Mazowiecki wojewódzki konserwator zabytków profesor Jakub Lewicki poinformował w piątek o wpisaniu do rejestru zabytków "unikatowych obiektów budownictwa obronnego z czasów I wojny światowej". Prawną ochroną konserwatorską objęto pięć schronów żelbetowych (ich części nadziemne i podziemne), wybudowanych w latach 1915-1918. Schrony były częścią tak zwanego Przedmościa Warszawskiego.
"Wpisane do rejestru zabytków województwa mazowieckiego schrony stanowią elementy fortyfikacji i umocnień Przedmościa Warszawskiego (Brückenkopf Warschau), wzniesionego podczas I wojny światowej przez armię niemiecką, w celu osłonięcia Warszawy od wschodu na wypadek rosyjskiej ofensywy" - przekazał konserwator. Zaznaczył, że należące do Przedmościa Warszawy pozycje obronne typu półstałego (fortyfikacje polowe wzmocnione budowlami z żelbetu) ciągnęły się od Ryni nad Narwią do miejscowości Nadbrzeż nad Wisłą.
OGLĄDAJ TVN24 W INTERNECIE W TVN24 GO
Część schronów wykorzystano w trakcie kampanii wrześniowej
Wskazał, że na linię obrony składały się żelbetowe schrony - dla piechoty, obserwatorów artylerii, ciężkich karabinów maszynowych (ckm) - a także liczne półtrwałe ukrycia z blachy falistej, uzupełnione rowami strzeleckimi i dobiegowymi oraz pasami przeszkód z drutu kolczastego.
Władze wojskowe po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w końcu lipca 1920 roku, w obliczu sowieckiej ofensywy postanowiły wykorzystać fortyfikacje niemieckie jako drugą linię obrony. Niektóre ze schronów były wykorzystywane także w kampanii wrześniowej w 1939 roku. Obsadzona została w tym czasie między innymi linia umocnień Przedmościa Warszawskiego w rejonie Beniaminów - Zielonka. "Ważną strategiczną rolę w historii militarnych działań między innymi w walkach we wrześniu 1939 roku (most przez Wisłę i umocnienia w jego rejonie) oraz w 1944 roku pełnił także odcinek Józefów - obecnie jedyny częściowo czytelny na całej długości fragment pozycji Przedmościa Warszawskiego" - podkreślił profesor Lewicki.
Pięć żelbetowych schronów
Do rejestru zabytków zostały wpisane położone w Józefowie: schron żelbetowy (obserwacyjny) z 1916 roku - wykonany w odmianie z przedsionkiem na planie zbliżonym do litery "L" oraz położony u podnóża wydmy schron żelbetowy (stanowisko obserwacyjne oraz schron bojowy) z 1916 roku. Według konserwatora drugie stanowisko obserwacyjne jest prawdopodobnie częścią większej budowli o nieustalonej formie, przypuszczalnie dużego schronu biernego ze stanowiskiem obserwacyjnym, wbudowanego w wał forteczny.
Kolejne schrony to żelbetowe stanowisko obserwacyjne oraz schron bojowy z 1916 roku - obiekt skierowany na wschód (mógł ostrzeliwać czołowo przedpole w kierunku doliny Świdra i mostu kolejowego), zachowany w całości, ze śladami późniejszych adaptacji i przekształconym nasypem. Następny jest żelbetowy schron obserwacyjny położony na płaskim terenie w pobliżu punktu oporu na tak zwanej Górce Reiswassera - skierowany został na wschód, w kierunku Świdra i mostu kolejowego, wykonany został na planie zbliżonym do litery "T", pierwotny nasyp maskujący został całkowicie usunięty, a teren wokół schronu splantowany.
Ostatni obiekt wpisany do rejestru to żelbetowy schron obserwacyjny, który miał za zadanie kontrolować przedpole od strony Świdra. Wykonany został w odmianie z przedsionkiem, na planie zbliżonym do litery "L". Zachowany w całości, oprócz nasypu, znajduje się obecnie w pasie drogi gminnej.
Informowaliśmy też o wpisaniu do rejestru zabytków willi Zaborskich przy Podchorążych:
Autorka/Autor: kk
Źródło: PAP
Źródło zdjęcia głównego: MWKZ