Duda: Auschwitz to ostrzeżenie przed tym, co może się stać, gdy zagubi się władza

Do modlitwy wezwał uczestników dźwięk szofaru, czyli baraniego rogu. Był to ostatni akord zasadniczej części rocznicowej ceremonii.

Przy pomniku ofiar obozu, położonym w bezpośredniej bliskości ruin dwóch największych komór gazowych Auschwitz II-Birkenau, w których Niemcy odebrali życie setkom tysięcy Żydów, zabrzmiały kadisz i żałobna modlitwa "El Male Rachamim". Zmówił je naczelny rabin Polski Michael Schudrich. "Wieczny odpoczynek" za dusze ofiar zmówił biskup katolickiej diecezji bielsko-żywieckiej Roman Pindel.

Wszyscy obecni na uroczystości duchowni - obok rabina Schudricha i biskupa Pindla, także zwierzchnik luterańskiej diecezji cieszyńskiej biskup Adrian Korczago i ks. dr Mikołaj Dziewiatowski z Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego - odczytali Psalm 42.

Po modlitwie byli więźniowie oraz prezydenci Polski Andrzej Duda i Chorwacji Kolinda Grabar-Kitarović złożyli znicze przy pomniku ofiar obozu.

W głównej ceremonii rocznicowych obchodów w budynku tzw. Centralnej Sauny w byłym Auschwitz II-Birkenau wzięło udział ok. 80 byłych więźniów obozu, prezydenci Polski i Chorwacji oraz Zofia Pilecka-Optułowicz, córka rtm. Witolda Pileckiego, dobrowolnego więźnia Auschwitz, który utworzył w nim ruch oporu.

- Wyobrażam sobie, mimo przecież upływu tych 71 lat, jak trudno jest państwu tutaj przyjechać - powiedział prezydent Andrzej Duda. - Nie tylko ze względu wieku, ale także ze względu na to, co dla państwa oznacza to miejsce i jakie obrazy muszą się pojawiać w oczach w chwili, kiedy państwo wchodzicie na tę ziemię, w którą wmieszane są na zawsze popioły, prochy prawie 1,5 mln ofiar.

Jak powiedział prezydent, Auschwitz to nie tylko muzeum, bo prochy pomordowanych są wszędzie. - Całe to miejsce jest wielkim grobem - dodał.

Prezydent podkreślił, "Auschwitz to nie tylko upamiętnienie, to ostrzeżenie dla świata - przed tym, co może się stać, jeśli zagubi się władza, jeśli życie społeczne, publiczne, polityczne zdominuje nienawiść". - Co może się stać, jeżeli prawo międzynarodowe jest łamane, a społeczność międzynarodowa w porę nie reaguje. Co może się stać, jeżeli jedne państwa zachowują się agresywnie wobec innych, jeżeli zagarniają ich terytoria, jeżeli szerzą wojnę, nienawiść. Auschwitz jest więc i będzie wielkim ostrzeżeniem - powiedział prezydent Andrzej Duda.

Dziękował byłym więźniom za obecność - jako świadkom "o niemieckim, nazistowskim obozie koncentracyjnym, zbudowanym na ziemiach, które kiedyś były polskim państwem, ale zostały zagrabione zdradziecko przez hitlerowskie Niemcy w 1939 roku". Prezydent przypomniał, że więźniami obozu początkowo byli Polacy, potem jeńcy rosyjscy, Romowie, ale przez wszystkim od 1942 r. miejsce to stało się "miejscem makabrycznej zagłady narodu żydowskiego".

- Mordowano bezwzględnie. Tylko cześć wybierano po to, by skierować ich do morderczej pracy, resztę zgładzono od razu, natychmiast. Ojcowie widzieli jak ich żony z dziećmi prowadzone są do komór gazowych. To niewyobrażalne. I to nie było wyobrażalne, bo ta prawda jest tak straszna, że początkowo nikt nie chciał w nią uwierzyć - mówił prezydent.

Prezydent zaznaczył, że musimy czynić wszystko, aby tak straszliwe wydarzenia, jak w Auschwitz i innych miejscach kaźni, nigdy się nie powtórzyły. - To obowiązek nie tylko polityków, ale wszystkich ludzi - mówił.

Wcześniej byli więźniowie niemieckich obozów złożyli wieniec z biało-czerwonych róż i zapalili znicze pod Ścianą Straceń w byłym Auschwitz I.

Wśród składających kwiaty była m.in. Jadwiga Bogucka, deportowana do Auschwitz w sierpniu 1944 r. z Warszawy. - Przyjechałam oddać cześć tym, którzy nie wyszli stąd. Dopóki sił mi starczy, będę tu przyjeżdżała. Bogu dziękuję, że przeżyłam – powiedziała. Tegoroczne uroczystości upłynęły pod hasłem powrotów więźniów do normalnego życia po wojnie. - Po wyzwoleniu ciężko było. Z jednej strony radość, że mogę wrócić do domu, ale przecież domu nie było. Po Powstaniu Warszawskim wszystko zostało spalone. Dzięki Bogu wyszłam stąd. Miałam wtedy 18 lat - powiedziała Jadwiga Bogucka z Warszawy.

Dla Eugeniusza Dąbrowskiego z Warszawy pierwsze lata po wojnie wiązały się z ogromną traumą. - W pierwszych latach po wojnie miałem koszmarne sny. Zrywałem się. Śniły mi się te ciężkie czasy. "Raus!" "verfluchte Schwein!". Przekleństwa. To były ciężkie czasy, których nie wolno mi wytrzeć z pamięci, żeby płomień wolności trwał. By młode pokolenie pamiętało, co było kiedyś. Aby nigdy więcej się to nie powtórzyło, musimy walczyć o pokój, przyjaźń i braterstwo. To mój cel i dlatego co roku tu przyjeżdżam – powiedział.

Dąbrowski podkreślił, że czasem słyszy o "polskich obozach". - One nie były polskie. Na ziemiach polskich były niemieckie, hitlerowskie, bandyckie obozy koncentracyjne, jak Majdanek, Stutthof, Auschwitz. Podczas wojny najwięcej ucierpieli Żydzi, a potem Polacy. Za pomoc Żydom groziła śmierć. Część mojej rodziny zginęła, bo ukrywaliśmy Żyda. Jestem dumny, że mogliśmy pomagać – dodał. - Przyjeżdżam tu, żeby pamiętać. Jeśli tego nie będziemy czynili, to zapomnimy. Pamięć to nasz obowiązek – mówił Jerzy Kuligowski, syn weterana Bitwy Warszawskiej, uczestnika III powstania śląskiego, policjanta, więźnia Auschwitz. Jego ojciec zginął w Mauthausen. Ściana Straceń zwana też Czarną Ścianą lub Ścianą Śmierci stała na dziedzińcu Bloku 11. Od jesieni 1941 r. esesmani przez dwa lata wykonywali przed nią egzekucje przez rozstrzelanie. Zgładzili w ten sposób wiele tysięcy osób, głównie Polaków. Ściana została zdemontowana przez Niemców w lutym 1944 r. Obecnie stoi tam jej replika. To tradycyjne miejsce, w którym wszystkie oficjalne wizyty składają hołd pomordowanym.

Niemcy założyli obóz Auschwitz w 1940 r., aby więzić w nim Polaków. Auschwitz II-Birkenau powstał dwa lata później. Stał się miejscem zagłady Żydów. W kompleksie obozowym funkcjonowała także sieć podobozów. W Auschwitz Niemcy zgładzili co najmniej 1,1 mln ludzi, głównie Żydów, a także Polaków, Romów, jeńców sowieckich i osób innej narodowości. Obóz wyzwolili 27 stycznia 1945 r. żołnierze Armii Czerwonej. 27 stycznia obchodzony jest na świecie jako Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu.

Autor: js,pk/kk / Źródło: PAP, TVN24