Powstawały pod budynkami rządowymi, placami i między blokami. Co się stało ze schronami w Warszawie?

Źródło:
PAP
Schrony w Polsce popadają w ruinę. "Niektóre nawet zagrażają bezpieczeństwu"
Schrony w Polsce popadają w ruinę. "Niektóre nawet zagrażają bezpieczeństwu"Paweł Szot/Fakty TVN
wideo 2/4
Schrony w Polsce popadają w ruinę. "Niektóre nawet zagrażają bezpieczeństwu"Paweł Szot/Fakty TVN

Pod Ogrodem Krasińskich znajduje się "kryjówka" Stefana Starzyńskiego, schron jest też pod biurowcem huty na Bielanach, około 13 metrów pod ziemią. W getcie, w czasie wojny, bunkry tworzyły podziemne miasto, a po 1945 roku schrony zaczęto budować między blokami. Historię warszawskich schronów przybliżył Michał Krasucki, stołeczny konserwator zabytków.

- Przed wojną były to inwestycje pojedyncze. Na przykład w parku Krasińskich jest zakopany słynny schron Stefana Starzyńskiego. To był bunkier ewakuacyjny, jednak Starzyński nigdy w nim się nie ukrywał - powiedział Krasucki.

Schron Stefana Starzyńskiego powstał przed II wojną światową i składał się z ośmiu pomieszczeń o wysokości 2,5 metra. Ściany były zbrojone, a drzwi były specjalnej grubości. Strop miał 130 cm grubości. Według przekazów historycznych, prezydent stolicy nie korzystał ze swojego bunkra. W czasie Powstania Warszawskiego schron służył mieszkańcom kamienic położonych w sąsiedztwie Ogrodu Krasińskich. W czasach PRL obiekt służył jako archiwum.

W roku 2008 odkryto w nim projekty architektoniczne z lat 1930–1972. Znalazły się tam również szkice kilku stołecznych neonów, tj. Delikatesy, Wawel, czy Kino Mazowsze. Miasto miało pomysł na rewitalizację parku i schronu. W 2011 roku zorganizowało konkurs, który wygrała koncepcja architektoniczna pawilonu z ekspozycją podziemnej budowli i niewielką kawiarnią. Park zrewitalizowano, natomiast nie starczyło pieniędzy na bunkier.

Konserwator zabytków zaznaczył, że były jeszcze mniejsze schrony pod ważnymi budynkami rządowymi, np. gmachem PKP przy Targowej, nie było natomiast dużych schronów dla ludności cywilnej. - Jako schrony funkcjonowały też wzmocnione piwnice przy parkach, czy obiektach użyteczności publicznej. Oczywiście były jeszcze bunkry wojskowe, funkcjonujące jako element umocnień - dodał.

Sieć bunkrów tworząca podziemne miasto

- W czasie II wojny światowej kopano schrony w m.in. getcie, gdzie powstawały bunkry wykonywane pomiędzy budynkami metodami górniczymi. Łączone były ze sobą istniejące piwnice, które dodatkowo wzmacniano betonem. Przykładem jest tzw. bunkier Anielewicza, czyli schron przy ulicy Miłej 18, który na początku wykorzystywany był przez środowisko przemytników a potem został udostępniony bojowcom. Na całym terenie getta było dość dużo takich mniejszych czy większych schronów, na kilkadziesiąt osób. Pod ziemią przetrwały wojnę tylko te mniejsze, w postaci skrytek - przekazał konserwator.

Przeczytaj także: 117 milionów złotych, by "przygotować się na każdą ewentualność" >>>

Badacze na terenie getta zlokalizowali ponad 80 bunkrów i schronów. Także w raporcie Jürgena Stroopa, hitlerowskiego zbrodniarza i likwidatora powstania w getcie warszawskim, pojawiły się informacje o sieci bunkrów tworzącej podziemne miasto, o której Niemcy wcześniej nie wiedzieli. Wiele z nich wyposażonych było w sanitariaty, miejsca do spania dla kilku osób, a także miało zapasy żywności umożliwiające przeżycie nawet kilku miesięcy. Stroop pisał też, że do końca powstania zlikwidowano 631 takich kryjówek.

Schrony były też poza murami getta, aby mogli się w nich chować uciekający Żydzi, czy powstańcy. W takim schronie na Ochocie ukrywał się np. Emanuel Ringelblum, twórca podziemnego archiwum getta warszawskiego.

Betonowe włazy z wentylacją

- Ale nie było systemowego podejścia, żeby były dostępne duże schrony dla ludności. Zmieniło się to po wojnie, kiedy generalnie na budowanych osiedlach mieszkaniowych zakładano, że miały być schrony. I w zasadzie na wszystkich osiedlach powojennych z lat 50. i 60. takie schrony się znajdują, m.in na Bielanach, Mirowie, Młynowie, czy na Pradze - zaznaczył stołeczny konserwator.

Jak wyjaśnił Krasucki na kilka bloków przypadał jeden schron. Pozwalał na bezpieczne funkcjonowanie mieszkańców. Zaznaczył, że nie były to schrony przeciwatomowe, natomiast miały mocną konstrukcję i dodatkowe wyjście ewakuacyjne na podwórku czy dziedzińcu. Wyjaśnił, że często można zaobserwować na skwerkach pomiędzy blokami dziwne betonowe włazy z wentylacją - to właśnie wyjścia ze schronów. - Z kolei na budynkach, na wysokości około 2-3 metrów można zauważyć otwory zakryte metalową płytką - to jest właśnie wentylacja do schronów. W latach 70. i 80. też budowano schrony, ale były rzadsze - dodał.

Podkreślił, że niestety w tej chwili te schrony zostały w większości zamienione na piwnice.

Schron 13 metrów pod ziemią

- Były też schrony pod budynkami rządowymi - np. przeciwatomowy pod gmachem Prezydium Rządu przy Wspólnej, pod budynkami ministerstw w dzielnicy ministerialnej, czy kondygnacje podziemne pod gmachem KC. Nie było natomiast dużych schronów dostępnych dla dużej liczby mieszkańców, np. kopanych pod placami - podkreślił Krasucki.

Swój schron przeciwatomowy miał w PRL rząd i partia. Mieścił się on w modernistycznym biurowcu (choć zbudowanym w epoce socrealizmu - w roku 1952) przy ulicy Wspólnej 62, zaprojektowanym przez znanego architekta Marka Leykama. Jednocześnie budynek został tak skonstruowany, by w przypadku zburzenia nie zasypał tych, którzy znajdowali się w podziemnym schronie. Ponieważ jest pusty w środku, w przypadku uderzenia bomby lub pocisku po prostu składał się jak domek z kart, umożliwiając tym samym łatwe wydostanie się osób znajdujących się w schronie.

Historyczny schron przeciwatomowy istnieje przy ulicy Kasprowicza 132 na Bielanach. Powstał w latach 1956-60 i znajduje się pod biurowcem huty Arcelor Mittal Warszawa, około 13 metrów pod ziemią. Nadal znajduje się w nim oryginalny sprzęt i materiały służące do prowadzenia ćwiczeń Obrony Cywilnej, a także m.in. stare liczniki Geigera, zestawy do odkażania samochodów, radiotelefony, nosze, apteczki, maski przeciwgazowe, kaski, gumowe rękawice, mundury dla członków obrony cywilnej itd. Dziś jest czasem udostępniany publiczności podczas Nocy Muzeów.

Współcześnie metro to schron

Michał Krasucki zaznaczył, że kluczowe w schronach jest drugie wyjście ewakuacyjne, bo bez niego schron staje się pułapką. - W tej chwili, jeśli chodzi o ochronę przed bombami, to bezpieczne jest metro. Jest drążone w skałach i dodatkowo ma gruby strop - dodał.

Podkreślił, że w Warszawie praktycznie nie ma ogólnodostępnych schronów przeciwatomowych, choć w latach 90. pod bemowskim ratuszem budowano schron atomowy na 300 osób.

- Pamiętajmy, że schrony nie wymagają tylko przeglądów, ale także tego, żeby systemy wentylacyjne były sprawne, drogi ewakuacyjne drożne, wyposażenie musi stale być aktualizowane - zaznaczył.

Autorka/Autor:mg

Źródło: PAP

Źródło zdjęcia głównego: TVN24

Pozostałe wiadomości

Z okazji 33. rocznicy Dnia Niepodległości Ukrainy w różnych miastach w Polsce odbywają się uroczystości z nią związane. W Warszawie przy siedzibie Ukraińskiego Domu odśpiewano hymn Ukrainy.

Dzień Niepodległości Ukrainy. Odśpiewali hymn

Dzień Niepodległości Ukrainy. Odśpiewali hymn

Źródło:
tvnwarszawa.pl

W tragicznym wypadku przy ulicy Vogla zginęły trzy osoby. Śledztwo jest już na końcowym etapie. Jak ustalono, kierowca pędził przez teren zabudowany obok ścieżki pieszo-rowerowej nawet 170 km/h. Mieszkańcy zbierają podpisy z apelem do władz miasta i policji o pilne działania na rzecz poprawy bezpieczeństwa na tej ulicy. - Nie chcemy kolejnej tragedii - mówi nam radna KO i inicjatorka akcji Urszula Włodarska-Sęk.

Uderzyli w drzewo, auto stanęło w płomieniach. Trzy osoby zginęły. Biegli wyliczyli prędkość

Uderzyli w drzewo, auto stanęło w płomieniach. Trzy osoby zginęły. Biegli wyliczyli prędkość

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Policjanci z Żyrardowa (Mazowieckie) zatrzymali 28-latka podejrzanego o spowodowanie wypadku. Lista przewinień mężczyzny jest długa. Miał on uciec z miejsca zdarzenia i nie udzielić pomocy drugiemu kierującemu. Badanie wykazało, że był kompletnie pijany i dodatkowo prowadził auto mimo cofniętych uprawnień.

Spowodował wypadek, nie pomógł rannemu i uciekł. Miał cztery promile

Spowodował wypadek, nie pomógł rannemu i uciekł. Miał cztery promile

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Postępowanie przeciw Grzegorzowi Braunowi w sprawie zgaszenia świec chanukowych w Sejmie jeszcze potrwa. Trwa realizacja składanych wciąż przez europosła wniosków dowodowych. Ponadto prokuratura powołała biegłego z zakresu judaistyki, który ma ocenić m.in. czy świecznik chanukowy "jest przedmiotem czci religijnej". 

Sprawa Grzegorza Brauna. Biegły oceni, "czy świecznik chanukowy jest przedmiotem czci"

Sprawa Grzegorza Brauna. Biegły oceni, "czy świecznik chanukowy jest przedmiotem czci"

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Służby zamknęły ruch na skrzyżowaniu Świętokrzyskiej i Jasnej na ponad godzinę po tym, jak zapalił się tam samochód osobowy. Wielu przechodniów zatrzymywało się, by nagrywać zdarzenie. Strażnicy miejscy musieli ich odsuwać.

Spod maski auta wydobywały się płomienie. Groźny pożar w centrum

Spod maski auta wydobywały się płomienie. Groźny pożar w centrum

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Betoniarka zderzyła się z radiowozem w piątek po południu w Dolince Służewieckiej. 8 policjantów trafiło do szpitali. - Są potłuczeni, dwóch z nich mocniej ucierpiało - poinformował asp. Kamil Sobótka z biura prasowego stołecznej policji.

Betoniarka wjechała w radiowóz. Ośmiu policjantów rannych

Betoniarka wjechała w radiowóz. Ośmiu policjantów rannych

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Uczestnicy rejsu łodziami flisackimi po Wiśle z Gdańska do Warszawy utknęli na mieliźnie w okolicy Nowego Dworu Mazowieckiego. Ratownicy przetransportowali na brzeg pięć osób, w tym 9-latkę. Nikomu nic się nie stało. 

Akcja ratunkowa na Wiśle. Łodzie wpłynęły na mieliznę

Akcja ratunkowa na Wiśle. Łodzie wpłynęły na mieliznę

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Prokuratura przekazała w piątek nowe ustalenia w sprawie wypadku, do którego doszło w czerwcu na ulicy Puławskiej. Kierowca bmw, który po zderzeniu z toyotą wjechał w grupę pieszych i dachował, był pod wpływem kokainy. - Michałowi C. zostanie postawiony zarzut prowadzenia samochodu pod wpływem środka odurzającego - informuje nas rzecznik Prokuratury Okręgowej w Warszawie Piotr Skiba.

BMW po zderzeniu z toyotą wjechało w grupę pieszych. "Kierowca był pod wpływem kokainy"

BMW po zderzeniu z toyotą wjechało w grupę pieszych. "Kierowca był pod wpływem kokainy"

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski nie wydał zgody na organizację SBM FFestivalu 2024 na terenie Akademii Wychowania Fizycznego, która mieści się w dzielnicy Bielany. "Jest wysoce prawdopodobne, że koniec sierpnia upłynie na Bielanach w spokoju" - skomentował w mediach społecznościowych burmistrz Grzegorz Pietruczuk. Organizator może odwołać się od decyzji prezydenta stolicy. SBM FFestival to największa muzyczna impreza hip-hopowa w Polsce. 

SMB FFestival 2024 prawdopodobnie nie odbędzie się na AWF. To decyzja prezydenta

SMB FFestival 2024 prawdopodobnie nie odbędzie się na AWF. To decyzja prezydenta

Źródło:
PAP

Dwaj bracia w wieku 51 i 41 lat zostali tymczasowo aresztowani w związku ze śledztwem w sprawie śmiertelnego pobicia 67-latka z powiatu ostrołęckiego. Ciało mężczyzny znaleziono w wodzie. Służby początkowo podejrzewały, że utonął, jednak po dokonaniu oględzin zwłok śledczy zauważyli ślady pobicia. 

Ciało mężczyzny znaleziono w wodzie. Policja aresztowała dwóch braci

Ciało mężczyzny znaleziono w wodzie. Policja aresztowała dwóch braci

Źródło:
PAP/KMP w Ostrołęce

Do groźnie wyglądającego wypadku doszło w Mławie. 40-latka wjechała samochodem w budynek tamtejszej prokuratury rejonowej. Nikomu nic się nie stało. Kierująca tłumaczyła policjantom, że pomyliła sprzęgło z gazem. 

Wjechała w budynek prokuratury. "Pomyliła sprzęgło z gazem" 

Wjechała w budynek prokuratury. "Pomyliła sprzęgło z gazem" 

Źródło:
PAP/KPP w Mławie

Autobus, tramwaj i samochód osobowy zderzyły się w piątek po południu na warszawskiej Woli. Do szpitala trafiła jedna osoba, jednak policjanci zastrzegają, że prawdopodobnie nie w efekcie zderzenia. Jak przekazała policja, nie ma już utrudnień w ruchu.

Zderzenie tramwaju z autobusem. "Mężczyzna zasłabł za kierownicą"

Zderzenie tramwaju z autobusem. "Mężczyzna zasłabł za kierownicą"

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Rozpoczyna się kolejny etap budowy przejścia i przejazdu przez Wisłostradę. W sobotę drogowcy zamkną fragment Karowej. Utrudnienia dotkną kierowców, rowerzystów i pieszych. Dwie linie autobusowe nie dojadą do pętli na Mariensztacie.

Wytyczają przejście przez Wisłostradę. Na razie zamknięcie Karowej i objazdy

Wytyczają przejście przez Wisłostradę. Na razie zamknięcie Karowej i objazdy

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Policjanci rozwiązali sprawę rozboju, do którego doszło w zeszły piątek na Targówku. Kasjerka jednego ze sklepów została sterroryzowana przez dwójkę klientów. Zatrzymano dwie osoby.

"Wtargnął za ladę, obezwładnił pracownicę, jego wspólniczka opróżniła kasę"

"Wtargnął za ladę, obezwładnił pracownicę, jego wspólniczka opróżniła kasę"

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Duże utrudnienia na trasie S2 w okolicy węzła Konotopa. Zderzyły się dwa pojazdy, jedna osoba ucierpiała.

Zderzenie tira i auta dostawczego. Jedna osoba była zakleszczona

Zderzenie tira i auta dostawczego. Jedna osoba była zakleszczona

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Kierowca ciężarówki przewożący koparkę zniszczył sieć trakcyjną na Woli. Tramwaje kursujące przez rondo Tybetu skierowano na objazdy. Uruchomiono autobusową linię zastępczą.

Przewoził koparkę, zerwał sieć trakcyjną, zablokował tramwaje

Przewoził koparkę, zerwał sieć trakcyjną, zablokował tramwaje

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Wróciło kilkadziesiąt z 1773 maków, które zasadzono w przeddzień święta Wojska Polskiego na placu Piłsudskiego, a powyrywane dzień po obchodach. O ich zwrot na miejsce prosili organizatorzy akcji.

"Bardzo cieszymy się, że chociaż niewielka część maków wróciła"

"Bardzo cieszymy się, że chociaż niewielka część maków wróciła"

Źródło:
PAP

Policja z warszawskiego Śródmieście informuje o zatrzymaniu siedmiu osób podejrzanych o oszustwa. - Wynajmowali samochody, po czym podrabiali do nich dokumenty i sprzedawali po zaniżonych cenach na platformach ogłoszeniowych w sieci - opisują proceder śródmiejscy policjanci.

Policja: wypożyczali auta, podrabiali dokumenty, sprzedawali po zaniżonych cenach

Policja: wypożyczali auta, podrabiali dokumenty, sprzedawali po zaniżonych cenach

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Na krajowej "pięćdziesiątce", w miejscowości Radzyminek, doszło do potrącenia 14-letniego rowerzysty. Na miejscu lądował śmigłowiec Lotniczego Pogotowia Ratunkowego. Chłopiec trafił do szpitala.

Kierowca ciężarówki potrącił 14-letniego rowerzystę. Chłopiec w ciężkim stanie trafił do szpitala

Kierowca ciężarówki potrącił 14-letniego rowerzystę. Chłopiec w ciężkim stanie trafił do szpitala

Aktualizacja:
Źródło:
PAP

Nie zakończył się proces w sprawie napadu na konwojenta w grudniu 2021 roku i kradzieży ponad 2,8 miliona złotych. Wyznaczono termin kolejnej rozprawy. Powodem był wniosek prokuratora o przesłuchanie nowego świadka - żony jednego z dwóch oskarżonych. W śledztwie prowadzonym aktualnie przez płocką prokuraturę, w ramach którego Anna J. została tymczasowo aresztowana, pojawić się miały wątki mogące mieć związek ze sprawą, której dotyczy proces.

Napad na konwojenta i kradzież 2,8 miliona złotych. Pojawiły się "wątki mogące mieć związek ze sprawą"

Napad na konwojenta i kradzież 2,8 miliona złotych. Pojawiły się "wątki mogące mieć związek ze sprawą"

Źródło:
PAP

W związku z komunikatem Głównego Lekarza Weterynarii i Głównego Inspektora Sanitarnego dotyczącym wykrycia wirusa Gorączki Zachodniego Nilu w próbkach pobranych od martwych ptaków na terenie Warszawy, miasto wdrożyło procedurę reagowania.

Ptaki chorują. Miasto wdrożyło procedurę reagowania

Ptaki chorują. Miasto wdrożyło procedurę reagowania

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Bez prawa jazdy, za to z blisko dwoma promilami alkoholu w organizmie wsiadła za kierownicę auta. Uderzyła w słup z kamerami monitoringu. Pasażerowie wysiedli, obejrzeli, co się stało i wszyscy odjechali.

Cofała, uderzyła w słup, zniszczyła monitoring i odjechała. Była pijana i nie posiada prawa jazdy

Cofała, uderzyła w słup, zniszczyła monitoring i odjechała. Była pijana i nie posiada prawa jazdy

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Warszawska drogówka wzięła pod lupę przewoźników. W środę w wyznaczonych godzinach zrealizowała działania prewencyjno-kontrolne "Przewozy 2024".

Dwóch pijanych, jeden bez prawa jazdy i 29 mandatów. Kontrolowali przewoźników

Dwóch pijanych, jeden bez prawa jazdy i 29 mandatów. Kontrolowali przewoźników

Źródło:
tvnwarszawa.pl

W piątek i sobotę, 23-24 sierpnia, na lotnisku na Bemowie odbędą się koncerty Męskiego Grania. Urzędnicy ostrzegają: po zakończeniu koncertów autobusy mogą zostać skierowane na objazdy. Obiecują też dodatkowe kursy metra.

Męskie Granie na Bemowie. Jak najwygodniej dojechać?

Męskie Granie na Bemowie. Jak najwygodniej dojechać?

Źródło:
PAP

Do tragicznego w skutkach wypadku doszło w miejscowości Lipówki pod Pilawą. Kierowca wyszedł z kabiny ciężarówki w związku z awarią koła. Potrącił go kierujący innym autem ciężarowym. Mężczyzna zginął na miejscu.

Wyszedł z auta, by sprawdzić koło. Zginął

Wyszedł z auta, by sprawdzić koło. Zginął

Źródło:
PAP