Smog w Polsce. Miejscami normy są znacznie przekroczone

We wtorek przed godziną 6.30 stacje pomiarowe wskazały złą jakość powietrza pod względem pyłu PM10 w Nowym Targu - 151 mikrogramów na metr sześcienny (251,7 procent normy dobowej). W wielu innych miastach położonych na południu kraju zarejestrowano niezdrową i średnią jakość powietrza.

Pod względem pyłu PM2,5 sytuacja była najgorsza w Raciborzu. Tamtejsza stacja pomiarowa odnotowała stężenie szkodliwego pyłu na poziomie 103 µg/m3, czyli 286,1 proc. normy dobowej. Taką jakość powietrza określa się jako złą.

Jak wyjaśnił nam synoptyk tvnmeteo.pl Artur Chrzanowski, pogoda wyżowa, która utrzymuje się od pewnego czasu, może sprzyjać nasileniu się zjawisk smogowych. Wyżowe ruchy osiadające niejako "przytrzymują" część zanieczyszczeń przy ziemi, a więc brak ruchów pionowych ogranicza mieszanie się mas powietrza.

- Można powiedzieć, że pewne elementy meteorologiczne sprzyjają smogowi, a pewne nie - dodał.  Warto pamiętać, że sytuacja smogowa może się zmieniać nawet z godziny na godzinę.

O powietrzu dobrej jakości mówimy, gdy stężenia szkodliwych pyłów nie przekraczają: - w przypadku pyłu PM10 - 60 mikrogramów na metr sześcienny (µg/m3); - w przypadku pyłu PM2,5 - 36 µg/m3; - w przypadku benzenu - 10 µg/m3.

SERWIS SMOGOWY TVNMETEO.PL. SPRAWDŹ JAKOŚĆ POWIETRZA W SWOIM MIEŚCIE

W poniedziałek niepokojące sygnały dla Wrocławia przyniósł prowadzony przez szwajcarski serwis iqair.com ranking dużych miast o najbardziej zanieczyszczonym powietrzu na świecie. Rano stolica Górnego Śląska plasowała się na miejscu szóstym, wczesnym popołudniem "awansowała" na trzecie. Indeks jakości powietrza (US AQI) wyniósł tam wówczas 176 punktów. Przed Wrocławiem znalazły się jedynie Lahaur w Pakistanie i Delhi w Indiach. 

AQI (Air Quality Index) to indeks Amerykańskiej Agencji EPA (United States Environmental Protection Agency) służący do raportowania dziennego stanu jakości powietrza. Wartości indeksu 0-50 oznaczają dobrą jakość powietrza, 51-100 średnią, 101-150 niezdrową dla osób wrażliwych, 151-200 niezdrową, 201-300 bardzo niezdrową, a powyżej 300 zagrażającą życiu. 

Z mapy umieszczonej na iqair.com wynika też, że niezdrowe powietrze zarejestrowano w Raciborzu (160 punktów), Lwówku Śląskim (170 punktów), wschodniej części Łodzi (154 punkty) i w miejscowości Wygryny (164 punkty).

Prawie 240 tysięcy osób zmarło przedwcześnie. Za sprawą "największego zagrożenia środowiskowego w Europie"

Aktualne zanieczyszczenia powietrza można też śledzić na windy.com, który to serwis korzysta między innymi z danych programu Copernicus - unijnego programu obserwacji Ziemi.

Jak ze smogiem walczą polskie miejscowości? Kraków zabrania wjazdu starych samochodów. Warszawa odlicza dni do zakazu używania kopciuchów. Olsztyn sprawdza piece. Prezentowaliśmy te wysiłki - i ich efekty - w magazynie "Polska i Świat":

"Historią sukcesu" można określić działania prowadzone w Krakowie. Gdy niedawno Polski Alarm Smogowy opublikował raport podsumowujący 2021 rok pod kątem miast z najgorszą jakością powietrza, stolica Małopolski po raz pierwszy nie znalazła się tej liście. O tym, jak do tego doszło, opowiadał w poniedziałek reporter TVN24 Marcin Kwaśny:

- Mimo programów mających sprzyjać poprawie powietrza w województwie śląskim nadal jego jakość jest bardzo zła - mówili w poniedziałek w Sosnowcu społecznicy z Zagłębiowskiego Alarmu Smogowego.

18 listopada Zagłębiowski Alarm Smogowy ustawił na głównym placu miasta tzw. mobilne płuca, czyli instalację, której celem jest obrazowanie problemu smogu, zwiększanie świadomości o zanieczyszczeniach powietrza oraz zachęta do wymiany starych kotłów i pieców. Instalacja składa się m.in. z białego filtra w kształcie ludzkich płuc, na który wentylatory nadmuchują miejskie powietrze.

Po dziesięciu dniach, w poniedziałek, filtry były już brudnoszare. - Płuca stanęły tu po raz drugi. Dwa lata temu mieliśmy tu pierwszą taką akcję pomiarową. Wtedy te płuca stały w styczniu, czyli w środku sezonu grzewczego. Teraz ustawiliśmy je w listopadzie, efekt jest zbliżony – powiedział PAP Krzysztof Olszak z Zagłębiowskiego Alarmu. - Jakość powietrza nie poprawia się. Nadal działania w tym kierunku są niewystarczające. I to wyzwanie przed nami wszystkimi, jako społeczeństwem, bo to my palimy w piecach, my spalamy węgiel, spalamy śmieci – wyliczał Olszak.

- Stacje pomiarowe Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska pokazują nam bardziej tło miejskie niż lokalną jakość powietrza. Stąd też nasze akcje, Polskiego Alarmu Smogowego, w ramach których dokonujemy pomiarów w różnych lokalizacjach Sosnowca, które pokazują, że ta jakość jest tragiczna – podkreślił.

W Poznaniu trwają kontrole jakości powietrza przy wykorzystaniu drona. Podpięte pod niego specjalistyczne urządzenie wykrywa miejsca, gdzie w piecach spalane są niedozwolone paliwa, a tym samym zatruwane jest środowisko. Kontrole prowadzone są we współpracy ze strażą miejską. Jak przypomniał poznański magistrat, kontrole odbywają się jesienią i zimą, głównie późnym popołudniem i wieczorem, kiedy mieszkańcy intensywnie ogrzewają swoje domy. Do kontroli wykorzystywane są dwa drony. Pierwszy to "zwiadowca", który wyposażony jest w transmisję obrazu. Lokalizuje on źródła dymu oraz przekazuje te informacje do operatora drugiego drona, pomiarowego - ten zasysa próbki dymu do mobilnego laboratorium Nosacz II.

"Jeżeli operator drona uzyska informację o zwiększonym stężeniu danego związku chemicznego, przekazuje ją do towarzyszącego patrolu straży miejskiej, który następnie decyduje o wejściu na teren posesji i kontroli paleniska. W tym czasie zespół pomiarowy typuje kolejne kominy, bądź przygotowuje sprzęt do przemieszczenia się w inny rejon badań" - podał magistrat.

W momencie wytypowania posesji strażnicy udają się pod wskazany adres. Przeprowadzana kontrola obejmuje weryfikację wszystkich palenisk w obrębie nieruchomości oraz wszystkich miejsc magazynowania paliw. Kontrolowane są miejsca gromadzenia odpadów w kontekście możliwego wykorzystania ich do palenia. W przypadku wykorzystywania węgla do ogrzewania pomieszczeń kontrola rozpoczyna się od okazania certyfikatu, na podstawie którego określa się parametry paliwa. Przy wykorzystaniu biomasy do ogrzewania sprawdza się jej wilgotność - nie może przekroczyć 20 procent. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości nakładany jest mandat. Jeśli jednak występują wątpliwości co do jakości paliwa i nie można jednoznacznie stwierdzić, jaki materiał trafił do paleniska, pobierana jest próbka popiołu do badania laboratoryjnego.

Władze miasta przypominają, że za palenie w piecach niedozwolonym paliwem grozi mandat w wysokości 500 złotych. W przypadku skierowania sprawy do Sądu Rejonowego grzywna może wzrosnąć do 5000 zł. Kontrole dronem zaplanowane są do 10 grudnia.

Smog "patriotycznie trzyma się granic"? O co chodzi z tą mapą

PM10 to mieszanina zawieszonych w powietrzu cząsteczek o średnicy nieprzekraczającej 10 mikrometrów. Jej występowanie związane jest między innymi z procesami spalania stałych i ciekłych paliw.

PM2,5 to mieszanina zawieszonych w powietrzu cząsteczek o średnicy nieprzekraczającej 2,5 mikrometra. Według Światowej Organizacji Zdrowia jest najbardziej szkodliwym dla człowieka zanieczyszczeniem atmosferycznym. Dociera nie tylko do układu oddechowego, lecz także do układu krwionośnego. Dużo dłużej zostaje w naszym organizmie.

Benzo(a)piren to rakotwórczy i mutagenny związek chemiczny będący przedstawicielem wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA). Benzo(a)piren wykazuje małą toksyczność ostrą, zaś dużą toksyczność przewlekłą, co związane jest z jego zdolnością kumulacji w organizmie.