Komorowski: pilnujemy bezpieczeństwa bez patrzenia, co się Rosji podoba

Bronisław Komorowski w programie "Piaskiem po oczach"
Bronisław Komorowski w programie "Piaskiem po oczach"
tvn24
Bronisław Komorowski w programie "Piaskiem po oczach" tvn24

- Nie po to pozbywaliśmy się armii rosyjskiej z terytorium państwa polskiego, nie po to wstępowaliśmy do NATO, żeby dzisiaj słuchać tego, czy Rosji się coś podoba, czy nie w zakresie polskiego bezpieczeństwa - powiedział w "Piaskiem po oczach" Bronisław Komorowski. Prezydent RP odniósł się tym samym do krytyki Rosji wobec planów Sojuszu dotyczących zwiększenia obecności w Europie Środkowej.

Aneksja Krymu przez Rosję stała się powodem napięć na linii NATO - Moskwa. Sojusz rozważa wysłanie dodatkowych wojsk do Europy Środkowej, szef rosyjskiego MSZ Siergiej Ławrow uważa natomiast, że jest to sprzeczne z dotychczasowymi zasadami współpracy i domaga się w tej sprawie wyjaśnień.

Radosław Sikorski powiedział we wtorek, że "byłby usatysfakcjonowany i szczęśliwy", gdyby do Polski trafiły dwie ciężkie brygady wojsk NATO. Słowa szefa polskiej dyplomacji skomentował w programie "Piaskiem po oczach" prezydent Bronisław Komorowski.

- Staram się być bliżej realiów, więc powiem tylko, że marzę o większej obecności NATO w Polsce, bo to jest kwestia bezpieczeństwa Polski - stwierdził prezydent. Jak dodał, w jego opinii minister Sikorski ma "takie same przekonania i marzenia", bo obecność Sojuszu w Polsce jest tym, o co "zabiegamy od lat".

Poproszony o ocenę realności wtorkowych słów szefa dyplomacji, Komorowski zaznaczył, że na razie "nic nie zapowiada tego, żeby to się skropliło w jakiejś konkretnej decyzji".

"Przede wszystkim trzeba budować polskie siły zbrojne"

Prezydent podkreślił, że wydarzenia na Ukrainie skłoniły państwa członkowskie Sojuszu do pogłębionej analizy na temat tego, w jaki sposób wesprzeć kraje położone na granicach systemu NATO-wskiego.

- I to niewątpliwie już się dzieje. Strona amerykańska i NATO-wska będzie znajdowała różne, oby jak najdalej idące, odpowiedzi na zaistniałą sytuację - ocenił prezydent.

- Jestem przekonany, że na pewno nastąpi wzmocnienie komponentu amerykańskiego na lotnisku z Łasku. I to może być zjawisko trwałe. Będzie wybudowana tarcza antyrakietowa amerykańska na ziemiach Polski, co potwierdziła strona amerykańska - wyliczał prezydent. Dodał, że Polsce zależy najbardziej na tym, by na terytorium naszego kraju pojawiła się rozszerzona infrastruktura NATO-wska, która pozwoliłaby na "przyjęcie w wypadku zagrożenia liczących się sił".

Kolejnym oczekiwaniem Polski, jak podkreślił Komorowski, jest bieżące aktualizowanie i modyfikowanie planów ewentualnościowych Sojuszu oraz ćwiczenia w ramach NATO.

Prezydent RP zaznaczył jednak, że oprócz wspólnych działań z sojusznikami, należy skupić się na modernizacji polskiej armii. - Przede wszystkim trzeba budować polskie siły zbrojne. Własny system obrony jako cząstkę systemu NATO-wskiego - podkreślił. - Im bardziej my jesteśmy nowocześni, im większe mamy możliwości przyjęcia potencjalnej pomocy, tym jesteśmy bezpieczniejsi - powiedział Komorowski.

"Robimy swoje"

Odnosząc się do krytyki sformułowanej wobec Sojuszu przez Siergieja Ławrowa, Bronisław Komorowski podkreślił, że Polska jest pełnoprawnym członkiem NATO i ma prawo oczekiwać reakcji od sojuszników, jeśli dochodzi do niepokojących zjawisk w państwach z nami sąsiadujących.

- Nie powinniśmy w żadnym wypadku odpowiadać Rosji językiem agresji, inwektyw. Robimy swoje. Jeżeli odczytujemy, że coś niedobrego dzieje się na wschód od Polski, robimy swoje w oparciu o Sojusz czy własny system obronny - podkreślił Komorowski.

Prezydent zaznaczył, że nie jest to wyzwanie wobec Rosji, a "pilnowanie własnego bezpieczeństwa".

- Nie po to pozbywaliśmy się armii rosyjskiej z terytorium państwa polskiego, nie po to wstępowaliśmy do NATO, żeby dzisiaj słuchać tego, czy Rosji się coś podoba czy nie w zakresie polskiego bezpieczeństwa - zaznaczył Komorowski. Dodał, że Federacja Rosyjska jako sąsiad "może się wypowiadać, tak samo jak my się wypowiadamy, gdy nam się coś nie podoba", są to jednak niewiążące opinie.

Komorowski: chcemy u siebie infrastruktury NATO
Komorowski: chcemy u siebie infrastruktury NATOtvn24

"Nie warto wyciągać skojarzeń z lamusa historii"

Bronisław Komorowski skomentował słowa Jarosława Kaczyńskiego, który stwierdził, że "nie życzyłby sobie" obecności niemieckich wojsk na polskim terytorium. - Trzeba być konsekwentnym. Jeśli się kiedyś mówiło w gabinecie pani kanclerz Niemiec o tym, że jest się zwolennikiem budowy armii europejskiej, to trzeba wiedzieć przynajmniej o tym, że liczącą się częścią tej armii europejskiej musi być Bundeswehra. I będzie Bundeswehra. - wyjaśnił.

- Nie warto dzisiaj wyciągać z lamusa historii skojarzeń, naturalnych, oczywistych, wynikających z naszej historii, tylko należy budować bezpieczny system - podkreślił. Prezydent zaznaczył przy tym, że Polska i Niemcy są członkami tych samych struktur. - Nie musimy się bać sąsiadów, którzy są razem z nami w tym samym systemie. Mamy prawo obawiać się sąsiadów, którzy są poza tymi projektami - powiedział.

Co dalej z Ukrainą?

Komorowski zapytany o bieżącą sytuację na Ukrainie ocenił, że "faza gorącego kryzysu chyba mija". - Podkreślam jednak słowo "chyba" - dodał, wyjaśniając, że ocena ta sformułowana została w oparciu "zarówno o wiedzę, jak i intuicję".

- Osobiście jednak sądzę, że mniej więcej do końca maja, do wyborów prezydenckich na Ukrainie, będziemy poddawani ciągłym przeciążeniom - powiedział. - Sądzę bowiem, że wszyscy wiedzą, jedni na to liczą, inni tego nie chcą, że wybory prezydenckie na Ukrainie ustabilizują kraj - podkreślił. Wyjaśnił również, że w związku z tym do końca maja należy brać pod uwagę również "scenariusze negatywne". Zaznaczył przy tym, że jednocześnie trzeba przygotowywać się do "scenariusza pozytywnego", który wymagać będzie wspierania procesu modernizacji Ukrainy. Jak dodał, bez reform kraj będzie "zawsze zdany na dyktat sąsiada".

Stosunki z Rosją

Zapytany o to, jak po obecnym kryzysie mogą rozwijać się dalsze relacje na linii Rosja - Zachód, Komorowski ocenił, że powrót do stosunków zimnowojennych byłby niepokojącym scenariuszem. Podkreślił jednak, że nie ma możliwości, by państwa zachodnie zapomniały o tym, co stało się na Krymie. - Jeżeli Rosja uzyskałaby to, że świat zachodni powiedziałby: no trudno, zajęty został Krym, siła wyższa, prędzej czy później ktoś spróbuje zastosować analogiczne rozwiązanie w stosunku do innych obszarów, np. Naddniestrza - ocenił. - Nie ma możliwości twierdzenia, że nic się nie stało - podkreślił Komorowski. Dodał jednak, że "nikomu nie zależy na totalnym konflikcie z Rosją", a Polsce powinno zależeć na utrzymaniu dobrych stosunków gospodarczych z naszym sąsiadem. - Chcemy z Rosją handlować - powiedział.

Zdaniem prezydenta, takie samo podejście powinno towarzyszyć relacjom w dziedzinie kultury. Odniósł się tym samym do postulatu odwołania obchodów Roku Polski w Rosji i Rosji w Polsce w 2015 r.

- W sferze kultury szukajmy tego, co nas może zbliżyć, uspokoić namiętności. Trzeba oczywiście dostrzec problem, że (obchody) nie mogą być odczytywane jako usankcjonowanie złych zachowań sąsiada, co może oznaczać np. obniżenie rangi wydarzenia. Źle byłoby natomiast, gdybyśmy przenosili konflikt na sferę kultury - wyjaśnił.

Specustawa ws. Smoleńska? "Nie widzę materii ustawowej"

Bronisław Komorowski skomentował również bieżącą politykę krajową. W związku ze zbliżającą się rocznicą katastrofy smoleńskiej wokół tragedii ponownie narastają napięcia. Jarosław Kaczyński domaga się specjalnej ustawy, która miałaby doprowadzić do "zdecydowanego, intensywnego śledztwa". Katastrofę smoleńską prezes PiS porównał do zamachu na WTC.

Prezydent stwierdził, powołując się na swoje doświadczenie byłego marszałka Sejmu, że nie widzi tutaj materii ustawowej . - Uchwała, jakieś inne akty, mogą mieć miejsce, ale co tu ustawą regulować? - zastanawiał się Komorowski. - Ustawa to jest prawo. Co tu można prawnie nakazać, zakazać? - podkreślił.

- Mam bogatą wyobraźnię, ale ona nie sięga aż tak daleko - powiedział. - Jeśli ktoś chce swoistej deklaracji czy powołania komisji, to do tego jest uchwała sejmowa - dodał.

Prezydent ws. smoleńskiego pomnika: nie ochłodzi emocji
Prezydent ws. smoleńskiego pomnika: nie ochłodzi emocjitvn24

Pomnik ofiar nie ostudziłby emocji

Zapytany o to, co można zrobić, by ostudzić emocje wokół katastrofy smoleńskiej, prezydent ocenił, że napięcie ma charakter polityczny.

- To trochę zależy od stanu głów, wyobraźni i poglądów politycznych (...) W normalnym, cywilizowanym kraju do rozwiania wszystkich wątpliwości służą werdykty komisji badającej wypadki lotnicze i werdykt prokuratury. Nic więcej państwo nie jest w stanie zrobić - powiedział prezydent.

W opinii Komorowskiego sytuacji nie unormowałoby ewentualne postawienie pomnika ofiar katastrofy. - Z całym szacunkiem, wtedy rozpocznie się spór o to, czy ma on być kwadratowy, czy okrągły (...) - ocenił i dodał, że "jeżeli ktoś chce toczyć spór o taki dramat narodowy, zawsze go będzie toczył". - Ja go nie chcę toczyć - zaznaczył.

Na kanonizację Jana Pawła II z Wałęsą i Kwaśniewskim

Bronisław Komorowski zdradził, że na kanonizację Jana Pawła II, która odbędzie się 27 kwietnia uda się w towarzystwie Aleksandra Kwaśniewskiego i Lecha Wałęsy wraz z małżonkami. Jak dodał, zaprosił byłych prezydentów na pokład samolotu, a oni propozycję przyjęli. - Bardzo bym chciał zademonstrować taką zgodność i wspólnotę przeżycia, przede wszystkim w stosunku do byłych prezydentów, ale nie tylko - zaznaczył prezydent.

"Na proces kanonizacji Jana Pawła II chciałbym zaprosić Aleksandra Kwaśniewskiego"
"Na proces kanonizacji Jana Pawła II chciałbym zaprosić Aleksandra Kwaśniewskiego"tvn24

Autor: kg/tr / Źródło: tvn24

Źródło zdjęcia głównego: TVN 24

Pozostałe wiadomości

- W przyszłym tygodniu będę gospodarzem Trójkąta Weimarskiego Plus - zapowiedział w piątek szef MSZ Radosław Sikorski. Oprócz szefów MSZ Francji i Niemiec zaproszeni są przedstawiciele innych europejskich krajów, szef MSZ Ukrainy Andrij Sybiha i nowa wysoka przedstawiciel Unii Europejskiej do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa Kaja Kallas. - W Warszawie będą prowadzone najważniejsze rozmowy o kryzysie w Ukrainie - zaznaczył Sikorski.

Sikorski: to w Warszawie będą prowadzone najważniejsze rozmowy o tym kryzysie

Sikorski: to w Warszawie będą prowadzone najważniejsze rozmowy o tym kryzysie

Źródło:
PAP

Mam pełne przekonanie, że posłowie PiS-u mają ciarki na plecach. Po tym, co zobaczyli jeżeli chodzi o Jacka Sutryka, wiedzą, że sprawiedliwość ich nie minie - powiedział w "Faktach po Faktach" wiceszef MON Cezary Tomczyk, odnosząc się do zarzutów wobec prezydenta Wrocławia w sprawie nieprawidłowości w Collegium Humanum. - Oni już wiedzą, że nie będzie żadnej bezkarności - dodał. 

"Posłowie PiS-u dzisiaj mają ciarki na plecach"

"Posłowie PiS-u dzisiaj mają ciarki na plecach"

Źródło:
TVN24

Kanclerz Niemiec Olaf Scholz rozmawiał z prezydentem Rosji Władimirem Putinem. Wcześniej o rozmowie niemiecki przywódca miał poinformować prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego, który twierdzi, że "otworzyła ona puszkę Pandory". O przebiegu rozmowy Scholz informował sojuszników, w tym szefa polskiego rządu. "Z satysfakcją przyjąłem informację, że kanclerz nie tylko jednoznacznie potępił rosyjską agresję, ale że powtórzył polskie stanowisko: nic o Ukrainie bez Ukrainy" - napisał premier Donald Tusk.

Scholz rozmawiał z Putinem. Zełenski: to otwiera puszkę Pandory

Scholz rozmawiał z Putinem. Zełenski: to otwiera puszkę Pandory

Aktualizacja:
Źródło:
Reuters, PAP

Od soboty wszystkie stacje paliw zobowiązane będą do sprzedaży zimowego oleju napędowego. To coroczna procedura regulowana rozporządzeniem ministra klimatu i środowiska. Polskie przepisy określają także parametry, jakie muszą spełniać paliwa zimowe, przejściowe, a także letnie.

Od soboty nowe paliwo na stacjach

Od soboty nowe paliwo na stacjach

Źródło:
tvn24.pl, PAP, Lotos

Chorwacka policja zatrzymała ministra zdrowia Viliego Berosza - poinformowało chorwackie Biuro do spraw Zwalczania Korupcji i Przestępczości Zorganizowanej. Wraz z szefem resortu w piątek nad ranem zatrzymano także dwóch dyrektorów szpitali, którym postawiono zarzuty korupcyjne. Premier Andrej Plenković usunął Berosza z urzędu.

Policja zatrzymała ministra zdrowia. Premier usunął go ze stanowiska

Policja zatrzymała ministra zdrowia. Premier usunął go ze stanowiska

Źródło:
PAP

100 tysięcy złotych poręczenia majątkowego wpłynęło w czwartek na konto depozytowe gdańskiej prokuratury. Wpłacił je podejrzany o spowodowanie katastrofy drogowej na S7 w Borkowie koło Gdańska, w której zginęło czworo dzieci. Oznacza to, że mężczyzna pozostanie na wolności.

Podejrzany o spowodowanie karambolu wpłacił 100 tysięcy zł poręczenia

Podejrzany o spowodowanie karambolu wpłacił 100 tysięcy zł poręczenia

Źródło:
PAP

Magdalena Biejat z klubu Lewicy przyznała w programie "#BezKitu", że jej nazwisko jest "w puli" kandydatów Lewicy na prezydenta. Krzysztof Brejza z KO mówił z kolei, że nie zdradzi, na kogo zagłosuje w prawyborach swojego ugrupowania, bo nie chce "zakłócać procesów, które zachodzą teraz w sercach, umysłach działaczy Platformy Obywatelskiej".

Kto w wyścigu o fotel prezydenta? Nazwisko Biejat "w puli", w KO "piękno prawyborów"

Kto w wyścigu o fotel prezydenta? Nazwisko Biejat "w puli", w KO "piękno prawyborów"

Źródło:
TVN24

Pijany 24-latek uderzył w twarz ratownika medycznego z załogi karetki, która przywiozła go do szpitala w Wadowicach (woj. małopolskie). Na miejsce wezwano policję. Mężczyźnie grozi więzienie.

Przywieźli go do szpitala, tam zaatakował ratownika

Przywieźli go do szpitala, tam zaatakował ratownika

Źródło:
małopolska policja

Kupione przed laty za 5 funtów przez radę miejską szkockiego Invergordon popiersie lokalnego właściciela ziemskiego może zostać sprzedane na aukcji za nawet 2,5 miliona funtów.

Popiersie używane jako blokada drzwi w starej szopie trafi na aukcję. Jest wyceniane na miliony

Popiersie używane jako blokada drzwi w starej szopie trafi na aukcję. Jest wyceniane na miliony

Źródło:
CNN, The Scotsman

Podczas protestu w Suchumi ciężarówka staranowała ogrodzenie parlamentu Abchazji, separatystycznego regionu Gruzji, który kontrolowany jest przez Rosję. Między uczestnikami akcji i strukturami siłowymi doszło do starć, a protestujący wdarli się do siedziby izby. Władze już zapowiedziały wycofanie projektu inwestycyjnego z Moskwą, który stał się przyczyną zajść. MSZ Rosji poleciło swoim obywatelom opuszczenie Abchazji.

Staranowane ogrodzenie parlamentu, starcia. Rosja apeluje do swoich obywateli

Staranowane ogrodzenie parlamentu, starcia. Rosja apeluje do swoich obywateli

Aktualizacja:
Źródło:
PAP, Reuters

- Polityka ekipy nowego prezydenta USA Donalda Trumpa sprawi, że wojna zakończy się szybciej - oświadczył prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski. W wywiadzie dla ukraińskiego radia publicznego przywódca odrzucił możliwość ustępstw na rzecz Rosji.

Zełenski: z Trumpem wojna zakończy się szybciej

Zełenski: z Trumpem wojna zakończy się szybciej

Źródło:
PAP

Jedna osoba zginęła w zderzeniu karetki pogotowia z samochodem osobowym w miejscowości Strzeszów na Dolnym Śląsku. Ze wstępnych ustaleń wynika, że ambulans jechał na sygnale do pacjenta, gdy pojazd z naprzeciwka zjechał na drugi pas i zderzył się czołowo z ratownikami.

Samochód wjechał w karetkę na sygnale. Nie żyje jedna osoba

Samochód wjechał w karetkę na sygnale. Nie żyje jedna osoba

Źródło:
tvn24.pl

Czekają nas duże zmiany w pogodzie. Od niedzieli będzie coraz więcej opadów, a następny tydzień w wielu miejscach Polski przyniesie śnieg. Mieszanka opadów spowoduje bardzo trudne warunki na drogach, a przy porywistym wietrze spodziewamy się nawet krótkich śnieżyc.

Nadciąga "bardzo dynamiczny niż". Spadnie śnieg i będzie mocno wiać

Nadciąga "bardzo dynamiczny niż". Spadnie śnieg i będzie mocno wiać

Źródło:
tvnmeteo.pl

Rzecznik Prasowy Prokuratury Okręgowej w Warszawie Piotr Skiba poinformował w piątek, że podejrzany Łukasz Ż. usłyszał zarzut i przyznał się do zarzucanego mu czynu. Sąd rejonowy podtrzymał wniosek o 3-miesięcznym areszcie dla podejrzanego.

Przedłużono areszt dla Łukasza Ż.

Przedłużono areszt dla Łukasza Ż.

Aktualizacja:
Źródło:
tvnwarszawa.pl

Biskup elbląski Jacek Jezierski złożył na ręce papieża Franciszka rezygnację z pełnionego urzędu. Jak wyjaśnia kuria, powodem rezygnacji biskupa jest jego wiek.

Biskup zrezygnował z urzędu

Biskup zrezygnował z urzędu

Źródło:
PAP

Od tego filmu wszystko się zaczęło. Ojciec leży na dziecku, które krzyczy i woła matkę. Matka stoi obok, na koniec trzyma syna w objęciach, chłopiec płacze, charczy, łapie oddech. Film z TikToka trafił na biurko śledczych. Prokuratura oskarżyła rodziców o to, że znęcali się przez cztery lata nad dzieckiem. Proces jeszcze nie ruszył, ale decyzją sądu chłopiec wrócił do rodziców.

Ośmioletni chłopiec wrócił do rodziców oskarżonych o przemoc. Publikowali w internecie, jak podduszają syna

Ośmioletni chłopiec wrócił do rodziców oskarżonych o przemoc. Publikowali w internecie, jak podduszają syna

Źródło:
tvn24.pl

Z Gdyni do Pragi dostaniemy się w niespełna 9 godzin. Wszystko dzięki nowym pociągom Baltic Express, które zaczną kursować 15 grudnia. Po drodze będą zatrzymywać się również między innymi w Bydgoszczy, Poznaniu i Wrocławiu. Sprzedaż biletów już trwa.

Rano plaża w Gdyni, po południu spacer po Pradze. Od grudnia będzie to możliwe

Rano plaża w Gdyni, po południu spacer po Pradze. Od grudnia będzie to możliwe

Źródło:
PKP Intercity/TVN24

Moment tragicznego wypadku ambulansu w Jedlińsku pod Radomiem, w którym zginął ratownik medyczny, uchwyciła kamera monitoringu. Na nagraniu widać karetkę poruszającą się ze znaczną prędkością. Jak wynika z zapisu, sygnał świetlny w pojeździe został włączony krótko przed wjazdem na skrzyżowanie.

Dachowała karetka, zginął ratownik. Tak doszło do tragicznego zdarzenia

Dachowała karetka, zginął ratownik. Tak doszło do tragicznego zdarzenia

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Google testuje "wpływ" usuwania artykułów informacyjnych w krajach Unii Europejskiej, w tym w Polsce, z wyników wyszukiwania. Test ma pokazać wydawcom, ile ruchu straciliby bez Google'a - podał portal theverge.com.

Google rozpoczyna test, również w Polsce. "Dość drastyczny"

Google rozpoczyna test, również w Polsce. "Dość drastyczny"

Źródło:
theverge.com, "Press"

- Szkolenie zaczyna przyspieszać, będzie go coraz więcej, coraz bardziej szczegółowe, aż do samej misji. Przez ostatnie trzy miesiące trenowaliśmy różne scenariusze awaryjne - mówił w rozmowie z TVN24 BiS Sławosz Uznański. Polak w przyszłym roku poleci na Międzynarodową Stację Kosmiczną.

Zbliża się lot Polaka w kosmos. "Trenowaliśmy, jak poradzić sobie z pożarem"

Zbliża się lot Polaka w kosmos. "Trenowaliśmy, jak poradzić sobie z pożarem"

Źródło:
TVN24 BiS, tvnmeteo.pl

Substancje chemiczne w wodzie powodują u dzieci homoseksualizm, fluor obniża inteligencję, wirus HIV nie jest przyczyną AIDS, a szczepionki powodują autyzm - z takich fałszywych tez słynie Robert F. Kennedy Jr. Ten wyznawca spiskowych teorii ma wkrótce zadbać o zdrowie Amerykanów. Moment ogłoszenia tej decyzji określono już "strasznym dniem dla zdrowia publicznego".

"Uczynić Amerykę znowu zdrową". Robert F. Kennedy Jr. i jego chore teorie

"Uczynić Amerykę znowu zdrową". Robert F. Kennedy Jr. i jego chore teorie

Źródło:
Konkret24
Oficerowie ABW i nielegalna inwigilacja za rządów PiS. Mamy kluczowe nagrania

Oficerowie ABW i nielegalna inwigilacja za rządów PiS. Mamy kluczowe nagrania

Źródło:
tvn24.pl, Onet
Premium
Dziewięć lat z piętnem zabójcy

Dziewięć lat z piętnem zabójcy

Źródło:
tvn24.pl
Premium

Finałowy odcinek ostatniego sezonu "Szadzi" jest już dostępny na platformie Max. Czy Wolnickiemu uda się wyjść zwycięsko z ostatniej konfrontacji? Czego można spodziewać się po najnowszym epizodzie serialu?  

"Tajemnice w końcu wyjdą na jaw". Finałowy odcinek "Szadzi" już na Max

"Tajemnice w końcu wyjdą na jaw". Finałowy odcinek "Szadzi" już na Max

Źródło:
tvn24.pl