Zbrodnia katyńska w amerykańskich dokumentach

30 grudnia 1922 roku na I Zjeździe Rad utworzono nowe państwo związkowe - Związek Socjalistycznych Republik Sowieckich (ZSRS). W istniejącym do 1991 r. ZSRS komuniści zainstalowali i utrwalili totalitarny system rządów, który przyniósł śmierć milionom ludzi.

W rankingu prezydentów USA Franklin D. Roosevelt zajmuje dość wysoką pozycję z powodu jego polityki zagranicznej - mówi prof. Zbigniew Lewicki politolog z Uniwersytetu Warszawskiego. 12 kwietnia przypada 70. rocznica śmierci 32. prezydenta USA, który w Polsce kojarzy się głównie z "jałtańską zdradą".

Wielka Brytania ujawniła już wszystkie dokumenty ws. zbrodni katyńskiej starsze niż 30 lat, a najnowsze archiwalia upublicznia na bieżąco - poinformowało polskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Utrudnianie dostępu do relacji brytyjskich żołnierzy - świadków ekshumacji w lesie katyńskim - zarzuca badaczka Krystyna Piórkowska.

"O gen. Wojciechu Jaruzelskim wiadomo wystarczająco dużo, by można było o nim powiedzieć, że jest oddanym komunistą", a jego prawa ręka, gen. Florian Siwicki, to "bezgraniczny wielbiciel ZSRR" - pisała w swych depeszach w pierwszych dniach stanu wojennego ambasada Wielkiej Brytanii w Warszawie.

Brytyjskie Archiwa Państwowe ujawniły setki dokumentów dotyczących stanu wojennego w Polsce. Można w nich znaleźć m.in. korespondencję prezydenta Ronalda Reagana i Margaret Thatcher czy ocenę sytuacji w Polsce w grudniu 1981 roku. Z dokumentów wynika także, że Londyn w pierwszym okresie stanu wojennego miał bardzo słabe rozeznanie w sytuacji w Polsce.

Londyn naciskał na gen. Władysława Sikorskiego, żeby wyciszyć sprawę mordu na polskich oficerach w Katyniu. Szczegóły tych rozmów Winston Churchill przekazywał natychmiast Józefowi Stalinowi. Wymuszone na polskim premierze ustępstwa jednak nie pomogły, ZSRR i tak zerwał stosunki z rządem RP. Dokumenty na ten temat znajdują się w zbiorach archiwalnych opublikowanych niedawno przez Narodowe Archiwa USA.

Rosyjska gazeta "Komsomolskaja Prawda" kwestionuje wiarygodność raportów amerykańskich jeńców wojennych, którym Niemcy w maju 1943 pokazali zwłoki polskich oficerów odkryte w Lesie Katyńskim.

Wiedza CIA dot. zbrodni katyńskiej jest smugą na historii II wojny światowej i naszych sojuszniczych relacjach ze Stanami Zjednoczonymi. To już historia, ale słowo "przepraszam" powinno paść, bo trzeba jednoznacznie powiedzieć, że to, co robiła wtedy administracja Białego Domu było niewłaściwe - szef sejmowej komisji spraw zagranicznych Grzegorz Schetyna skomentował w "Kropce nad i" opublikowane w Internecie dokumenty CIA w sprawie zbrodni katyńskiej.

Wszystkie rosyjskie media odnotowały opublikowanie przez USA zbiorów dokumentów katyńskich. Portale, telewizje i gazety w Rosji pisząc o tym wydarzeniu, opierają się na depeszach agencyjnych, ale wybijają w tekstach fakt, że USA wiedziały o zbrodni, ale ukrywały ten fakt, nie chcąc psuć sobie stosunków z ówczesnym sojusznikiem, Stalinem.

- Dokumenty te nie pozostawiają złudzenia, że zbrodni katyńskiej dokonali siepacze NKWD - ocenił po opublikowaniu w internecie przez Archiwa Narodowe USA dokumentów ws. zbrodni katyńskiej naczelny dyrektor archiwów państwowych prof. Władysław Stępniak. I dodał, że "to ważny gest wobec Polski".

- Na pierwszy rzut oka niczego sensacyjnego w tych materiałach nie ma. Jednak sensacji nie oczekiwano. Gdyby oczekiwano, wcześniej byłyby jakieś przecieki - tak materiały opublikowane przez Archiwa Narodowe USA ocenił prof. Aleksiej Pamiatnych, działacz rosyjskiego Memoriału od lat zajmujący się wyjaśnianiem sprawy katyńskiej.

Zdaniem historyków, którzy widzieli ok. 1000 stron ujawnionych w poniedziałek dokumentów, najważniejszym - jak dotychczas - odkryciem są dowody wysłania do wywiadu wojskowego USA zaszyfrowanych informacji o zbrodni przez dwóch amerykańskich jeńców wojennych pojmanych przez Niemców - kpt. Donalda B. Stewarta i ppłk. Johna H. Van Vlieta jr., wynika z relacji Associated Press.

- To dzień, na który długo czekaliśmy - powiedziała członkini Kongresu USA Marcy Kaptur z Ohio, z której inicjatywy kierownictwo amerykańskich Archiwów Narodowych umieściło w internecie kilka tysięcy stron dokumentów o mordzie w Katyniu. W poniedziałek po południu odbyła się na waszyngtońskim Kapitolu konferencja z udziałem członków Kongresu, przedstawicieli Polonii amerykańskiej, ambasady RP w USA i rodzin katyńskich.

"Dziękuję Pani i zespołowi Narodowego Archiwum Stanów Zjednoczonych za Państwa ciężką pracę w ciągu ostatnich miesięcy, dzięki której dokumenty te ujrzały światło dzienne" - napisał w liście do członkini Izby Reprezentantów Marcy Kaptur minister spraw zagranicznych Radosław Sikorski.

Wśród materiałów opublikowanych na stronach Narodowych Archiwów USA znalazł się film dokumentalny pt. "Katyń, 1973". Pochodzi on z archiwów CIA i szczegółowo tłumaczy historię zbrodni dokonanej na polskich oficerach w Katyniu.

Z całą pewnością jest to bardzo ważne, że ta cała dokumentacja znalazła się w jednym miejscu - powiedział o opublikowaniu przez Archiwa Narodowe USA dokumentów na temat zbrodni katyńskiej historyk i politolog PAN prof. Wojciech Materski. Dodał jednak, że jeśli chodzi o prawdę o ludobójstwie, "ta dokumentacja nic nie wnosi".

Na stronach internetowych Narodowych Archiwów USA opublikowano w poniedziałek amerykańskie akta dotyczące historii zbrodni katyńskiej. Część opublikowanego materiału, liczącego kilka tysięcy stron, to dokumenty dotąd nieznane.

Wśród kilku tysięcy stron dokumentów, które zostaną opublikowane na stronie internetowej amerykańskich archiwów, tysiąc jest do tej pory nieznanych - poinformował wiceminister spraw zagranicznych Bogusław Winid.