Zestrzelenie ukraińskiego boeinga w Teheranie

W środę rano (8 stycznia) pasażerski samolot boeing 737 Międzynarodowych Linii Lotniczych Ukrainy (skrót ukraiński MAU) rozbił się pod lotniskiem w Teheranie. Maszyna miała wylądować w Kijowie o godzinie 8 czasu lokalnego (godz. 7 w Polsce). Łączność z załogą została utracona niedługo po starcie.

KATASTROFA UKRAIŃSKIEGO BOEINGA W TEHERANIE. CZYTAJ WIĘCEJ >

Minister spraw zagranicznych Ukrainy Wadym Prystajko poinformował, że w katastrofie zginęło 176 osób. Samolotem podróżowało 82 Irańczyków, 63 Kanadyjczyków, 11 obywateli Ukrainy, w tym dwóch pasażerów i dziewięcioro członków załogi, a także 10 obywateli Szwecji, czterech obywateli Afganistanu, trzech Niemiec oraz trzech Wielkiej Brytanii. Na liście nie ma obywateli Polski.

KIM BYŁY OFIARY TRAGICZNEGO LOTU? CZYTAJ WIĘCEJ >

Kondolencje w związku z katastrofą płyną z całego świata. CZYTAJ WIĘCEJ >

W związku z katastrofą prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski ogłosił czwartek 9 stycznia dniem żałoby narodowej.

Po katastrofie ukraińskie władze wprowadziły czasowy zakaz lotów dla swoich przewoźników w przestrzeni powietrznej Iranu.

Do Teheranu, na polecenie prezydenta Zełenskiego, udała się grupa ukraińskich specjalistów, którzy mają uczestniczyć w śledztwie i badaniach przyczyny katastrofy.

Wśród nich są między innymi przedstawiciele Państwowej Służby do spraw Sytuacji Nadzwyczajnej, MSZ, MSW, Ministerstwa Obrony, Narodowej Służby Lotniczej, a także Służby Bezpieczeństwa Ukrainy.

Prezydent mówił o prowadzeniu stałych konsultacji z partnerami zagranicznymi Ukrainy w celu ustalenia przyczyn katastrofy.

- Naszym priorytetem jest ustalenie prawdy oraz osób odpowiedzialnych za tę straszną katastrofę - oznajmił.

W Kijowie, na zlecenie prezydenta Zełenskiego, powstał sztab operacyjny powołany przez Radę Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony. Prezydent oświadczył, że "osobiście kontroluje wszystkie działania, związane z dochodzeniem w sprawie katastrofy".

W czwartek 9 stycznia premier Kanady Justin Trudeau oznajmił, że jego rząd ma informacje z wielu źródeł wskazujące na to, że samolot ukraińskich linii lotniczych mógł zostać zestrzelony.

- Mamy doniesienia wywiadowcze z wielu źródeł, od naszych sojuszników, ale także od naszego własnego wywiadu, które wskazują, że samolot został zestrzelony przez irańską rakietę ziemia-powietrze - oświadczył na konferencji prasowej Trudeau. Jak dodał, "to równie dobrze mogło być nieumyślne".

Wcześniej tego samego dnia agencja Reutera podała podobne informacje, powołując się na przedstawiciela administracji w Waszyngtonie, który przekazał, że amerykańskie satelity "wychwyciły moment odpalenia dwóch pocisków krótko po starcie samolotu" z lotniska w stolicy Iranu.

Wkrótce potem satelita zauważył ślad eksplozji w otoczeniu lotniska. "Dwaj przedstawiciele administracji w Waszyngtonie uważają, że zestrzelenie było przypadkowe" - czytamy w depeszy Reutera.

Dwa dni później informacje te potwierdziły władze Iranu. Teheran ogłosił w sobotę rano, że jego siły zbrojne "nieintencjonalnie" zestrzeliły ukraiński samolot w rezultacie "ludzkiego błędu". Wcześniej Iran zaprzeczał jakoby ponosił odpowiedzialność za tragedię.

Opublikowany komunikat armii irańskiej głosi, że samolot ukraiński znalazł się blisko "ważnego obiektu wojskowego" Strażników Rewolucji Islamskiej i został omyłkowo wzięty za "wrogi". Komunikat podkreśla, że irańskie siły zbrojne znajdowały się "na najwyższym poziomie gotowości" w związku z napięciem w stosunkach ze Stanami Zjednoczonymi. "W tych warunkach z powodu błędu ludzkiego, w nieintencjonalny sposób, samolot został trafiony" - stwierdza komunikat. W komunikacie znalazły się słowa ubolewania za tragedię oraz zapewnienie, że odpowiednie systemy zostaną zmodyfikowane aby zapobiec podobnym "pomyłkom" w przyszłości. Podkreślono, że osoby odpowiedzialne za tragedię zostaną pociągnięte do odpowiedzialności.

W sobotę w kilku miastach Iranu, w tym w Teheranie, odbyły się demonstracje, których uczestnicy domagali się ustąpienia najwyższych władz Iranu, w tym ajatollaha Alego Chameneia, w reakcji na okłamywanie społeczeństwa po zestrzeleniu ukraińskiego samolotu.

W czwartek w internecie pojawiło się wideo mające pokazywać zestrzelenie ukraińskiego boeinga niedaleko lotniska w Teheranie. Redakcja "New York Timesa" skontaktowała się z autorem nagrania i zbadała autentyczność filmu. Według amerykańskiego dziennika rzeczywiście wydaje się on przedstawiać moment trafienia samolotu UIA irańską rakietą nad miejscowością Parand, niedaleko lotniska w Teheranie.

Na wideo widać, że po uderzeniu doszło do niewielkiego wybuchu, ale maszyna nie eksplodowała od razu. "Samolot leciał dalej przez kilka minut i zawrócił w stronę lotniska" – pisze "New York Times". Amerykański dziennik ocenia, że obraz i dźwięki zawarte na nagraniu pasują do ścieżki lotu i miejsca, w którym samolot się rozbił. Przy weryfikacji redakcja korzystała między innymi ze zdjęć satelitarnych udostępnionych przez zajmującą się technologiami kosmicznymi firmę Maxar Technologies.

Na nagraniu widać rozbłysk po uderzeniu, a po około 10 sekundach do nagrywającego dociera dźwięk uderzenia. "Wskazuje to, że wybuch nastąpił około trzech kilometrów od kamerzysty, co również zgadza się ze ścieżką lotu zarejestrowaną w internetowym serwisie FlightRadar24" – pisze "New York Times".

Zwraca też uwagę na widoczne na nagraniu budynki – co najmniej pięciopiętrowe i o charakterystycznym wyglądzie. Przy weryfikacji nagrania dziennikarze porównywali je ze zdjęciami satelitarnymi.

Irańska telewizja państwowa poinformowała środę, że odnaleziono oba rejestratory parametrów lotu boeinga. Urządzenia są uszkodzone, ale uważa się, że nadal możliwe jest odzyskanie zapisanych na nich danych.

W piątek irańskie władze zaprosiły ekspertów z firmy Boeing, aby włączyli się do śledztwa w sprawie katastrofy. W Iranie znajduje się też grupa 45 ukraińskich specjalistów, wysłanych tam dla zbadania przyczyn wypadku. Agencja Irna poinformowała, że irański Urząd Lotnictwa Cywilnego zdecydował o zamiarze otwarcia czarnych skrzynek ukraińskiego samolotu. Zdaniem Iranu odzyskanie informacji z tych urządzeń może potrwać od miesiąca do dwóch.

Odczytanie danych ze zniszczonych skrzynek może być na tyle trudne, że tylko kilka wybranych laboratoriów na świecie może tego dokonać - są to na przykład ośrodki należące do amerykańskiej Narodowej Rady Bezpieczeństwa Transportu (NTSB), czy brytyjskiej rządowej agencji badającej przyczyny wypadków lotniczych AAIB.