Na Neptunie zarejestrowano zaskakujące zmiany temperatury

Źródło:
ESO
Ewolucja obrazów termicznych pobranych z Neptuna
Ewolucja obrazów termicznych pobranych z NeptunaESO/M. Roman
wideo 2/14
Ewolucja obrazów termicznych pobranych z NeptunaESO/M. Roman

Międzynarodowy zespół astronomów przez 17 lat obserwował zmiany temperatury Neptuna. Mimo lata panującego na południowej półkuli planety, przez większość czasu temperatura stopniowo spadała. Na sam koniec obserwacji okazało się jednak, że doszło tam do gwałtownego ocieplenia.

Przez 17 lat międzynarodowy zespół naukowców obserwował zmiany atmosferyczne temperatury Neptuna. Badacze korzystali z teleskopów naziemnych, w tym z VLT (Very Large Telescope), należącego do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO). Wykryli oni zaskakujący spadek globalnej temperatury, a także następujące po nim dramatyczne ocieplenie na biegunie południowym. Wyniki analiz ujrzały światło dzienne w poniedziałek w czasopiśmie naukowym "The Planetary Science Journal".

- Taka zamiana była nieoczekiwana - mówił jeden z badaczy Michael Roman, pracujący na Uniwersytecie Leicester w Wielkiej Brytanii. - Ponieważ obserwowaliśmy Neptuna podczas jego wczesnego lata na półkuli południowej, spodziewaliśmy się, że temperatura będzie powoli rosnąć, a nie spadać - dodał.

Dwadzieścia lat ochłodzenia i gwałtowne ocieplenie

Na Neptunie, podobnie jak na Ziemi, występują pory roku, wynikające z obiegu planety wokół Słońca. Trwają one jednak znacznie dłużej niż u nas, bo około 40 lat (na Ziemi upływa wtedy około 165 lat). Naukowcy zbadali, że od 2005 roku na południowej półkuli Neptuna rozpoczęło się lato i chcieli sprawdzić, jak zmienia się tam temperatura.

By to stwierdzić, przeanalizowano prawie 100 zdjęć wykonanych w podczerwieni termicznej. Dzięki temu udało się ustalić ogólne trendy temperatury planety.

Obrazy pokazały, że pomimo nadejścia lata na półkuli południowej, na większym obszarze planety przez ponad dwie dekady odnotowane zostało stopniowe ochłodzenie. Pomiędzy latami 2003 i 2018, średnia globalna temperatura Neptuna spadła o osiem stopni Celsjusza.

Astronomowie byli więc zaskoczeni, gdy odkryli dramatyczne ocieplenie w okolicach bieguna południowego Neptuna w latach 2018-2020 - dwóch ostatnich, w których planowano obserwacje. Temperatura wzrosła wtedy gwałtownie o 11 st. C. To pierwszy raz, kiedy w przypadku tej planety udało się zaobserwować tak gwałtowne ocieplenie w rejonie bieguna.

- Nasze dane pokrywają mniej niż połowę jednej pory roku na Neptunie, więc nikt nie spodziewał się zobaczyć dużych i szybkich zmian - wskazał współautor badania Glenn Orton, naukowiec z Laboratorium Napędu Odrzutowego NASA (JPL) w Stanach Zjednoczonych.

Termiczne obrazy Neptuna uzyskane od 2006 do 2020 rokuESO/M. Roman, NAOJ/Subaru/COMICS

Obserwacje nie były łatwe

Temperatura planety mierzona była przy pomocy kamer termicznych, które mierzyły promieniowanie podczerwone emitowane przez obiekty astronomiczne. Badacze połączyli wszystkie zdjęcia Neptuna stworzone przez teleskopy naziemne na przestrzeni 20 lat. Następnie zbadali promieniowanie podczerwone emitowane do stratosfery - jednej z warstw atmosfery Neptuna. Dzięki temu udało się stworzyć wizualizację temperatury planety i jej zmian.

Ponieważ Neptun oddalony jest od Słońca o prawie 4,5 miliarda kilometrów, a średnia temperatura wynosi tam około -220 st. C, oszacowanie jego temperatury z Ziemi nie jest łatwe.

- Ten rodzaj badań jest możliwy tylko przy pomocy obrazów podczerwonych z wielkich i czułych teleskopów, takich jak VLT. Tego typu dane są dostępne dopiero po około 20 latach - mówił współautor Leigh Fletcher, profesor na Uniwersytecie Leicester.

Około jedna trzecia wszystkich zdjęć została wykonana za pomocą instrumentu VLT Imager and Spectrometer for mid-InfraRed (VISIR) z teleskopu VLT, położonego na chilijskiej pustyni Atakama. Dzięki rozmiarowi zwierciadła teleskopu i wysokości nad poziomem morza, udało się uzyskać bardzo wysoką rozdzielczość i jakość zdjęć. Badacze skorzystali również z danych Kosmicznego Teleskopu Spitzera (należącego do NASA), teleskopu Gemini South w Chile, a także z Teleskopu Subaru, Teleskopu Kecka i teleskopu Gemini North (wszystkie trzy zlokalizowane są na Hawajach).

Neptun widziany z VLT i Teleskopu Hubble'aESO/P. Weilbacher (AIP)/NASA, ESA, and M.H. Wong and J. Tollefson (UC Berkeley)

Chcą badać dalej

Naukowcy nie są w stanie powiedzieć, co mogło spowodować te nieoczywiste zmiany temperatury Neptuna. Spekulują, że mogły być to zmiany w stratosferycznej chemii Neptuna, losowe zjawiska pogodowe czy nawet cykl słoneczny. Badacze nie zamierzają poprzestać na tych doniesieniach - na kolejne lata planują obserwacje w celu ustalenia przyczyn zjawiska.

Będzie to możliwe dzięki urządzeniom takim jak Ekstremalnie Wielki Teleskop (ELT), który jest budowany przez ESO, a także Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba, który ma dostarczyć nowych map chemii i temperatury atmosfery Neptuna.

- Myślę, że Neptun sam w sobie jest bardzo intrygujący dla wielu z nas, ponieważ ciągle wiemy o nim tak niewiele. Wszystko wskazuje na bardziej skomplikowany obraz atmosfery Neptuna i jej zmienności w czasie - powiedział Roman.

Termiczne obrazy Neptuna uzyskane od 2006 do 2020 rokuESO/M. Roman, NAOJ/Subaru/COMICS

Autorka/Autor:kw

Źródło: ESO

Źródło zdjęcia głównego: ESO/M. Roman, NAOJ/Subaru/COMICS

Pozostałe wiadomości

Nadchodzące dni przyniosą wytchnienie od upałów. Przez kraj przejdzie chłodny front atmosferyczny, który sprawi, że miejscami temperatura będzie o 10 stopni niższa. Gorąco szybko do nas wróci.

Pogoda z piekła rodem. Ochłodzenie potrwa tylko chwilę

Pogoda z piekła rodem. Ochłodzenie potrwa tylko chwilę

Źródło:
tvnmeteo.pl

Na Krecie, greckiej wyspie chętnie odwiedzanej przez Polaków, szaleje pożar. Zdjęcia unoszącego się w pobliżu hotelu dymu otrzymaliśmy na Kontakt24.

Pożar na Krecie. "Zostaliśmy natychmiast ewakuowani"

Pożar na Krecie. "Zostaliśmy natychmiast ewakuowani"

Źródło:
Kontakt24, ekriti.gr, documentonews.gr

Sławosz Uznański-Wiśniewski, który przebywa na pokładzie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, podzielił się w mediach społecznościowych kolejnymi zdjęciami. Pokazał na nich, gdzie śpi na ISS.

Tak wygląda "sypialnia" na ISS. Polak podzielił się kolejnymi zdjęciami

Tak wygląda "sypialnia" na ISS. Polak podzielił się kolejnymi zdjęciami

Źródło:
X, tvnmeteo.pl

Fala upałów ogarnęła Polskę. W środę temperatura w wielu regionach kraju przekroczyła 30 stopni Celsjusza. Najgoręcej było na zachodzie - tam termometry pokazały aż 36 st. C.

36 stopni. Gdzie w środę było najgoręcej

36 stopni. Gdzie w środę było najgoręcej

Źródło:
IMGW

Pogoda na jutro, czyli na czwartek 3.07. W nocy termometry pokażą miejscami ponad 20 stopni Celsjusza. Dzień przyniesie słońce i gorąc, ale i przelotne opady deszczu oraz burze.

Pogoda na jutro - czwartek 3.07. Noc będzie miejscami tropikalna, w dzień aż 36 stopni

Pogoda na jutro - czwartek 3.07. Noc będzie miejscami tropikalna, w dzień aż 36 stopni

Źródło:
tvnmeteo.pl

Dwóch mężczyzn w wieku 75 i 60 lat zmarło nagle w środę we Włoszech. Ich śmierć wiąże się z upałami panującymi na Półwyspie Apenińskim od kilku dni.

Dwie osoby zmarły na plażach Sardynii

Dwie osoby zmarły na plażach Sardynii

Źródło:
PAP, Il Messaggero

We wtorek na stan Nowa Południowa Walia w Australii natarła potężna bomba niżowa. W nocy i rano w środę żywioł pozbawił prądu dziesiątki tysięcy domów oraz wywołał powodzie. Władze apelują do mieszkańców o pozostanie w domu.

Bomba niżowa się "rozgościła". Setki domów pod wodą

Bomba niżowa się "rozgościła". Setki domów pod wodą

Źródło:
Reuters, The Independent, Guardian, news.com.au

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej wydał ostrzeżenia przed upałem. W całej Polsce obowiązują pomarańczowe i żółte alarmy. Miejscami temperatura maksymalna może wynieść nawet 36 stopni Celsjusza.

Alarmy przed upałem w całej Polsce. Gdzie będzie najgorzej

Alarmy przed upałem w całej Polsce. Gdzie będzie najgorzej

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

Znaczna część Europy zmaga się z ekstremalnym upałem. Podczas gdy w Portugalii temperatura przekracza 46 stopni Celsjusza, termometry w Moskwie pokazują zaledwie kilkanaście stopni. O obecnej sytuacji na Starym Kontynencie opowiadał w programie "Wstajesz i wiesz" synoptyk i prezenter pogody Tomasz Wasilewski.

Szaleńczy upał w Europie, ale nie w Moskwie

Szaleńczy upał w Europie, ale nie w Moskwie

Źródło:
TVN24

W podparyskim Wersalu zmarła 10-letnia dziewczynka z USA, która zwiedziała tamtejszy pałac z rodzicami i skarżyła się na upał. Prokuratura wszczęła śledztwo w sprawie wyjaśnienia przyczyny śmierci.

10-letnia dziewczynka zmarła w Wersalu

10-letnia dziewczynka zmarła w Wersalu

Źródło:
PAP

W Hiszpanii dwulatek zmarł po tym, jak został zostawiony przez ojca w samochodzie. Według służb prawdopodobną przyczyną śmierci dziecka był udar cieplny. Chłopiec przez kilka godzin przebywał w skrajnie niebezpiecznych warunkach.

Nie żyje dwulatek zostawiony w nagrzanym samochodzie

Nie żyje dwulatek zostawiony w nagrzanym samochodzie

Źródło:
Enex, Diari De Tarragona, RTVE

W Argentynie panuje teraz zima, ale mieszkańcy Buenos Aires, stolicy kraju, nie są przyzwyczajeni do temperatur poniżej zera. Tymczasem we wtorek termometry w mieście pokazały lekko ujemne wartości.

Mróz w Argentynie. "Założyłem na siebie wszystko, co mam"

Mróz w Argentynie. "Założyłem na siebie wszystko, co mam"

Źródło:
Reuters

W 2025 roku badacze z Uniwersytetu w Manchesterze przyjrzeli się temu, jaka przyszłość czeka grzyby z rodzaju Aspergillus. Chociaż łacińska nazwa może nam niewiele mówić, każdy z nas się z nimi zetknął. Charakterystyczny puchaty nalot na przeterminowanym chlebie mógł być efektem działalności właśnie tych organizmów. Gatunków pleśni jest na świecie mnóstwo, ale Aspergillus, po polsku nazywany kropidlakiem, to częsty gość w naszych domach, a nawet wewnątrz naszych organizmów - czy tego chcemy, czy nie.

Są wszędzie. Zmiana klimatu może sprawić, że będą zagrażać milionom

Są wszędzie. Zmiana klimatu może sprawić, że będą zagrażać milionom

Źródło:
TVN24+

Mija kolejny dzień misji Ax-4 z udziałem polskiego astronauty Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego. W środę Polak połączył się między innymi z dziećmi zebranymi w Centrum Nauki i Techniki EC1 w Łodzi. Całe połączenie Ziemia-Międzynarodowa Stacja Kosmiczna można zobaczyć w TVN24+.

Co robi Polak w kosmosie? Zjada wodę, żeby się nie zgubiła

Co robi Polak w kosmosie? Zjada wodę, żeby się nie zgubiła

Źródło:
tvnmeteo.pl

Nad Starym Kontynentem przetacza się fala upałów. Ekstremalnie wysokie temperatury odnotowuje się w wielu krajach. Tylko w Hiszpanii w czerwcu z powodu upałów zmarło co najmniej 380 osób. Władze apelują o bezpieczeństwo. Komunikaty rozesłały także polskie ambasady i konsulaty generalne.

Żar zalewa Europę. Polskie placówki dyplomatyczne apelują do turystów

Żar zalewa Europę. Polskie placówki dyplomatyczne apelują do turystów

Źródło:
PAP

Temperatura wody Morza Śródziemnego sięga prawie 30 stopni Celsjusza, a mamy dopiero początek lipca. To aż 6-7 stopni powyżej normy. Jak zaznaczył Tomasz Wasilewski, prezenter pogody tvnmeteo.pl, woda będzie się jeszcze bardziej nagrzewać.

Morze Śródziemne to zupa, która będzie jeszcze gorętsza

Morze Śródziemne to zupa, która będzie jeszcze gorętsza

Źródło:
tvnmeteo.pl

Wiele europejskich krajów mierzy się z upałem. Jednym z nich są Czechy, gdzie skwar trwa od kilku dni. W środę temperatury w niektórych miejscach kraju mogą niebezpiecznie zbliżyć się do 40 stopni Celsjusza.

W Czechach tak gorąco, że niedźwiedzie polarne tarzają się w lodzie

W Czechach tak gorąco, że niedźwiedzie polarne tarzają się w lodzie

Źródło:
PAP, Reuters, Brno Daily

We wtorek w mieście Vienna w amerykańskim stanie Wirginia doszło do rzadkiego zdarzenia. Andrew, mieszkaniec miasta, pracował zdalnie we własnym domu, gdy nagle usłyszał grzmot, który mocno go przestraszył.

Piorun dwa razy trafił dom

Piorun dwa razy trafił dom

Źródło:
CNN

Czy woda najlepiej nawadnia organizm? Szkoccy naukowcy donoszą, że niekoniecznie. W badaniu opublikowanym na łamach pisma Amerykańskiego Towarzystwa Żywieniowego "The American Journal of Clinical Nutrition" udowadniają, że lepszym wyborem mogą być inne płyny.

Co nawadnia lepiej niż woda

Co nawadnia lepiej niż woda

Źródło:
PAP

Włochy zmagają się z ekstremalną pogodą. Z powodu upału oraz gwałtownych burz z silnym deszczem w kraju zginęły co najmniej dwie osoby. We Florencji na skutek gorąca doszło do przerw w dostawach prądu. Dynamiczna aura sparaliżowała także ruch kolejowy. Do odwołania zostało wstrzymane połączenie między Paryżem i Mediolanem.

Między skwarem a burzami. Trzy osoby nie żyją, blackout we Florencji

Między skwarem a burzami. Trzy osoby nie żyją, blackout we Florencji

Źródło:
Ansa, ENEX

Fala upałów, która nawiedziła Francję, dotyka nie tylko mieszkańców miast. Lokalny dziennik poinformował, że wysokie temperatury skłoniły operatora elektrowni atomowej Goltech do jej czasowego wyłączenia.

Wyłączyli elektrownię atomową przez upały

Wyłączyli elektrownię atomową przez upały

Źródło:
PAP, Sud Ouest

Francja mierzy się z rekordową falą upałów - we wtorek w 16 departamentach ogłoszono czerwony alert pogodowy, a temperatury sięgają 41 stopni Celsjusza. Zamknięto setki szkół i szczyt wieży Eiffla, a w regionie stołecznym wprowadzono ograniczenia w ruchu drogowym.

Zamknięto szczyt wieży Eiffla

Zamknięto szczyt wieży Eiffla

Źródło:
PAP

W Hiszpanii 51-letnia kobieta zmarła po powrocie do domu z pracy. W ubiegłą sobotę sprzątała ulice Barcelony, podczas gdy w mieście szalał upał. Po tragedii w kraju rozgorzała debata na temat bezpieczeństwa pracowników w szczególnie gorące dni.

Sprzątała ulice Barcelony. Po powrocie do domu zmarła

Sprzątała ulice Barcelony. Po powrocie do domu zmarła

Źródło:
Reuters, El Pais, El Nuevo Dia, La Razon

We włoskiej Lombardii ziemia osunęła się na alpejskie osady, powodując uszkodzenia budynków i opóźnienia w ruchu.

Ziemia runęła na osady w Lombardii

Ziemia runęła na osady w Lombardii

Źródło:
ENEX, SondrioToday

Potężna bomba niżowa natarła na Nową Południową Walię, wywołując intensywne opady deszczu i silne porywy wiatru. Warunki pogodowe spowodowały ewakuacje w nadmorskich miejscowościach. Służby ostrzegają, że sytuacja pogorszy się w ciągu najbliższych 24 godzin.

Bomba niżowa w Australii. Będzie jeszcze gorzej

Bomba niżowa w Australii. Będzie jeszcze gorzej

Źródło:
Reuters

Pożary pustoszą południową Kalifornię, pochłaniając setki hektarów lasów i zmuszając mieszkańców do ewakuacji. Nagrania udostępnione przez ALERTCalifornia i UC San Diego, pokazują skalę żywiołu w rejonie hrabstwa Riverside.

Kolumna dymu i morze ognia. "Nakazujemy natychmiastową ewakuację"

Kolumna dymu i morze ognia. "Nakazujemy natychmiastową ewakuację"

Źródło:
Reuters

Poznaliśmy laureata konkursu Drzewo Roku 2025 organizowanego przez Klub Gaja. W głosowaniu serca internautów zdobyło Krzywe Drzewo w Szydłowcu, które zdobyło 7999 głosów. Zwycięzca plebiscytu będzie reprezentować nasz kraj w europejskim konkursie Tree Of The Year 2026.

Oto Drzewo Roku 2025. Ma "niecodzienny kształt"

Oto Drzewo Roku 2025. Ma "niecodzienny kształt"

Źródło:
Klub Gaja

Co najmniej siedem rannych osób, zamknięte drogi oraz akcje ewakuacyjne - to skutki fali pożarów drzewostanów i łąk, jaka nawiedziła Portugalię. Od poniedziałkowego popołudnia akcja gaśnicza prowadzona była w ponad 30 miejscach, głównie na północy kraju. Wśród poszkodowanych osób znaleźli się także strażacy.

Tysiące hektarów trawionych przez ogień. Strażacy wśród rannych

Tysiące hektarów trawionych przez ogień. Strażacy wśród rannych

Źródło:
PAP, sicnoticias.pt

To, że sen zajmuje znaczną część kociej doby i jest dla tych zwierząt niezwykle ważny, nie jest tajemnicą. Nowe międzynarodowe badanie pokazuje, że czworonogi te częściej wybierają spanie na lewym boku i wcale nie jest to przypadek.

Koty chętniej śpią na lewym boku. Dlaczego?

Koty chętniej śpią na lewym boku. Dlaczego?

Źródło:
PAP, upei.ca

Za Sławoszem Uznańskim-Wiśniewskim i załogą misji Ax-4 kolejny pracowity dzień na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Polski astronauta przeprowadzał eksperymenty dotyczące m.in. wpływu mikrograwitacji na psychikę człowieka czy sterowania komputerem za pomocą mózgu. Pojawił się także w mediach społecznościowych.

Sterował komputerem tylko za pomocą mózgu. Trwa misja polskiego astronauty

Sterował komputerem tylko za pomocą mózgu. Trwa misja polskiego astronauty

Źródło:
Axiom Space, PAP