27 czarno-białych fotografii lotniczych, wykonanych nad okupowaną Warszawą we wrześniu 1939 roku, można oglądać w Parku Miniatur w Domu Braci Jabłkowskich. Niepublikowane nigdy wcześniej fotografie niemieckich lotników ukazują stolicę po czterech tygodniach bombardowań.
Wszystkie zdjęcia powstały 29 września 1939 roku, dzień po kapitulacji Warszawy. Lotnicy Luftwaffe wykonali z niskiego pułapu setki fotografii. Celem było prowadzenie dokumentacji, a także weryfikacja celności bombardowań i ostrzału artyleryjskiego.
Fotografie portretują miasto, które w czasie wojny straciło większą część swojej architektury. Zdjęcia obejmują większe obszary, niemal całe dzielnice – ukazują Śródmieście, Wolę, Ochotę czy okolice Nowego Światu i ulicy Świętokrzyskiej. Ukazują miasto w drugim dniu po zaprzestaniu bombardowań – widać dogasające budynki, barykady zbudowane z tramwajów czy kolejki do sklepów.
- Od większości tego typu zdjęć różnią się tym, że pokazują szerokie ujęcia i to nie tylko najbardziej reprezentacyjnych miejsc w Warszawie, ale również dzielnic zewnętrznych - opowiadał tvnwarszawa.pl Jarosław Zieliński, historyk Warszawy. Zapewnił, że są to fotografie bardzo dobrej jakości, dlatego dla varsavianistów do bezcenne źródło. - Szczegóły zwalają z nóg. Na Okęciu, przy dworcu lotniczym, widać autobusy, w których podpisano kapitulację miasta. Widać żołnierzy zbierających się na stadionie Skry przy Okopowej idących do niewoli - tłumaczył.
Zdjęcia pochodzą z kolekcji Roberta Marcinkowskiego. Większość z nich sygnowana jest oryginalną niemiecką pieczątką z datą.
Właściciel kolekcji opowiada o niezwykłych zdjęciach
"Spotkanie z przedwojennym miastem"
- Gdy zobaczyłem te zdjęcia, nie miałem wątpliwości, że trzeba je pokazać. Ukazują one miasto dzień po kapitulacji. Miasto, które zaczyna żyć, ludzi wychodzących na ulice, stojących w długich kolejkach do sklepów czy banków – powiedział podczas czwartkowej konferencji prasowej Krzysztof Jaszczyński z Fundacji Warszawa1939.pl. - Po 20 dniach bombardowań mieszkańcy oglądają zniszczone miasto. Dla nas, historyków i varsavianistów a także dla wszystkich mieszkańców, jest to niezwykłe spotkanie z przedwojennym miastem – nieco uszkodzonym, ale jeszcze w swojej pierwotnej strukturze – dodał.
Fotografiom towarzyszą bogate opisy historyczne a także plan Warszawy, wykonany według projektu Stefana Starzyńskiego. Widać na nim miasto, jakie zaplanował przedwojenny prezydent stolicy.
- Zdjęcia są wyjątkowe, pokazują unikatowy moment w historii naszego miasta. Na jednym ze zdjęć widać stojące autobusy kapitulacyjne. Są skośne, nie pionowe – jak zwykło się je robić na potrzeby kartograficzne – dzięki czemu pokazują szerszą panoramę, perspektywę – podkreślił Robert Marcinkowski.
Wystawa u Jabłkowskich
Wystawę zorganizowano na terenie Parku Miniatur Województwa Mazowieckiego w Domu Towarowym Bracia Jabłkowscy przy ulicy Brackiej. Publiczność będzie mogła obejrzeć makiety warszawskich budynków, które nie przetrwały do dziś – Pałac Saski, Pałac Kronenberga, Pałac Karasia, Wielki Salon, Teatr Letni z Ogrodu Saskiego czy Kamienica Granzowa.
PAP/b