate - czym są? Od kiedy Pluton nie jest planetą?

Pluton - powierzchnia, atmosfera, księżyce

Jasnożółty Pluton to planeta karłowata zbudowana w znacznym stopniu z lodu. Dzięki dokładnym obserwacjom, które dokonane zostały przy pomocy sondy Horizons w 2015 roku wiadomo, że znajdują się na nim ogromne góry lodowe. Charakterystyczna dla Plutona jest nie tylko jego temperatura - wynosi ona nawet do -250 st. C. - ale także wielowarstwowa mgła, którą zaobserwować można w jego atmosferze. Pokrywa ona całą powierzchnię Plutona i sięga do 200 km nad nim.

Księżyce Plutona

Pluton posiada pięć znanych naturalnych satelitów, nazywanych także księżycami. Są to:

Charon, Hydra, Nix, Kerberos, Styx.

Charon - satelita PlutonaShutterstock

Największym z nich jest odkryty w 1978 roku Charon. Co ciekawe, jest on na tyle duży, że uważany był - a przez niektórych nadal jest tak postrzegany - jako planeta bliźniacza, która tworzy z Plutonem podwójną planetę karłowatą. Ciekawostką jest również to, że wśród licznych kraterów, które zaobserwować można na powierzchni Charona, jeden został nazwany przez Międzynarodową Unię Astronomiczną imieniem pilota Pirxa, bohatera powieści Stanisława Lema. Warto dodać także, że jeden z kraterów jest większy niż Wielki Kanion.

Dlaczego Pluton nie jest planetą?

Podczas zgromadzenia ogólnego Międzynarodowej Unii Astronomicznej (International Astronomical Union) w 2006 roku w Pradze przyjęta została nowa definicja planety. Zgodnie z nią jest to ciało niebieskie, które:

- orbituje wokół słońca; - ma wystarczającą masę, aby dzięki własnej grawitacji przybrać okrągły kształt – to tzw. zachowanie równowagi hydrostatycznej; - „wyczyściło” przestrzeń w pobliżu swojej orbity – oznacza to, że na jego orbicie nie znajdują się inne ciała niebieskie, ponieważ na skutek oddziaływania grawitacyjnego zostały one przyciągnięte przez planetę.

Jednocześnie zdefiniowano pojęcie planety karłowatej, które wskazuje, że jest to ciało niebieskie, które:

- orbituje wokół słońca; - zachowuje równowagę hydrostatyczną; - „nie wyczyściło” przestrzeni w pobliżu swojej orbity, zatem nie znajduje się samotnie na swojej orbicie wokół Słońca.

Co istotne, planeta karłowata nie jest także satelitą ani księżycem.

W związku z tak zdefiniowanymi pojęciami planety i planety karłowatej oraz zaobserwowanymi cechami Plutona, został on w głosowaniu z dnia 24 sierpnia 2006 roku pozbawiony statusu planety. W ten sposób w Układzie Słonecznym mamy 8 planet.

Pluton.pngPAP

Cechy Plutona jako planety karłowatej

Degradacja Plutona z planety do planety karłowatej spotkała się z krytyką wielu astronomów. Podkreślali oni m.in. fakt, że Neptun, którego orbita przecina się z orbitą Plutona także powinien zostać uznany za planetę karłowatą. Niemniej jednak cechy, którymi charakteryzuje się Pluton spowodowały, że należy go uznać za planetę karłowatą w świetle obecnie obowiązującej definicji.

Pluton przede wszystkim krąży w obszarze o kształcie dysku, tuż za orbitą Neptuna w tzw. pasie Kuipera. Orbita Plutona nachylona jest pod kątem 17 st. do płaszczyzny ekliptyki Układu Słonecznego. Mimo że niejako przecina on orbitę Neptuna, jest chroniony przed zderzeniem tzw. średnim rezonansem ruchu.

Jednocześnie Pluton porusza się wokół Słońca, od którego oddalony jest o 39,5 AU (jednostek astronomicznych - 1 AU to średnia odległość Ziemi od Słońca). Uznawany jest on za planetę karłowatą także ze względu na swoją masę – jest ona bowiem na tyle mała, że większą masą posiadają nawet niektóre satelity naturalne innych planet w Układzie Słonecznym.

Charakterystyczna jest także atmosfera Plutona. Składa się ona w 98 proc. z azotu, a także z metanu oraz śladowych ilości tlenku węgla. Odkryto ponadto na nim stały metan.

Autorka/Autor:red.//am

Źródło: cordis.europa.eu, meteorologiaenred.com, urania.edu.pl

Źródło zdjęcia głównego: NASA/Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory/Southwest Research Institute

Pozostałe wiadomości

Gdzie jest burza? W czwartek 5.06 w części kraju pojawiają się wyładowania atmosferyczne. Burzom towarzyszą opady deszczu oraz silny wiatr. Śledź aktualną sytuację pogodową w Polsce w tvnmeteo.pl.

Gdzie jest burza? Zjawiskom towarzyszy silny deszcz

Gdzie jest burza? Zjawiskom towarzyszy silny deszcz

Aktualizacja:
Źródło:
tvnmeteo.pl

Nadchodzące dni - w tym weekend - upłyną nam pod znakiem zachmurzenia. Nie zabraknie także opadów deszczu, które w burzach mogą być ulewne. Na horyzoncie widać także ochłodzenie.

Przed weekendem silne burze, później przyjdzie zmiana

Przed weekendem silne burze, później przyjdzie zmiana

Źródło:
tvnmeteo.pl

IMGW ostrzega przed groźnymi burzami w kolejnych regionach kraju. Miejscami obowiązują alarmy drugiego stopnia w trzystopniowej, rosnącej skali. Zjawiskom mają towarzyszyć ulewy oraz opady gradu. Sprawdź, gdzie warto zachować ostrożność.

Burze, grad, ulewy. Alarmy IMGW nawet drugiego stopnia

Burze, grad, ulewy. Alarmy IMGW nawet drugiego stopnia

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

We Włoszech odnotowano trzęsienie ziemi o magnitudzie 3,2. Choć siła zjawiska nie była duża, na stanowisku archeologicznym w Pompejach odnotowano pewne uszkodzenia.

Trzęsienie ziemi we Włoszech. Uszkodzenia w Pompejach

Trzęsienie ziemi we Włoszech. Uszkodzenia w Pompejach

Źródło:
Reuters

Pogoda na jutro. Nadchodząca noc zapowiada się z ryzykiem burz w części kraju. Wyładowania atmosferyczne pojawią się także lokalnie w piątek 6.06. Na termometrach zobaczymy nawet 29 stopni Celsjusza.

Pogoda na jutro - piątek, 6.06. To będzie niespokojna noc w części kraju

Pogoda na jutro - piątek, 6.06. To będzie niespokojna noc w części kraju

Źródło:
tvnmeteo.pl

Już dzisiaj nastąpi próba lądowania na Księżycu łazika Resilience od japońskiej firmy ispace. Dwa lata temu podobna misja przeprowadzona przez ten prywatny podmiot zakończyła się niepowodzeniem - maszyna rozbiła się.

Chcą znów wylądować na Księżycu. Poprzednia próba skończyła się fiaskiem

Chcą znów wylądować na Księżycu. Poprzednia próba skończyła się fiaskiem

Źródło:
Reuters, space.com

Czerwiec i lipiec to idealny czas, by spojrzeć w nocne niebo i wypatrzyć na nim obłoki srebrzyste - chmury sięgające aż nawet do 100 kilometrów nad powierzchnię Ziemi. Jak tłumaczą eksperci, ich obecność może mieć związek nie tylko z naturą, ale też z działalnością człowieka i lotami kosmicznymi.

Przyszedł czas na obserwację obłoków srebrzystych. Skąd się biorą?

Przyszedł czas na obserwację obłoków srebrzystych. Skąd się biorą?

Źródło:
PAP

Alert RCB. Eksperci z Rządowego Centrum Bezpieczeństwa rozesłali w czwartek SMS-owe ostrzeżenia przed możliwymi burzami z bardzo silnym deszczem oraz wiatrem. Wiadomości wysłano do odbiorców na terenie trzech województw.

Alert RCB. Tutaj aura będzie szczególnie groźna

Alert RCB. Tutaj aura będzie szczególnie groźna

Źródło:
RCB

Burze z silnymi opadami deszczu przetoczyły się nad amerykańskim stanem Kansas. Ulewy doprowadziły do powodzi błyskawicznej, która wystąpiła w miastach Wichita i El Dorado. Lokalne władze ogłosiły stan klęski żywiołowej.

"Wyszłyśmy z pokoju, a woda sięgała mi już do kolan"

"Wyszłyśmy z pokoju, a woda sięgała mi już do kolan"

Źródło:
CNN, Fox Weather

Już na początku przyszłego tygodnia z Florydy ma ruszyć misja kosmiczna Ax-4 z doktorem Sławoszem Uznańskim-Wiśniewskim na pokładzie. Polak już niedługo będzie miał szansę dotrzeć na pokład Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Na miejscu, skąd lot ma wystartować, jest już Hubert Kijek, reporter TVN24.

Odliczanie do lotu Polaka. Na miejscu jest już reporter TVN24 BiS

Odliczanie do lotu Polaka. Na miejscu jest już reporter TVN24 BiS

Źródło:
tvnmeteo.pl, TVN24

- Wyglądało to tak, jakby przyszedł celowo - stwierdziła sklepikarka z Tajlandii, komentując wejście słonia do jej sklepu. Nietypowy gość, którego pobyt w sklepie zarejestrowały kamery monitoringu, spokojnie zajadał słodycze, nim udało się go wyprosić strażnikom.

Głodny słoń wpadł do sklepu po słodycze

Głodny słoń wpadł do sklepu po słodycze

Źródło:
CNN

Prawie 500 zgłoszeń odebrali strażacy w związku z przejściem aktywnego frontu atmosferycznego przez Polskę w środę i w nocy ze środy na czwartek. Najwięcej interwencji było w województwie dolnośląskim. Materiały dokumentujące załamanie pogody otrzymaliśmy na Kontakt24.

Burze w Polsce. Ranna kobieta, kilkaset interwencji

Burze w Polsce. Ranna kobieta, kilkaset interwencji

Aktualizacja:
Źródło:
TVN24, Kontakt24, tvnmeteo.pl

Choroby alergiczne są problemem cywilizacyjnym i określa się je mianem epidemii XXI wieku. Jak wskazuje Światowa Organizacja Zdrowia, zajmują już trzecią pozycję na liście najczęstszych chorób przewlekłych. Z alergiami zmagają się nie tylko dzieci, lecz także również dorośli. Sprawdź, jak rozpoznać objawy, kiedy zgłosić się do specjalisty i jak radzić sobie z alergią na co dzień.  

Alergie u osób dorosłych. Jak sobie z nimi radzić? 

Alergie u osób dorosłych. Jak sobie z nimi radzić? 

Źródło:
Otrivin

Dąb Bartek ucierpiał w wyniku wtorkowych burz. Na skutek silnego wiatru i intensywnych opadów złamał się jeden z konarów pomnika przyrody. W najbliższym czasie przy drzewie zostaną wykonane dalsze zabiegi pielęgnacyjne.

Dąb Bartek uszkodzony po burzy

Dąb Bartek uszkodzony po burzy

Źródło:
PAP

IMGW wydał ostrzeżenie drugiego stopnia przed upałem. W części kraju temperatura ma wzrosnąć do 30 stopni Celsjusza.

Jest pierwsze w tym roku ostrzeżenie przed upałem w Polsce

Jest pierwsze w tym roku ostrzeżenie przed upałem w Polsce

Źródło:
IMGW

Na drzewach w Bieszczadach można zaobserwować podłużne ślady. Ubytki kory najczęściej obserwowane są na jodłach, rzadziej na innych gatunkach. Charakterystyczne rany są dziełem jednego z bieszczadzkich drapieżników.

Dziwne ślady na drzewach. Wiemy, skąd się wzięły

Dziwne ślady na drzewach. Wiemy, skąd się wzięły

Źródło:
PAP

Astronomowie odkryli nietypowy układ planetarny, w którym planeta o wielkości połowy Saturna okrąża gwiazdę ważącą pięć razy mniej od Słońca. Dotąd sądzono, że przy tak małych gwiazdach duże planety nie mogą ani powstać, ani się utrzymać. Szczegóły opisano na łamach czasopisma "Nature Astronomy".

Modele nie potrafią tego wyjaśnić. Jest jak pół Saturna, a okrąża maleństwo

Modele nie potrafią tego wyjaśnić. Jest jak pół Saturna, a okrąża maleństwo

Źródło:
PAP

Dwoje motocyklistów zderzyło się z mierzącym niemal dwa metry aligatorem na jednej z dróg na Florydzie. 67-letni mężczyzna i 25-letnia kobieta trafili do szpitala.

Motocykliści zderzyli się z aligatorem

Motocykliści zderzyli się z aligatorem

Źródło:
CNN, Associated Press, Fox News

Gęste kłęby dymu pochodzące z pożarów lasów w Kanadzie znacząco pogorszyły jakość powietrza w części Stanów Zjednoczonych. Zanieczyszczenia dotarły między innymi do stanów Wisconsin, Michigan i Minnesota. We wtorek mieszkańcy miasta Minneapolis oddychali najgorszym powietrzem na świecie.

Chmura dymu nad Stanami Zjednoczonymi. Fatalna jakość powietrza w miastach

Chmura dymu nad Stanami Zjednoczonymi. Fatalna jakość powietrza w miastach

Źródło:
Reuters, AP, CBS News, CIFFC

Firma Axiom Space po raz kolejny opóźniła start misji Ax-4. We wtorek na konferencji prasowej poinformowano, że lot Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS) odbędzie się 10 czerwca.

Lot Polaka w kosmos znów przełożony. Kiedy Sławosz Uznański-Wiśniewski poleci w kosmos

Lot Polaka w kosmos znów przełożony. Kiedy Sławosz Uznański-Wiśniewski poleci w kosmos

Źródło:
tvnmeteo.pl, Axiom Space, PAP, POLSA

We wtorek 3.06 pogoda znów jest dynamiczna. W części kraju występują burze z opadami deszczu oraz gradu. Na Kontakt24 otrzymaliśmy zdjęcia i nagrania z Mazur i województwa śląskiego.

Burze w Polsce. Interweniowały służby

Burze w Polsce. Interweniowały służby

Aktualizacja:
Źródło:
Kontakt24, tvnmeteo.pl

Wodnisty katar, swędzenie nosa czy uporczywe kichanie to uciążliwe objawy związane z alergicznym nieżytem nosa (ANN). To jedna z najczęstszych chorób alergicznych, która może występować zarówno sezonowo, jak i przez cały rok. W Polsce z tą przypadłością boryka się około 22 procent społeczeństwa. Jakie są jej przyczyny i jak łagodzić objawy?

Czym jest alergiczny nieżyt nosa? Objawy, przyczyny, leczenie

Czym jest alergiczny nieżyt nosa? Objawy, przyczyny, leczenie

Źródło:
Otrivin

Grecką wyspę Kreta we wtorek po południu nawiedziło trzęsienie ziemi. Wstrząsy miały magnitudę 5. Minionej nocy, na skutek trzęsienia ziemi w Turcji, ziemia zatrzęsła się na Rodos.

Trzęsienie ziemi na Krecie

Trzęsienie ziemi na Krecie

Źródło:
tvnmeteo.pl, Protothema, PAP

14-letnia dziewczynka nie żyje, a kilkadziesiąt osób zostało rannych w wyniku trzęsienia ziemi o magnitudzie 5,8, jakie nawiedziło wybrzeże Turcji w nocy z poniedziałku na wtorek. Ludzie w panice wyskakiwali z okien oraz balkonów. Wstrząsy były odczuwalne także w Grecji.

W panice wyskakiwali z okien, 14-latka nie żyje. Trzęsienie ziemi w Turcji

W panice wyskakiwali z okien, 14-latka nie żyje. Trzęsienie ziemi w Turcji

Źródło:
AP, eKathimerini, tvnmeteo.pl, PAP

Etna wybuchła w poniedziałek, wysyłając w powietrze ogromne ilości popiołu i dymu. Na zboczach wulkanu znajdowali się turyści. Choć wulkan się uspokoił, lokalne służby monitorują jego aktywność.

"Wszystko działo się błyskawicznie". Nagranie ze zbocza Etny

"Wszystko działo się błyskawicznie". Nagranie ze zbocza Etny

Źródło:
tvnmeteo.pl, CNN, Rai News, The Independent, Reuters, ANSA

Naukowcy przebadali zwyczaje kilkudziesięciu tysięcy pracujących w USA pielęgniarek po 50. roku życia. Zauważyli, że kobiety, które wypijały od jednej do trzech filiżanek kawy dziennie, mogą mieć większą szansę na zachowanie lepszego zdrowia na starość.

Ten napój może pomóc kobietom zdrowiej się starzeć

Ten napój może pomóc kobietom zdrowiej się starzeć

Źródło:
PAP, CNN

W Namibii w rejonie rzeki Hoanib w regionie Kunene zastrzelono lwicę, która przed weekendem zagryzła na śmierć znanego namibijskiego badacza tych zwierząt oraz biznesmena.

Lwica zagryzła biznesmena. Zwierzę zastrzelono

Lwica zagryzła biznesmena. Zwierzę zastrzelono

Źródło:
PAP

Na ich trop naukowcy wpadli podczas analizy skał wulkanicznych z okolic Hawajów.

Z wnętrza Ziemi wyciekają cenne metale

Z wnętrza Ziemi wyciekają cenne metale

Źródło:
CNN, LiveScience