Mikroplastik to mikrodrobinki plastiku o wielkości do pięciu milimetrów, powstałe celowo (mikroplastiki pierwotne) lub wskutek rozkładu większych kawałków plastiku (mikroplastiki wtórne). Co roku do środowiska trafia ok. 3,2 milionów ton mikroplastiku. Sprawdź, gdzie można znaleźć mikroplastik i czy jest szkodliwy.
● Mikroplastik, czyli mikrogranulki plastiku, to drobinki powstałe przy rozpadzie większych kawałków plastiku lub produkowane celowo. ● Najwięcej mikroplastiku znajduje się w morzach i oceanach. ● Mikroplastiki znalezionow także w żywności: rybach, owocach morza, wodzie pitnej, piwie, miodzie. ● Mikroplastiki dodawane są też do kosmetyków, m.in. do peelingów i produktów do makijażu.
Co to jest mikroplastik?
Mikroplastik wg definicji EFSA (European Food Safety Authority) to niewielkie cząstki tworzyw sztucznych o wielkości od 0,1 mikrometra do 5 mm. Mikroplastik jest obecny w środowisku, żywności i kosmetykach, głównie z powodu zanieczyszczenia i nieodpowiedniego gospodarowania odpadami komunalnymi.
Zdaniem IUCN (International Union for Conservation of Nature, czyli Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody) rocznie z gospodarstw domowych i przemysłu do środowiska trafia ok. 3,2 milionów ton mikroplastiku. Najwięcej ze ścierających się podczas jazdy opon samochodowych oraz z prania syntetycznych tkanin.
Mikroplastiki - rodzaje
Mikroplastiki możemy podzielić na: ● pierwotne - czyli takie, które od momentu produkcji miały małe rozmiary. Najwięcej mikroplastiku pierwotnego powstaje wskutek prania syntetycznych ubrań. Pochodzi też od pyłu miejskiego i ścierania opon samochodowych. Mikroplastik pierwotny to także mikrogranulki, które dodawane są do kosmetyków. ● wtórne - powstałe po rozpadzie większych kawałków plastiku (np. butelek, reklamówek foliowych, sieci rybackich). W morzach stanowią nawet 80 proc. znajdującego się tam mikroplastiku.
Jeszcze mniejsze od mikroplastików są nanoplastiki - cząstki niewidoczne gołym okiem, o średnicy od 1 do 100 nanometrów. One również zanieczyszczają środowisko i żywność.
Skład mikroplastiku
Mikroplastiki to nie tylko tworzywo sztuczne. Zawierają też dodatki takie jak plastyfikatory i środki zmniejszające palność, ale są również zanieczyszczone powierzchniowo dioksynami i metalami ciężkimi. Skład mikroplastików: - polipropylen, - polietylen, - polistyren, - włókna nylonowe, - włókna poliestrowe, - włókna akrylowe, - poliuretan.
Mikroplastik w kosmetykach
Do 2020 roku najczęściej używanym tworzywem w mikrogranulkach kosmetycznych był polietylen. Zastąpiono go głównie naturalną metylocelulozą. Mikroplastik w kosmetykach to przede wszystkim mikrogranulki dodawane do past do zębów, peelingów do ciała i skóry głowy, szamponów, balsamów i kremów z drobinkami brokatu, a także kosmetyków kolorowych: cieni do powiek, eyelinerów, fluidów, bronzerów itd. Po co dodaje się mikroplastik do kosmetyków? Poza efektem rozjaśnienia, który mogą zapewniać w przypadku kosmetyków do makijażu lub kremów, mikrodrobinki plastiku w kosmetykach pełnią funkcje złuszczające i zagęszczające.
Aktualny stan wiedzy zakłada, że mikroplastik w kosmetykach nie jest niebezpieczny dla skóry. Wciąż jednak stanowi zagrożenie dla środowiska, ponieważ trafia do mórz i oceanów, gdzie następnie zjadany jest przez ryby, mięczaki i skorupiaki.
Mikroplastik w środowisku
Mikroplastiki dostają do środowiska naturalnego głównie wodą. To dlatego najwięcej mikroplastiku znajduje się w morzach i oceanach. Podczas prania, mikrowłókna z syntetycznych tkanin trafiają do kanalizacji. To samo dotyczy mikrogranulek uwalniachych podczas zabiegów pielęgnacyjnych, np. brokatu z kremów, drobinek z peelingu. Pył miejski spłukiwany jest do studzienek kanalizacyjnych oraz wsiąka w glebę podczas deszczu. Drobinki mikroplastiku i nanoplastiku są tak niewielkich rozmiarów, że oczyszczalnie ścieków nie mogą ich przefiltrować. Tak trafiają dalej do rzek, mórz i oceanów, a stamtąd na nasze talerze.
Mikroplastik w żywności
Występowanie mikroplastiku w żywności jest przedmiotem badań. Najlepiej zbadany jest poziom mikroplastików w rybach (jego znaczne ilości znaleziono w tuńczyku) i owocach morza (m.in. w krewetkach i małżach). Mikroplastik odkryto także w wodzie pitnej (i to zarówno butelkowanej, jak i kranowej), soli morskiej, piwie i miodzie. Wiadomo też, że zjadamy i wypijamy mikroplastik, ponieważ znaleziono go w ludzkim kale (także u noworodków i niemowląt).
Szkodliwość mikroplastiku
Według raportu Komitetu Naukowego Hiszpańskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności i Żywienia (AECOSAN) nie ma na razie badań, które w wiarygodny sposób oszacowałyby szkodliwość zanieczyszczenia żywności tworzywami sztucznymi dla naszego zdrowia. Wiadomo jednak, że u żywych morskich organizmów skażonych mikroplastikiem zaobserwowano m.in. choroby układu pokarmowego, stany zapalne, nowotwory.
Eksperci podkreślają, że przyszłe analizy i badania pozwolą uregulować dopuszczone normy mikroplastiku w żywności. Są również zdania, że należy wprowadzić globalne ograniczenia w ponownym używaniu i recyklingu tworzyw sztucznych. 12 stycznia 2021 r. weszła w życie Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Pozwoli ona na monitoring zawartości mikroplastiku w wodzie. Czas na przyjęcie odpowiedniej procedury badawczej mija 12 stycznia 2024 r.
ZOBACZ >> Obecne w plastiku ftalany mogą powodować przedwczesną śmierć około 100 tysięcy Amerykanów rocznie
źródła: Raport Komitetu Naukowego Hiszpańskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności i Żywienia (AECOSAN) na temat zanieczyszczenia żywności tworzywami sztucznymi; Boucher, J., Friot, D. Primary microplastics in the oceans: a global evaluation of sources, IUCN, 2017; nik.gov.pl
Źródło: tvnmeteo.pl
Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock