Miał być skromnym materiałem edukacyjnym, a stał się filmowym hitem Warszawy. W weekend w Domu Spotkań z Historią odbędą się kolejne pokazy "Przelotu nad zdobytym miastem", filmu pokazującego ostatnie chwile przedwojennej stolicy.
Film powstał ze skrawków nagrań zrobionych przez żołnierzy Luftwaffe pod koniec września 1939 roku. Materiały udostępnione przez amerykańskie archiwum od lat były znane wśród varsavianistów. Ale dopiero Krzysztof Jaszczyński z fundacji Warszawa1939.pl i filmowiec Andrzej Kałuszko postanowili stworzyć z nich 20-minutowy dokument.
Miasto i ludzie
Na produkcję złożyły się głównie ujęcia Śródmieścia, Woli, Żoliborza i dzielnicy żydowskiej. Uważne oko dostrzeże też malutkie figury ludzi, warszawiaków przemierzających ulice swojego, miejscami zniszczonego, ale wciąż ładnego i spójnego miasta.
Nagrania zostały spowolnione, oczyszczone, opisane i wzbogacone o ścieżkę dźwiękową. Każda część archiwalnych kronik poprzedzona jest prostą animacją. Nad przedwojenną mapą samolot leci trasą, którą zaraz obejrzymy z okna wojskowego bombowca.
Już kilkadziesiąt pokazów
Film miał być przede wszystkim materiałem edukacyjnym. W połowie stycznia odbyła się premiera, ale zainteresowanie znacznie przerosło oczekiwania organizatorów, a nawet twórców. Dom Spotkań z Historią szybko zdecydował o kilkunastu dodatkowych pokazach, a potem kolejnych. Na każdym sala pękała w szwach. - Przychodzą zarówno starsi, jak i młodzież. Codziennie dzwonią z jakieś szkoły z prośbą o pokaz dla uczniów – mówi Małgorzata Purzyńska z DSH. Do dziś film obejrzało ok. 9 tysiecy osób, a na najbliższy weekend zaplanowano siedem kolejnych seansów.
- Jesteśmy zaskoczeni popularnością tego filmu. Przygotowaliśmy go jako materiał uzupełniający nasze wykłady o przedwojennej Warszawie - przyznaje Krzysztof Jaszczyński - Starsi widzowie reagują często bardzo emocjonalnie widząc domy, w których sie wychowali, a których dziś już nie ma - dodaje.
Archiwa czekają na odkrycie
Twórcy planują wydanie filmu na DVD, ponieważ wciąż dostają pytania z zagranicy o możliwość jego obejrzenia. - Będziemy też urządzać kameralne pokazy w dzielnicowych domach kultury, najbliższy w Rembertowie, oraz wszędzie tam, gdzie nas zaproszą - zapowiada Ryszard Mączewski z fundacji Warszawa1939.pl.
Jak zgodnie twierdzą varsavianiści w najbliższych latach będziemy świadkami jeszcze wielu ciekawych odkryć, bo światowe archwia pełne są nieznanych lub nieopisanych materiałów. - Część nie została digitalizowana lub prawidłowo zindeksowana, leżą sobie gdzieś czekając na odkrycie. W ostatnim czasie na aukcjach pojawia się coraz więcej prywatnych zdjeć żołnierzy niemieckich z okresu okupacji. To świetne źródła hisotryczne - zauważa Jaszczyński.
Warszawski cykl filmowy
Jednocześnie DSH inauguruje nowy cykl filmowy "Kino, kawa i Warszawa", w ramach którego w kameralnej atmosferze przy filiżance kawy będzie można oglądać filmy o Warszawie lub z Warszawą w tle.
Na początek pokazany zostanie "Dorożkarz nr 13". Film z 1937 roku to komediowa historia miłości dorożkarza Felka Ślepowrońskiego. Akcja rozgrywa się w przedwojennej Warszawie. W kadrach doskonale widać Kolonię Staszica, plac Politechniki, ulice Noakowskiego i Czystą, plac Piłsudskiego i Pałac Saski, a aktorzy posługują się warszawską gwarą. Dialogi opracował jej mistrz - Stefan "Wiech" Wiechecki.
Piotr Bakalarski
Kino, kawa i Warszawa: "Dorożkarz nr 13" (1937): 5 lutego, niedziela, godz. 16.00
"Przelot nad zdobytym miastem":4 lutego, sobota, godz. 12.00, 14.00, 16.00, 18.005 lutego, niedziela, godz. 12.00, 14.00, 18.00
Dom Spotkań z Historią, ul. Karowa 20