Wybory prezydenckie na Białorusi 2020

OGLĄDAJ TVN24 W INTERNECIE NA TVN24 GO

1. O godzinie 19 polskiego czasu w niedzielę 9 sierpnia ogłoszono wyniki państwowego sondażu powyborczego (exit poll), które dawały 79,7 proc. głosów w niedzielnych wyborach prezydenckich urzędującemu prezydentowi Alaksandrowi Łukaszence, a jego rywalce Swiatłanie Cichanouskiej - 6,8 proc., frekwencja wyniosła 79 procent.

2. Około godziny 20.30 polskiego czasu niezależne portale zaczęły informować o pierwszych zatrzymaniach protestujących, dokonywanych przez milicję w Mińsku. Służby blokowały odcinki głównych arterii miasta - m.in. prospektu Niepodległości.

3. Około godziny 21 na ulice Mińska i wielu innych miast wyszły tysiące Białorusinów w proteście przeciw sfałszowanym wynikom wyborów. Niezależne media zaczęły informować o brutalnych zatrzymaniach i pierwszych starciach na ulicach Mińska. Doniesienia o zatrzymaniach napływały z Grodna i Brześcia, gdzie milicja użyła gazu łzawiącego. Protesty wybuchały nie tylko w dużych miastach, ale również na prowincji.

4. Milicja i OMON zaczęły używać gumowych kul, granatów hukowych, armatek wodnych. Są ranni. Mieszkańcy Mińska zaczęli budować prowizoryczne barykady. Komentatorzy zwracali uwagę, że nigdy wcześniej nie używano takich środków wobec protestujących. W nocy białoruskie MSW potwierdziło zastosowanie "specjalnych środków" w Mińsku. W poniedziałek 10 sierpnia przed południem resort poinformował, że zatrzymano około 3000 osób.

5. Urzędujący prezydent Alaksandr Łukaszenka otrzymał 80,08 procent głosów, a jego główna rywalka Swiatłana Cichanouska - 10,09 procent - takie zaktualizowane wstępne wyniki niedzielnych wyborów prezydenckich na Białorusi przekazała Centralna Komisja Wyborcza dzień po głosowaniu. Wyników nie uznaje Cichanouska, która uważa się za zwyciężczynię.

6. Do kolejnej fali protestów i starć ze służbami bezpieczeństwa, w wyniku których zmarła jedna osoba, a inne zostały ranne, doszło w poniedziałek wieczorem.

W niedzielę na Białorusi odbyły się wybory prezydenckie. Za faworyta uważany był sprawujący władzę od 1994 roku prezydent Aleksandr Łukaszenka. Jego główną rywalką była Swiatłana Cichanouska, żona popularnego blogera z Homla.

Łukaszenka ubiegał się o szóstą kadencję, w kampanii prezentował sam siebie jako jedynego gwaranta stabilności i bezpieczeństwa. Głównym hasłem Łukaszenki było zachowanie niepodległości i dorobku niepodległej Białorusi, który w dużej mierze uważa za swoją zasługę.

Swiatłana Cichanouska, z zawodu tłumaczka, zdecydowała się na start w wyborach, gdy okazało się, że nie może tego zrobić jej przebywający w areszcie mąż Siarhej Cichanouski, któremu władze zarzucają organizację zamieszek. Gdy Centralna Komisja Wyborcza nie zarejestrowała kandydatur wieloletniego prezesa rosyjskiego Biełhazprambanku Wiktara Babaryki i byłego dyrektora Parku Wysokich Technologii Walera Capkały, Cichanouska wyrosła na najważniejszego przedstawiciela białoruskiej opozycji.

Na mityngi z udziałem Cichanouskiej zaczęły przychodzić tysiące ludzi, także w małych miejscowościach, gdzie zazwyczaj życie polityczne toczy się niemrawo. W ostatnim tygodniu agitacji nie odbył się żaden z planowanych przez Cichanouską wieców – wszystkie zostały zablokowane przez władze pod różnymi pretekstami. Cichanouska obiecywała wypuszczenie więźniów politycznych i przeprowadzenie kolejnych, w pełni uczciwych, wyborów prezydenckich, w których wystartują kandydaci, nie dopuszczeni do tegorocznego wyścigu.

W okresie przedwyborczym nasiliły się represje wobec przeciwników Łukaszenki. Obrońcy praw człowieka z niezależnego centrum "Wiasna" alarmowali w lipcu, że od początku kampanii (ruszyła w czerwcu) milicja zatrzymała ponad 700 osób. "Wiasna" podkreśliła wówczas, że kampania "nie spełnia międzynarodowych standardów dotyczących sprawiedliwych i demokratycznych wyborów". 

Pozostała trójka opozycyjnych kandydatów - Andrej Dzmitryjeu, Hanna Kanapacka i Siarhiej Czeraczań - jest mało rozpoznawalna i zdaniem większości ekspertów nie mieli oni szans na zdobycie więcej niż kilku procent poparcia.

Wybory odbyły się w 5831 lokalach wyborczych, z tego w 46 poza granicami kraju. Liczba osób uprawnionych do głosowania wynosiła 6,9 mln. Poprzednie wybory prezydenckie na Białorusi odbyły się w 2015 roku. Zwyciężył w nich Łukaszenka, który według CKW zdobył 84,09 proc.

Wybory odbyły się bez międzynarodowych obserwatorów z Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR) OBWE i Zgromadzenia Parlamentarnego OBWE. Biuro ODIHR poinformowało, że nie dostało zaproszenia od Mińska do obserwacji w odpowiednio wczesnym terminie. Natomiast ZP OBWE zrezygnowało z obserwacji ze względu na pandemię COVID-19. W dotychczasowych kampaniach wyborczych zachodni obserwatorzy nigdy nie uznali wyborów na Białorusi za zgodne ze standardami OBWE.

Lokale wyborcze zostały otwarte o godz. 8 (godz. 7 w Polsce) i były czynne do godz. 20 (godz. 19 w Polsce).

O godzinie 19 polskiego czasu w niedzielę ogłoszono wyniki państwowego sondażu powyborczego (exit poll), które dawały 79,7 proc. głosów w niedzielnych wyborach prezydenckich urzędującemu prezydentowi Alaksandrowi Łukaszence, a jego rywalce Swiatłanie Cichanouskiej - 6,8 proc., frekwencja wyniosła 79 procent.

Około godziny 20.30 polskiego czasu niezależne portale zaczęły informować o pierwszych zatrzymaniach protestujących, dokonywanych przez milicję w Mińsku. Służby blokowały odcinki głównych arterii miasta - m.in. prospektu Niepodległości.

Na ulice Mińska i wielu innych miast wyszły tysiące Białorusinów w proteście przeciw sfałszowanym wynikom wyborów. Niezależne media zaczęły informować o brutalnych zatrzymaniach i pierwszych starciach na ulicach Mińska. Doniesienia o zatrzymaniach napływały z Grodna i Brześcia, gdzie milicja użyła gazu łzawiącego.

Milicja i OMON zaczęły używać gumowych kul, granatów hukowych, armatek wodnych. Mieszkańcy Mińska zbudowali prowizoryczne barykady. Komentatorzy zwracali uwagę, że nigdy wcześniej nie używano takich środków wobec protestujących. W nocy białoruskie MSW potwierdziło zastosowanie "specjalnych środków" w Mińsku. Nie podano liczby zatrzymanych, stwierdzono natomiast, że sytuacja w stolicy "jest pod kontrolą".

Protesty wybuchały nie tylko w dużych miastach, ale również na prowincji. Według różnych doniesień, w co najmniej dwóch miejscowościach milicja i OMON odmówiły rozbijania demonstracji i złożyły tarcze na ulice.

Opozycyjna kandydatka na prezydenta Białorusi Swiatłana Cichanouska wezwała w nocy z niedzieli na poniedziałek swoich zwolenników i funkcjonariuszy służb siłowych do powstrzymania się od przemocy. Obarczyła też władze odpowiedzialnością za to, że podczas starć ucierpieli ludzie.

"Jako sąsiedzi Białorusi, apelujemy do władz białoruskich o pełne uznanie i przestrzeganie podstawowych standardów demokratycznych. Wzywamy do powstrzymania się od przemocy i do respektowania podstawowych wolności, praw człowieka i obywatela, w tym praw mniejszości narodowych i wolności słowa" - napisali we wspólnym oświadczeniu prezydenci Polski Andrzej Duda oraz Litwy Gitanas Nauseda.

W poniedziałek przed południem białoruskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych poinformowało, że zatrzymano około 3000 osób,.

Według zaktualizowanych wstępnych wyników podanych przez CKW urzędujący prezydent Alaksandr Łukaszenka uzyskał w niedzielnych wyborach 80,08 procent głosów, a na drugim miejscu uplasowała się Cichanouska z 10,09 procent. Żaden z pozostałych kandydatów nie uzyskał 2 proc. głosów.

Zapytana na konferencji prasowej, czy uważa się za zwyciężczynię wyborów, opozycyjna kandydatka Swiatłana Cichanouska odpowiedziała, że "oczywiście". Przekazała, że nie uznaje wyników wyborów podanych przez CKW. - Uzyskane przez nas dane nie są zgodne z tymi, które ogłoszono - wyjaśniła. Agencja TASS informowała, że Cichanouska zaskarżyła w CKW oficjalne wyniki głosowania.

W poniedziałek wieczorem sztab Cichanouskiej przekazał, że nie wie, gdzie znajduje się liderka opozycji. - Swiatłana Cichanouska była w Centralnej Komisji Wyborczej z prawnikiem Maksimem Znakiem, a następnie powiedziała, że "podjęła decyzję" i udała się w niewiadomym kierunku - mówiła w Radiu Swaboda rzeczniczka sztabu Hanna Krasulina. Białoruska telewizja Biełsat późnym wieczorem poinformowała na Twitterze o nawiązaniu przez Cichanouską kontaktu z tą redakcją. We wtorek rano minister spraw zagranicznych Litwy Linas Linkevicius przekazał, że białoruska polityk jest w tym kraju. "Swiatłana Cichanouska jest bezpieczna. Przebywa na Litwie" - napisał Linkevicius w krótkim wpisie opatrzonym zdjęciem kandydatki.

Sprzeciw wobec działaniom władz na Białorusi wyrazili między innymi unijni przywódcy. Premier Polski Mateusz Morawiecki zwrócił się o zwołanie szczytu Rady Europejskiej.

W poniedziałek protesty rozlały się po Mińsku, mimo że struktury siłowe zamknęły szczelnie wszystkie drogi prowadzące do centrum. Około godziny 19 rozpoczęły się zatrzymania, w tym przypadkowych osób.

Białoruskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych w komunikacie podało, że w poniedziałek około godziny 23 w centrum Mińska, na ulicy Prytyckaha doszło do zdarzenia, w którym zginął jeden z protestujących. Zdaniem resortu mężczyzna usiłował odpalić ładunek wybuchowy. Milicja przekazała, że ładunek wybuchł mu w dłoniach. W komunikacie podano, że tłum próbował blokować tam ruch uliczny, tworząc prowizoryczne barykady. Do odblokowania placu i rozproszenia tłumu ściągnięto oddział specnazu.

Wiele innych osób zostało rannych, między innymi w starciach przy metrze Puszkińska. Siły specjalne stosowały granaty hukowe, gaz łzawiący i armatki wodne. Milicjanci ścigali demonstrantów uciekających na okoliczne podwórka. W internecie, działającym mimo prób zablokowania, pojawiały się informacje z kodami wejścia do poszczególnych klatek schodowych, by można było uniknąć zatrzymania.