Studenci walczyli o Kamionkę, ale remont nie opłaca się uczelni

Okupacja Kamionki zakończyła się 28 maja 2024 roku. Trwała 11 dni. "Mamy to: Kamionka zostaje" napisali wówczas w mediach społecznościowych Krakowskiego Koła Młodych Inicjatywy Pracowniczej protestujący. Zarówno IP jak Uniwersytet Jagielloński opublikowały listę warunków zakończenia okupacji. Uczelnia, jak czytamy we wpisie Inicjatywy, miała przede wszystkim zlecić niezależną wycenę remontu domu studenckiego i ustalić liczbę uprawnionych osób zainteresowanych zamieszkaniem w byłym akademiku.

W komentarzach pod wpisem Inicjatywy Pracowniczej – entuzjazm. Słowa o "małym kroku dla UJ, ale wielkim dla ruchu studenckiego", hasztagi #oddalikamionkę i podziękowania dla protestujących za to, że "położyli na szali własny komfort, własne bezpieczeństwo aby walczyć o równy dostęp do edukacji dla słabszych i mniej zamożnych". Minęło dziewięć miesięcy i wiele wskazuje na to, że obrońcy Kamionki nie mają wielu powodów do świętowania. Uczelnia nie zamierza bowiem wyremontować budynku, tłumacząc to wysokimi kosztami i niskim zainteresowaniem.

Studenci związani z Inicjatywą Pracowniczą zostali wpuszczeni na obrady Senatu UJ 29 stycznia 2025 roku. Temat domu studenckiego Kamionka miał pojawiać się na obradach już wcześniej. Te jednak są tajne, podobnie jak protokoły z posiedzeń. Rzecznik uczelni Marcin Kubat tłumacząc tajność dokumentów powołuje się na Ustawę o dostępnie do informacji publicznej.

- W sprawie jawności posiedzeń Senatu UJ, w tym także możliwości nagrywania, opieramy się na ustawie o dostępie do informacji publicznej (art. 3 ust. 1 pkt 3 ustawa z dnia 6 września 2001 r.). Z przepisów wynika, że osoby nieuprawnione do uczestnictwa w posiedzeniach Senatu Uniwersytetu Jagiellońskiego, nie mają dostępu do obrad, ani nawet prawa obserwowania obrad tego organu. W konsekwencji nie ma możliwości nagrywania ani prowadzenia relacji z posiedzeń Senatu UJ - przekazał Kubat.

Jak jednak sprawdziliśmy, protokołów z posiedzeń uczelnianego Senatu nie utajniają takie uczelnie, jak Uniwersytet Gdański, Szczeciński, czy Wrocławski. Uniwersytet Warszawski udostępnia protokoły z posiedzeń z kadencji 2020 - 2024, wcześniejsze i późniejsze są dostępne po zalogowaniu.

- Chodzi o to, żeby osoby postronne nie mogły uczestniczyć w obradach, a protokół jest dokumentem, który to opisuje. – Kubat w rozmowie z tvn24.pl zaznacza, że wszystkie uchwały podjęte przez senatorów są publikowane w Biuletynie Informacji Publicznej. Studenci i inne osoby, których decyzje Senatu bezpośrednio dotyczą nie mogą jednak zapoznać się z dyskusją poprzedzającą podjęcie uchwały ani z uchwałami odrzuconymi podczas posiedzenia.  

Tym razem studenci mieli przedstawić rektorowi i pozostałym członkom Senatu prezentację na temat Kamionki. Relacje z przebiegu wystąpienia znacznie się różnią, ale jedno jest pewne: studenci i członkowie Senatu nie rozstali się w zgodzie.

"Głos studentów został w wyraźny sposób zignorowany przez rektora Jedynaka. Studencka prezentacja była wielokrotnie przerywana i uniemożliwiono jej dokończenie. Podczas prezentowania część senatorów wielokrotnie przerywała, a nawet wyśmiewała się z treści prezentacji. Rektor Jedynak zamknął posiedzenie Senatu w przeciągu kilkunastu minut od rozpoczęcia zgłoszonego punktu bez przeprowadzenia obiecanej dyskusji" – piszą studenci w komunikacie przesłanym do naszej redakcji. Jak tłumaczą, pretekstem do zamknięcia obrad miało być nagrywanie przez nich wystąpienia. Argumentują jednak, że nagrywali wyłącznie osobę prowadzącą prezentację.

- W pewnym momencie rektor zwrócił im uwagę, już po raz trzeci, żeby zaprzestali nagrywania obrad, ponieważ mają charakter zamknięty. Te osoby nie potrafiły się do tych próśb dostosować, jedna z nich zaczęła się agresywnie zachowywać, wykrzykiwać, wbiegła na katedrę auli Collegium Novum z mikrofonem i wykrzykiwała do senatorów różne hasła – mówi z kolei kierownik Biura Prasowego UJ Adam Koprowski.

Studenci twierdzą też, że po opuszczeniu przez senatorów sali "natychmiast wkroczyli ochroniarze, którzy siłą próbowali wynieść jednego z przemawiających studentów". W social mediach opublikowali zdjęcie, na którym widać mężczyznę w garniturze trzymającego za ramię studenta.  

"Nie wiadomo, kto dał przyzwolenie na użycie siły wobec obecnych tam osób i jakie było uzasadnienie takiego działania. Działo się to jednak bez sprzeciwu ze strony rektora Piotra Jedynaka. (…) Kolejny raz okazało się, że aktualność motta UJ, tj.  'plus ratio quam vis' (łac. rozum ponad siłę) jest co najmniej mocno kwestionowalna" – podkreślają.

O siłowe zakończenie wystąpienia również zapytaliśmy przedstawiciela uczelni. – Chciałbym zaprzeczyć tym doniesieniom, mamy do czynienia z wprowadzeniem opinii publicznej w błąd. (…) Trzeba zaznaczyć, że te osoby dobrowolnie opuściły aulę, nie było rękoczynów – przekonuje Koprowski.

Po tej rozmowie zwróciliśmy się do biura prasowego uczelni z pytaniem o widocznego na zdjęciu "ochroniarza". Tym razem rozmawialiśmy z rzecznikiem UJ Marcinem Kubatem który potwierdził, że jest to pracownik uczelni (jak zaznacza: członek straży rektorskiej, nie ochrony). I że "nikt nie używał wobec studentów siły poza momentami dotknięcia, może odepchnięcia".

- W chwili kiedy senatorowie zaczęli opuszczać aulę i rektor był zmuszony zakończyć posiedzenie, jeden ze studentów wskoczył z mikrofonem na katedrę i stamtąd nadal wykrzykiwał hasła pod adresem rektora i senatorów. Nie reagował na prośby straży rektorskiej, ze względów bezpieczeństwa został otoczony przez strażników i zmuszony do opuszczenia katedry. Po czym przedstawicie Koła Młodych próbowali wtargnąć do sali, w której senatorowie spotykają się po obradach. Studenci zostali powstrzymani przez straż rektorską - relacjonuje Kubat. Działania strażników opisuje jako "delikatne przesunięcie" studenta.

Inaczej niż rzecznik uczelni przebieg obrad wspomina Przemysław Mitka, student, którego widać na zdjęciu z członkiem straży rektorskiej. Z jego relacji wynika, że to obecni na obradach senatorowie oraz rektor wykazali się brakiem szacunku wobec studentów. – Od samego początku przerywano nam, rektor nie dopuszczał nas do głosu, wielokrotnie słyszeliśmy też śmiechy i lekkie rozmowy, mające zakłócić naszą prezentację. Rektor zaczął też zapraszać inne osoby, aby one się wypowiadały, mimo, że czas był przeznaczony na naszą prezentację – mówi Mitka. 

Uczelnia opublikowała stanowisko Senatorek i Senatorów wobec wydarzeń, do których doszło na styczniowym posiedzeniu. "Nie możemy zaakceptować zachowań i form prowadzenia dyskusji narzuconych przez studentów reprezentujących krakowskie Koło Młodych Inicjatywy Pracowniczej (…). Ze smutkiem stwierdzamy, że świadczą one o braku elementarnego szacunku wobec członkiń i członków Senatu jako organu kolegialnego, w skład którego wchodzi reprezentacja osób studiujących, naruszają także podstawowe wartości uniwersyteckie i etyczne, nie mając nic wspólnego z debatą akademicką" – czytamy w oświadczeniu. Senatorki i Senatorowie przekonują, że dyskusję uniemożliwiła "konfrontacyjna postawa" studentów i ich ton wypowiedzi. Nie – jak twierdzą członkowie Koła Młodych – przerywanie prezentacji rozmowami i śmiechem ze strony słuchaczy.

Autorzy oświadczenia zapewniają, że Senat UJ "pozostaje niezmiennie otwarty na dialog" – pod warunkiem respektowania norm dyskursu akademickiego.

Student twierdzi też, że obecnie władze uczelni nie odpisują ani na maile, ani na wnioski o udostepnienie informacji publicznej. – Pani kanclerz Monika Harpula, która powinna rozpatrzyć taki wniosek w ciągu dwóch tygodni, zwleka nawet po kilka miesięcy – mówi Mitka.  Tymczasem rzecznik UJ przekonuje, że studenci otrzymali odpowiedź na wszystkie swoje zapytania. - Wszelkie kierowane do Uniwersytetu wnioski o udzielenie informacji w trybie ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej są rozpatrywane zgodnie z postanowieniami tej ustawy. Dotyczy to każdej osoby, która składa taki wniosek w Uniwersytecie. Na każde zapytanie Krakowskiego Koła Młodych IP została udzielona szczegółowa odpowiedź. Kierowane przez przedstawicieli Koła oskarżenia co do rzekomego „nieudzielenia” informacji dotyczy najprawdopodobniej sytuacji, gdy albo żądana informacja nie stanowiła informacji publicznej, albo były podstawy do wydania decyzji odmownej, zgodnie z postanowieniami ustawy, o czym wnioskodawcy byli każdorazowo informowani - wyjaśnia Kubat.

Pytany o obecne plany uczelni wobec Kamionki Kubat przekazał, że została przeprowadzona wycena. - Przy niewielkim zainteresowaniu zamieszkaniem w Kamionce oraz wycenie przebudowy przekraczającej 54 miliony złotych, priorytet inwestycyjny został przeniesiony na budowę nowego akademika na kampusie na Ruczaju. Warto podkreślić, że władze UJ są zobowiązane do wydawania środków publicznych w sposób racjonalny, celowy, efektywny i oszczędny. Co wynika z ustawy o finansach publicznych – powiedział.

Bardziej szczegółowe informacje dotyczące działań uczelni otrzymaliśmy drogą mailową. W dokumencie jest mowa o kosztach przebudowy Kamionki, sięgających 54 milionów złotych, oraz niewielkim zainteresowaniu zamieszkaniem tam.

"Została wykonana inwentaryzacja budynków oraz koncepcja przebudowy jednego wraz z wyceną szacunkową. Jest to materiał wyjściowy niezbędny do podjęcia decyzji o zasadności realizacji inwestycji. Firma zewnętrzna opracowała wycenę dla jednego budynku. Z tego względu, że oba są o podobnej kubaturze i zbliżonym stanie technicznym. W uproszczeniu można te koszty przebudowy podwoić, stąd łączna kwota przekraczająca 54 miliony złotych. (…) Niezasadnym było zlecenie koncepcji dla dwóch bliźniaczych budynków" – czytamy w dokumencie. Z kolei Inicjatywa Pracownicza przekonuje, że taki sposób przeprowadzenia wyceny sztucznie ją zawyża i prawdziwy koszt przywrócenia Kamionki do stanu użytkowego można poznać jedynie analizując stan obu budynków.

"Prezentacja Uniwersytetu przedstawiona na Senacie sugeruje, że celowo zlecono projekt przebudowy z wadliwymi założeniami, by uzasadnić konieczność sprzedaży akademika" – piszą studenci w komunikacie opublikowanym w styczniu tego roku. Zwracają też uwagę, że na mocy porozumienia kończącego okupację rektor zobowiązał się do przeprowadzenia remontu, nie przebudowy, która jest droższym rozwiązaniem.

Zarzuty dotyczące zastąpienia remontu przebudową Kubat odpiera, zwracając uwagę na konieczność dostosowania budynków do przepisów ochrony przeciwpożarowej, dopasowania ich do potrzeb osób z niepełnosprawnościami oraz termomodernizacji. Potwierdza też doniesienia o wiążącej się z pracami wycince drzew, która miałaby zapewnić między innymi dojazd dla pojazdów straży pożarnej i miejsca parkingowe. Ile drzew poszłoby pod topór – to, jak tłumaczy Kubat, byłoby wiadome dopiero na etapie projektu budowlanego. Studenci piszą o "niemal całkowitej wycince", na którą nie pozwala z kolei plan miejscowy. I która według nich nie byłaby konieczna, gdyby Kamionka została tylko wyremontowana.

Drugim warunkiem zakończenia okupacji Kamionki było ustalenie liczby uprawnionych osób zainteresowanych zamieszkaniem w byłym akademiku. Uczelnia argumentuje, że wywiązała się z tego zobowiązania, organizując we wrześniu 2024 roku dzień otwarty w Kamionce. Przyszło na niego 17 osób.

Studenci związani z Inicjatywą Pracowniczą podają, że miejsca w domach studenckich UJ w obecnym roku akademickim nie otrzymało 438 osób. - W pierwszych turach w 2024 roku miejsc w akademikach nie otrzymało 438 osób. W ostatniej, wrześniowej turze były jeszcze wolne miejsca, a w październiku było ich nawet 160. Co wynika z faktu, że część osób nie podjęło zakwaterowania. Od 1 października 2024 wniosek o miejsce w domu studenckim złożyło 110 osób, 90 z nich otrzymało miejsca, z czego 10 zrezygnowało z zamieszkania - wylicza rzecznik UJ. Zapytaliśmy Marcina Kubata, ile osób mogłoby zamieszkać w Kamionce po remoncie lub przebudowie oraz czy obecnie planowana jest sprzedaż akademika. - W obu budynkach Kamionki mogłoby zamieszkać około 100 osób. Aktualnie nie jest planowana sprzedaż byłych akademików - przekazał rzecznik.

Uczelnia podkreśla, że dzięki "pozyskaniu" we wrześniu 2024 Domu Studenckiego przy ul. Racławickiej 9a udało się stworzyć 132 dodatkowe miejsca dla studentów. Przeciwko sprzedaży budynku protestowało wówczas Krakowskie Koło Młodych Inicjatywy Pracowniczej. DS Racławicka wcześniej był własnością Collegium Medicum UJ. Od lutego 2022 r., w związku z prowadzonym procesem sprzedaży, nie był on udostępniany. Teraz znajdą tam miejsca studenci innych jednostek niż CM, ponieważ ci mają miejsca głównie w Prokocimiu.

"Trwają też prace nad reorganizacją części pokoi jednoosobowych w dwuosobowe, co umożliwi oddanie do dyspozycji około 40 kolejnych miejsc w tym budynku. Zmiany będą przeprowadzone podczas tegorocznej przerwy wakacyjnej, tak by już od początku października br. w akademiku mogło zamieszkać więcej osób" – zapowiada Marcin Kubat w mailu przesłanym do naszej redakcji.

Pod koniec stycznia został ogłoszony przetarg na budowę akademika na terenie III Kampusu UJ na Ruczaju. "Jeśli przetarg oraz same prace budowlane będą przebiegać bez komplikacji, to oddanie domu studenckiego do użytku zaplanowano na przełom 2026/27 roku. Będzie mogło tam zamieszkać około 200 osób studiujących w Uniwersytecie Jagiellońskim. W przyszłości planowany jest kolejny taki budynek na terenie III Kampusu UJ, dla kolejnych 200 osób" – podaje uczelnia.

Pierwsze budynki dydaktyczne na III Kampusie zostały oddane do użytku ćwierć wieku temu.

Wobec akademika na Ruczaju studenci również mają zastrzeżenia. Piszą, że początkowo rektor deklarował 400 miejsc, jednak ta liczba została zmniejszona o połowę. Według danych publikowanych przez Inicjatywę Pracowniczą liczba miejsc w akademikach na UJ (wraz z Collegium Medicum) wynosi 3707, co oznacza, że miejsc starcza jedynie dla około 9 procent studiujących.