Kontrolerzy ze Smoleńska kilkanaście minut przed zapowiadanym przylotem Tu-154 uczyli się angielskiego w wieży, tak by mogli porozumieć się z polską załogą. Spowodowane było to obawą, że załoga samolotu nie będzie znała rosyjskiego w stopniu wystarczającym na swobodną komunikację.
W raporcie komisji Jerzego Millera znalazł się fragment mówiący o nauce angielskich komend przez kontrolerów wieży w Smoleńsku. - Kierownik Lotu (Paweł Plusnin - przyp. red.), obawiając się, że załoga samolotu Tu-154M, podobnie jak załoga Jak-40, również nie będzie znała języka rosyjskiego, poprosił osobę za pomocą urządzenia głośnomówiącego o podanie kilku zwrotów frazeologii lotniczej w języku angielskim, co miało mu ułatwić komunikację z polską załogą – czytamy w raporcie na stronie 288.
Rosjanie powtarzają komendy takie jak "Down", "Go", "Call again", "Go around" i - zdaje się kluczową - "Go around again", co oznacza "Odejście na drugi krąg".
08:07:32 A1: Да, да, go around again (Tak, tak, go around again). 08:07:39 KL: Go around again 08:07:42 A1: Это уход на второй круг (To znaczy odejście na drugi krąg). 08:07:43 KL: Аха (Aha). Fragment rozmowy z wieży kontrolnej w Smoleńsku
Poniżej rozmowa zarejestrowana na wieży kontroli lotów w Smoleńsku (godziny według naszego czasu, KL- kierownik lotów)
08:07:09 KL: А, давай (A, dawaj).
08:07:13 KL: Как? (Jak?).
08:07:14 A1: Down...
08:07:17 KL: Down?
08:07:18 A1: Go…
08:07:19 KL: Как? (Jak?).
08:07:20 A1: Go
08:07:22 KL: Call again?
08:07:24 A1: Go around
08:07:27 KL: Call around?
08:07:28 A1: Go! Go!
08:07:29 KL: Go…Go around, да? (Go…Go around, tak?).
08:07:32 A1: Да, да, go around again (Tak, tak, go around again).
08:07:39 KL: Go around again
08:07:42 A1: Это уход на второй круг (To znaczy odejście na drugi krąg).
08:07:43 KL: Аха (Aha).
08:07:45 A1: Уход на запасной аэродром (Odejście na lotnisko zapasowe).
08:07:51 KL: Да (Tak).
08:07:52 A1: Go to
08:07:54 KL: …to? (…to?).
08:07:56 A1: Нет, другое слово. Go... (Nie, inny wyraz. Go...).
Tylko kapitan znał rosyjski
08:06:09 KRL Bye. 08:06:11 2P "Do swidanija" się mówi. 08:06:12 N Właśnie nie wiem, czy to jest "Do swidanija", czy... 08:06:14 2P A jak? 08:06:14 N Ja nie zgodziłbym się... 08:06:16 2P "Dobroje ranieco" Fragment stenogramu czarnej skrzynki
Rzekoma znajomość rosyjskiego przez polską załogę była powodem, dla którego Polacy zrezygnowali z rosyjskiego nawigatora - lidera. W rzeczywistości jednak rosyjski znał tylko kapitan Arkadiusz Protasiuk, który jednak powinien skupiać się na pilotowaniu samolotu, a nie na rozmowach z wieżą. Nawigator odpowiadający za kontakty z kontrolerami lotów nie znał natomiast języka rosyjskiego w stopniu umożliwiającym prowadzenie korespondencji radiowej w tym języku. Podobnie zresztą było w przypadku załóg Tu-154 lecącego do Smoleńska 7 kwietnia, jak i JAK-a 40 lecącego 10 kwietnia.
Polacy uczyli się rosyjskiego
Załoga Tu-154 w czasie lotu do Smoleńska również ćwiczyła rosyjski - i to niemal w tym samym czasie, co rosyjscy kontrolerzy angielski. W stenogramie z czarnej skrzynki jest zapis, że od ok. 8.06 w kokpicie Tu zaczyna się językowa dyskusja. Po tym, jak piloci połączyli się z kontrolerem ruchu lotniczego z Mińska, który odpowiada im "bye", drugi pilot stwierdza: "Do swidanija" się mówi. Nawigator odpowiada: "Właśnie nie wiem, czy to jest "Do swidanija", czy...".
08:06:14 2P A jak?
08:06:14 N Ja nie zgodziłbym się...
08:06:16 2P "Dobroje ranieco"
08:06:18 2P Powiedz tak, zobaczymy czy załapie (śmiech).
08:06:27 2P Dobroje ranieco.
08:06:31 N Minsk-Control, Polish Air Force 1-0-1, dzień dobry, FL 3-3-0, over Minsk.
08:06:38 KRL Polish Air Force 1-0-1, Minsk-Control, dobry... dzień dobry, Radar Contact.
Źródło: SDiA TVN24, tvn24.pl
Źródło zdjęcia głównego: TVN24