Borowik szlachetny – wygląd i właściwości. Gdzie rosną borowiki?

Źródło:
isap.sejm.gov.pl; pzh.gov.pl
Cudzoziemcy zatruli się grzybami. Jak nie popełnić ich błędu?
Cudzoziemcy zatruli się grzybami. Jak nie popełnić ich błędu?TVN24
wideo 2/4
Cudzoziemy zatruli się grzybami. Jak nie popełnić ich błędu?TVN24

Borowik szlachetny to dobrze znany wszystkim miłośnikom grzybów prawdziwek, który jest aromatycznym grzybem jadalnym. Borowiki są cenione w kuchni europejskiej, jednak występują nie tylko na tym kontynencie, lecz także w Ameryce Północnej. Poza walorami smakowymi, prawdziwki posiadają wiele właściwości prozdrowotnych.

● Borowik szlachetny jest grzybem cenionym zarówno za walory smakowe, jak i właściwości prozdrowotne. ● Do rodziny borowikowatych należą zarówno grzyby jadalne (np. borowik sosnowy, brzozowy, królewski), jak i niejadalne (np. borowik korzeniasty, purpurowy, grubotrzonowy). ● Borowik szlachetny nie zalicza się do gatunków grzybów objętych w Polsce ochroną. ● Grzyb borowik jest niskokaloryczny i zawiera dużą ilość białka, dzięki czemu nazywany jest leśnym mięsem. ● Prawdziwki można hodować pod świerkami i dębami aplikując zakupioną w sklepie ogrodniczym grzybnię borowika.

Jak wygląda prawdziwek?

Borowik szlachetny jest grzybem rurkowym posiadającym jasno- lub ciemnobrązowy kapelusz, który ma średnicę od 6 do 25 centymetrów. Kształt kapelusza jest początkowo gładki i półkolisty, później bardziej wypukły. Rurki (hymenofor rurkowy) prawdziwka są u młodych osobników białe, później oliwkowozielone. Brzuchaty, siatkowany trzon osiąga wysokość od 5 do 20 centymetrów i grubość od jednego do ośmiu centymetrów średnicy.

>> Sprawdź też: Kiedy na grzyby? Kalendarz grzybiarza, sezon na grzybobranie

Borowik szlachetny – nazewnictwo

Borowik szlachetny znany jest pod wieloma nazwami polskimi (zwyczajowymi), głównie o charakterze potocznym i ludowym. Współcześnie poza najczęściej stosowaną nazwą zwyczajową (prawdziwek), do popularnych określeń gatunku należą: borowik, grabak, grzyb borowik, grzyb jadalny, grzyb majowy, grzyb prawdziwy, grzyb sprawiedliwy, grzyb właściwy, prawdzik oraz grzyb prawy, prawak, prawik, przawdziwik, prawdziwiec, grzyb dębowy. Przez wzgląd na to, że młode osobniki borowika szlachetnego rozwijające się pod igliwiem i są barwy białej, bywa on nazywany też grzybem białym. W nazwie naukowej – Boletus edulis łacińskie słowo „edulis” oznacza jadalny.

Jakie grzyby, poza borowikiem szlachetnym, należą do rodziny borowikowatych?

Grzyb prawdziwek należy do licznej rodziny borowikowatych, do której zaliczane jest obecnie (od listopada 2020 roku) ponad sto rodzajów grzybów. Nie wszystkie grzyby spokrewnione z borowikiem szlachetnym są podobnie jak on jadalne. Poniżej przedstawiamy najczęściej występujące w Polsce grzyby z rodziny borowikowatych.

Borowiki jadalne

- borowik szlachetny

- borowik ceglastopory

- borowik królewski

- borowik usiatkowany

- borowik sosnowy

- borowik brzozowy

- borowik ponury

- borowik przyczepkowy (żółtobrązowy)

- borowik ciemnobrązowy

ZOBACZ >> Grzyby jadalne – lista gatunków i sposób przyrządzania Borowiki niejadalne

- borowik szatański

- borowik korzeniasty (gorzkoborowik korzeniasty)

- borowik purpurowy

- borowik grubotrzonowy (żółtopory)

- borowik ponury (modroborowik ponury)

- borowik gładkotrzonowy (modroborowik gładkotrzonowy)

Do grzybów borowikowatych zaliczanych do chronionych należą: - borowik korzeniasty, - borowik żółtobrązowy, - borowik szatański.

Gdzie rosną prawdziwki?

Grzybnia borowika wchodzi w mikoryzę (symbiotyczny związek korzeni rośliny z grzybami, polegający na wymianie substancji odżywczych) z korzeniami dębów, sosen, buków i świerków, dlatego często można spotkać te grzyby rosnące wokół tych właśnie drzew. Grzybnia prawdziwka preferuje drzewostany w średniej klasie wieku, dlatego celem poszukiwań borowików nie powinny raczej bardzo stare lasy. Przy młodych drzewach prawdziwki rosną bardzo blisko pnia, a wraz ze wzrostem drzewa oddalają się od niego, gdyż macierzysta grzybnia borowika przemieszcza się równolegle do korzeni. Owocniki prawdziwka rosną pojedynczo, często w grupach. Sezon na borowiki trwa od maja do listopada.

Borowik szlachetny – właściwości

Owocnik borowika szlachetnego składa się aż w 80 proc. z wody, jednak mimo to posiada wiele cennych składników odżywczych. Do najbardziej dobroczynnych witamin oraz mikro- i makroelementów znajdujących się w prawdziwkach zaliczają się: - witamina A, - witaminy z grupy B (witamina B1, B2 i B3), - witamina C, - witamina D, - witamina E, - sole mineralne, - białko, - błonnik (chityna), - potas, - fosfor, - żelazo, - magnez.

Borowiki są niskokaloryczne – 100 gram tych grzybów to tylko 34 kcal. Co więcej, zawarte w nich białko jest doskonale przyswajalne przez organizm człowieka, gdyż składa się aminokwasów egzogennych. Prawdziwki z tego względu są często nazywane leśnym mięsem, co z kolei sprawia, że powinny po nie sięgać osoby stosujące dietę wegańską i wegetariańską. Duża zawartość błonnika w borowikach szlachetnych sprzyja utracie wagi, gdyż wspomaga metabolizm i obniża poziom hormonów stymulujących głód.

Wbrew pozorom, suszenie prawdziwków nie pozbawia ich wartości odżywczych. Suszone borowiki (100 gram) zaspokajają około 50 proc. dziennego zapotrzebowania człowieka na żelazo i około osiem proc. na magnez.

Jak samemu zrobić grzybnię prawdziwka?

Aby stworzyć własne grzybowisko z borowikami szlachetnymi trzeba przede wszystkim posiadać na działce lub w ogrodzie drzewa sprzyjające przyjęciu się i rozrastaniu grzybni, a najlepiej własny lasek z dębami i świerkami.

Grzybnię borowika, czyli specjalnie szczepionki zawierające tzw. żywą grzybnię mikoryzową można kupić w dobrych sklepach ogrodniczych. Pod drzewami należy stworzyć odpowiednie podłoże dla grzybni, które powinno składać się z mieszanki ziemi ogrodniczej z dużą zawartością torfu oraz trocin drzew iglastych. Grzybnię należy aplikować do wykopanych wcześniej otworów głębokich na 15 centymetrów, a następnie obficie podlać.

Aplikacja grzybni borowika powinna odbywać się od połowy kwietnia do października. Konieczne (zwłaszcza latem) jest częste podlewanie miejsca wysiewu grzybni. Pierwsze prawdziwki powinny pojawić się po dwóch do trzech lat od zaaplikowania.

Autorka/Autor:ms//mro

Źródło: isap.sejm.gov.pl; pzh.gov.pl

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Fala wezbraniowa na Odrze zbliża się do Wrocławia. Z prognozy IMGW wynika, że kulminacji w mieście należy spodziewać się w nocy ze środy na czwartek.

Tej nocy fala wezbraniowa ma dotrzeć do Wrocławia

Tej nocy fala wezbraniowa ma dotrzeć do Wrocławia

Aktualizacja:
Źródło:
tvnmeteo.pl, IMGW, PAP

Poziom wody w rzekach na południu i południowym zachodzie Polski pozostaje bardzo wysoki. Stan alarmowy jest przekroczony na prawie 60 stacjach. Obowiązują też ostrzeżenia hydrologiczne IMGW.

Lista i mapa rzek, na których jest przekroczony stan alarmowy

Lista i mapa rzek, na których jest przekroczony stan alarmowy

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW, PAP

Pogoda na jutro, czwartek 19.09. Do Polski dotarł antycyklon Serkan, który przyniósł słoneczną oraz ciepłą pogodę. Właśnie takiej aury możemy spodziewać się jutro. W nocy mogą pojawić się mgły i zamglenia, a także lokalne przelotne opady deszczu.

Pogoda na jutro, czyli na czwartek 19.09. W nocy miejscami popada

Pogoda na jutro, czyli na czwartek 19.09. W nocy miejscami popada

Źródło:
tvnmeteo.pl

Czeska policja poinformowała w środę, że odnaleziono ciało zaginionej 70-letniej kobiety z miejscowości Kobyla nad Vidnavkou w regionie Jesionika. To już czwarta śmiertelna ofiara powodzi. Po raz pierwszy od czterech dni liczba zagrożonych powodzią terenów jest niższa niż sto. W 23 miejscach obowiązuje najwyższy poziom alarmu powodziowego.

Wróciła do domu z centrum ewakuacyjnego. Jej ciało znaleziono zaplątane w ogrodzenie

Wróciła do domu z centrum ewakuacyjnego. Jej ciało znaleziono zaplątane w ogrodzenie

Źródło:
PAP, Reuters

IMGW wydał ostrzeżenia pierwszego stopnia. Obowiązują alarmy przed gęstymi mgłami. Sprawdź, gdzie należy zachować ostrożność.

Żółte ostrzeżenia IMGW. Sprawdź, gdzie należy zachować ostrożność

Żółte ostrzeżenia IMGW. Sprawdź, gdzie należy zachować ostrożność

Źródło:
IMGW

Sytuacja powodziowa w środkowej Europie poprawia się, ale wciąż jest trudna. W Austrii potwierdzono piątą ofiarę śmiertelną żywiołu. Niektóre akweny w Czechach wciąż grożą wylaniem. Fala powodziowa na Dunaju przechodzi przez Węgry, szykuje się na nią Budapeszt.

Wiele ofiar śmiertelnych, ogromne zniszczenia, a to jeszcze nie koniec

Wiele ofiar śmiertelnych, ogromne zniszczenia, a to jeszcze nie koniec

Źródło:
Reuters, PAP, tvnmeteo.pl

Stery nad pogodą w Polsce przejął antycyklon Serkan. Wyż sprawi, że w najbliższych dniach czekać nas będzie piękna, spokojna i słoneczna aura. Temperatura powietrza przekroczy 20 stopni Celsjusza.

Antycyklon Serkan nad Polską. Jaką pogodę przyniesie

Antycyklon Serkan nad Polską. Jaką pogodę przyniesie

Źródło:
tvnmeteo.pl

Dzięki zaangażowaniu strażaków i służb leśnych udało się uratować życie sarenki poszkodowanej w powodzi. Niszczycielska siła żywiołu nie pozostaje bez wpływu na lasy i mieszkające w nich zwierzęta. Jednak - jak podkreślają eksperci - natura szybciej zabliźnia rany związane z kataklizmem.

Sarenka w ręczniku. Zwierzęta wyczuwają zagrożenia, ale czasem i one nie zdążą uciec

Sarenka w ręczniku. Zwierzęta wyczuwają zagrożenia, ale czasem i one nie zdążą uciec

Źródło:
tvnmeteo.pl. RDLP w Zielonej Górze

Płacimy za 100-200 lat zaniedbań polegających na masowym obsadzeniu świerkiem naszych gór - mówi prof. Krzysztof Świerkosz z wydziału nauk biologicznych Uniwersytetu Wrocławskiego w rozmowie z "Gazetą Wyborczą". Na duże znaczenie lasów w retencji wód wskazuje również dr Antoni Kostka z Centrum Strategii Środowiskowych. "Nie istnieje żadna sprzeczność pomiędzy rolą lasów a koniecznością budowania instalacji hydrotechnicznych. Jedno nie wyklucza drugiego", podkreślił.

Co górskie lasy mają wspólnego z powodziami? "Konieczna jest ich szybka przebudowa"

Co górskie lasy mają wspólnego z powodziami? "Konieczna jest ich szybka przebudowa"

Źródło:
PAP, Gazeta Wyborcza, tvn24.pl

Po ekstremalnych opadach deszczu w ostatnich dniach gwałtownie podniósł się poziom rzek w południowej i południowo-wschodniej Polsce, powodując powodzie. Na niektórych stacjach hydrologicznych zanotowano najwyższy poziom wody od początku prowadzenia pomiarów.

Powódź 2024. Na tych rzekach padły historyczne rekordy

Powódź 2024. Na tych rzekach padły historyczne rekordy

Źródło:
IMGW

Do Wrocławia dotarła fala kulminacyjna na Odrze. Według relacji Tomasza Sikory z urzędu miejskiego Wrocławia, woda na Bystrzycy już powoli opada. W Trestnie poziom Odry wynosi około 600 centymetrów. Jak powiedział dyżurny na stanowisku kierowania komendanta wojewódzkiego PSP we Wrocławiu, wały cały czas są uszczelniane. - Cały czas na bieżąco uszczelniamy, ale nie przeciekają. Pilnujemy tego - podkreślał dyżurny.

Umacniają wały, przerzucają worki. "Pełne zaangażowanie" we Wrocławiu

Umacniają wały, przerzucają worki. "Pełne zaangażowanie" we Wrocławiu

Aktualizacja:
Źródło:
tvn24.pl, TVN24., PAP

Tempo przyrostu jest bardzo duże, widać je wręcz gołym. Spodziewamy się, że w weekend będzie około dwóch metrów - mówi Jan Piotrowski, pełnomocnik prezydenta Warszawy do spraw Wisły, pytany o sytuację na stołecznym odcinku rzeki.

Rośnie poziom Wisły w Warszawie. "Tempo przyrostu jest bardzo duże"

Rośnie poziom Wisły w Warszawie. "Tempo przyrostu jest bardzo duże"

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Po intensywnych opadach śniegu w Alpach nadal obowiązuje stan zagrożenia lawinowego. We wtorek lawina, która zeszła w środkowej Austrii, porwała kilka osób, jedna z nich została poważnie ranna - podały służby. Kraj zmaga się ze skutkami powodzi, choć sytuacja zaczęła się poprawiać. We wtorek poinformowano o piątej ofierze śmiertelnej, ponad 20 miejscowości jest odciętych od świata.

Lawina w Austrii porwała kilka osób. Turystka poważnie ranna

Lawina w Austrii porwała kilka osób. Turystka poważnie ranna

Źródło:
PAP, bergrettung-salzburg.at, tvnmeteo.pl

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej uspokaja: Warszawa nie jest zagrożona powodzią. Fala wezbraniowa na Wiśle dotrze do stolicy w piątek.

Kiedy fala wezbraniowa na Wiśle dotrze do Warszawy?

Kiedy fala wezbraniowa na Wiśle dotrze do Warszawy?

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji opublikowało instrukcję, jak należy zachować się, gdy utkniemy w domu w trakcie powodzi. Nasze życie mogą nam uratować konkretne gesty i kolory, które pomogą przekazać cenne informacje ratownikom.

Jak wezwać pomoc w trakcie powodzi

Jak wezwać pomoc w trakcie powodzi

Źródło:
MSWiA, TVN24

Ogień szaleje w Portugalii. Co najmniej siedem osób zginęło w trawiących kraj od niedzieli pożarach lasów i nieużytków rolnych. Wśród zabitych jest trzech strażaków.

Ponad pięć tysięcy strażaków walczy z pożarami

Ponad pięć tysięcy strażaków walczy z pożarami

Źródło:
PAP, Reuters

Niemiecka turystka, która straciła nogę w wyniku ataku rekina około 500 kilometrów od Wysp Kanaryjskich, zmarła kilka godzin później na pokładzie śmigłowca ratunkowego – podała agencja EFE.

Turystka zaatakowana przez rekina. Zmarła na pokładzie śmigłowca ratunkowego

Turystka zaatakowana przez rekina. Zmarła na pokładzie śmigłowca ratunkowego

Źródło:
PAP

Sytuacja powodziowa w części południowo-zachodniej Polski jest bardzo trudna. Giną ludzie, woda zalewa miasta i domy. Zarządzono wiele ewakuacji. Ekohydrolożka Iwona Wagner próbowała na antenie TVN24 odpowiedzieć na pytanie, co doprowadziło do tak tragicznych skutków tego kataklizmu.

"Może to dramatyczne wydarzenie w końcu pozwoli nam wyjść z iluzji"

"Może to dramatyczne wydarzenie w końcu pozwoli nam wyjść z iluzji"

Źródło:
TVN24, tvnmeteo.pl

Dzięki eksperymentalnemu projektowi współprowadzonemu przez IMGW-PIB możemy zobaczyć zasięg zalanych terenów na mapach. Potężne rozlewiska widać koło Prudnika, w Kotlinie Kłodzkiej i w okolicach zbiornika Racibórz Dolny. Natomiast najnowsze dane, z 16 września z godziny 14, pokazują m.in. rozlewiska rzeki Bóbr w okolicach Pilchowic, Wlenia, Lwówka Śląskiego.

Powódź 2024 na mapach. "Pochodzą z satelitów radarowych obserwujących Ziemię"

Powódź 2024 na mapach. "Pochodzą z satelitów radarowych obserwujących Ziemię"

Źródło:
tvn24.pl

Pogoda w Polsce w niedzielę była dynamiczna. W Wielkopolsce odnotowano dwie trąby powietrzne. Zjawiska można zaobserwować na nagraniach.

Trąby powietrzne w Wielkopolsce

Trąby powietrzne w Wielkopolsce

Źródło:
tvnmeteo.pl, TVN24, PAP

Co przyniesie pogoda w nadchodzącym czasie? Możemy spodziewać się fali bardzo ciepłego powietrza. Sprawdź, co czeka nas w drugiej połowie września w najnowszej prognozie temperatury na 16 dni, przygotowanej przez prezentera tvnmeteo.pl Tomasza Wasilewskiego.

Pogoda na 16 dni: niż Boris zanika, wkrótce połączą się ze sobą dwa wyże

Pogoda na 16 dni: niż Boris zanika, wkrótce połączą się ze sobą dwa wyże

Źródło:
tvnmeteo.pl

Trąba powietrzna przeszła w sobotę w powiecie radomskim na Mazowszu. Ponad 20 dachów budynków mieszalnych i gospodarczych zostało uszkodzonych. Silny wiatr zerwał dachy także w powiecie kozienickim.

Trąba powietrzna nieopodal Radomia. "Dachy zerwane częściowo lub całkowicie"

Trąba powietrzna nieopodal Radomia. "Dachy zerwane częściowo lub całkowicie"

Źródło:
tvnmeteo.pl, PAP

W czwartek na Śnieżce pojawiły się opady śniegu oraz deszczu ze śniegiem. Poinformował o nich Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW). W Karkonoszach panują bardzo niekorzystne warunki dla turystów. Zimowe opady spodziewane są także w Tatrach.

Na Śnieżce spadł pierwszy śnieg

Na Śnieżce spadł pierwszy śnieg

Źródło:
PAP, tvnmeteo.pl, IMGW

Lato wielkimi krokami zbliża się do końca. Czego spodziewać się w pogodzie jesienią i jaki będzie początek zimy 2024/2025? Grudzień i styczeń to mogą być mokre miesiące - wynika ze wstępnej, długoterminowej prognozy Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW).

Co czeka nas jesienią i jak zacznie się zima? Prognoza IMGW

Co czeka nas jesienią i jak zacznie się zima? Prognoza IMGW

Źródło:
IMGW