100-lecie odzyskania niepodległości

Polska nigdy nie była krajem jednonarodowym, jednoetnicznym. Zawsze była złożona z wielu etni, który ze sobą współżyły - zaznaczał historyk i demograf historyczny profesor Krzysztof Zamorski. Wraz z reporterką TVN24 Brygidą Grysiak w kolejnej części cyklu "Sto lat Niepodległości" przedstawił zmiany, jakie polskie społeczeństwo przeszło od 1918 roku. W drugiej części programu o II Rzeczpospolitej opowiadał również profesor Tomasz Nałęcz.

Obecnie granice są wyprostowane i jesteśmy bardziej homogeniczni - stwierdził Robert Kostro, dyrektor Muzeum Historii Polski. W programie "Sto lat Niepodległości" w TVN24 mówił o tym, jak w 1918 roku kształtowały się granice odzyskującej niepodległość Rzeczpospolitej. Jak dodał, Polska po II wojnie światowej przeszła ogromną zmianę, o czym nie zawsze pamiętamy.

To była zasługa polskiej elity politycznej, ale i całego społeczeństwa polskiego, które wyjątkowo potrafiło się zmobilizować - wyjaśniał profesor Piotr Eberhardt, geograf z Polskiej Akademii Nauk, pytany o to, jak kształtowały się granice Rzeczpospolitej w 1918 roku. Wraz z reporterką TVN24 Brygidą Grysiak w kolejnej części cyklu "Sto lat Niepodległości" przedstawił ten przełomowy w polskiej historii proces.

Poczucie humoru a la Charlie Chaplin, charyzma, siła charakteru, siła osobowości, umiejętność przekazywania swoich myśli - tak o Józefie Piłsudskim mówi jego wnuczka Joanna Onyszkiewicz w rozmowie z reporterką TVN24 Brygidą Grysiak. - Był człowiekiem chorym na Polskę - dodaje z kolei profesor Włodzimierz Suleja, biograf Piłsudskiego.

- Jeśli chcemy zrozumieć to, co działo się w Polsce w okresie międzywojennym, podczas II wojny światowej, a nawet po niej, to trzeba wiedzieć o Legionach - mówi profesor Andrzej Chwalba. Historyk opowiadał w programie "Sto lat niepodległości" o tym, jaką rolę odgrywały Legiony Polskie pod przewodnictwem Józefa Piłsudskiego w odzyskaniu niepodległości przez Polskę i jak wielki wpływ miały na wszystko, co się działo później w kraju.

W piątek Litwa obchodzić będzie jubileusz stulecia niepodległości. Oficjalny portal stulecia polskiej niepodległości postanowił przesłać z tej okazji Litwinom życzenia. Po litewsku, od polskich rycerzy, na tle obrazu "Bitwa pod Grunwaldem" Jana Matejki.

To był pierwszy raz, gdy zachodni przywódca tak jasno powiedział o niepodległości Polski. 100 lat temu Polski wciąż nie było na mapie. Wtedy, w styczniu 1918 roku, prezydent Stanów Zjednoczonych Thomas Woodrow Wilson przedstawił orędzie o powojennym ładzie na świecie. W 13. punkcie jasno stwierdził, że musi zostać utworzone niepodległe państwo polskie. Włączenie do orędzia sprawy polskiej to zasługa Ignacego Jana Paderewskiego. Pianista i kompozytor był wtedy bardzo popularny na Zachodzie i wykorzystywał to w dyplomacji. Reportaż dziennikarki TVN24 Brygidy Grysiak.

6 grudnia 1917 roku Finlandia zyskała niepodległość. Z tej okazji Polska, poprzez Biuro Programu "Niepodległa", śle Finom życzenia. Dość nieszablonowe.

- Nie wolno zapominać o tym, że jesteśmy pomiędzy innymi narodami - powiedział profesor Andrzej Paczkowski w programie "Horyzont", odnosząc się do 99. rocznicy polskiej niepodległości. Zaznaczył, że warto byłoby z tej okazji "popatrzeć na Polskę w kontekście Europy środkowo-wschodniej". Z kolei profesor Aleksander Hall przypomniał, jak burzliwe było ostatnie sto lat.

- Przez 125 lat niewoli Polacy zachowali swoją tożsamość, a w czasie I wojny światowej wielu Polaków patriotów było bardzo aktywnych. Stany Zjednoczone włączyły się w ten proces w szczególny sposób - podkreśił w rozmowie z Jackiem Stawiskim profesor Neal Pease, który zajmuje się historią Polski, także międzywojenną.

- To się szalenie rzadko zdarza, bo my na ogół nie lubimy naszych dobroczyńców - mówił o "Deklaracji Przyjaźni i Podziwu dla Stanów Zjednoczonych" amerykanista Zbigniew Lewicki. O tym, jak to się stało, że 5,5 miliona Polaków postanowiło wyrazić wdzięczność wobec Amerykanów opowiadali goście debaty "Sto lat niepodległości" w TVN24.

Dziękowanie USA staje się powszechne, zanim jeszcze ostatecznie ustanowione są granice II RP - i trwa w kolejnych latach. Kulminacja inicjatyw wyrażających podziw dla zamorskiego mocarstwa przypada na 1926 rok - 150-lecie niepodległości USA. Prezentujemy tekst pod tytułem "Wdzięczność i podziw" Zuzanny Schnepf-Kołacz z najnowszego numeru "Karty". Obejrzyj debatę poświęconą stosunkom amerykańsko-polskim u zarania Niepodległości w sobotę o godz. 21 w TVN24 i w niedzielę o godz. 12.30 w TVN24 BiS.

Niezwykły dokument, który przedstawia historię walki o wolność. Podpisy tych, którzy przeżyli wojnę można obejrzeć w internecie. Często to jedyna pamiątka po nich, bo później wielu z nich nie miało już tyle szczęścia. Dzięki projektowi "Klasa 1926", który zgłębił tajemnice skrywane w "Polskiej Deklaracji o Podziwie i Przyjaźni dla Stanów Zjednoczonych", można odszukać swoich przodków. Reportaż Brygidy Grysiak.

W 1926 roku jako jeden z pięciu i pół miliona Polaków podpisał "Deklarację o Podziwie i Przyjaźni dla Stanów Zjednoczonych". Tak nasi rodacy dziękowali wówczas za pomoc USA po I wojnie światowej. Był wśród nich Cyprian Skwarek. W lutym skończy 102 lata. Nie żyje już żaden inny z jego szkolnych kolegów - sygnatariuszy dokumentu. Reportaż Brygidy Grysiak dla magazynu "Polska i Świat".