- Właśnie ogłoszono, co jest najpiękniejszym budynkiem wybudowanym w 2016 roku - mówi Ewelina Woźnica w TVN24BiS. Według internautów tytuł "Bryły Roku" otrzymała serwerownia Beyond z Wielkopolski. Budynek stworzono tak, by miał przypominał cyfrowy znak graficzny wypełniony pikselami. Z kolei za "Makabryłę" została uznana Świątynia Opatrzności Bożej na warszawskim Wilanowie, na którą zagłosowało ponad cztery tysiące osób. - Grzechy architektoniczne nie zostały, niestety, wybaczone - mówi Woźnica. W przeszłości tytuł najbrzydszego budynku przyznano m.in. galerii handlowej w Kwidzynie, wycince parku w Rybniku i wiacie w Radomiu.
225 lat temu, w rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja, wmurowano kamień węgielny pod Świątynię Opatrzności Bożej. Zgodnie z ówczesnymi planami, kościół miał stanąć na warszawskiej Agrykoli; ostatecznie wzniesiono go na Polach Wilanowskich i otwarto 11 listopada 2016 r.
Po 1989 r. prymas Polski kard. Józef Glemp wystąpił z inicjatywą powrotu do idei wzniesienia świątyni podczas obchodów 400-lecia stołeczności Warszawy w 1996 roku. Inicjatywę poparły Sejm, Senat, Rada Warszawy i samorządy innych miast. Dwa lata później powołano Fundację Budowy Świątyni Opatrzności Bożej, a w 1999 r. ogłoszono konkurs architektoniczny. Po długich naradach przyjęto projekt pracowni "Szymborski&Szymborski".
"Wyraz wdzięczności narodu wobec Boga za dar wolności"
Budowę ostatecznie rozpoczęto w 2002 r. jako "wyraz wdzięczności narodu wobec Boga za dar wolności".
2 maja 2002 r. pod budowę - tym razem już w Wilanowie - ponownie wmurowano kamień węgielny, poświęcony przez papieża Jana Pawła II podczas jego pielgrzymki do Polski w 1999 r. Kamień składał się z trzech szkatuł: w jednej znajdował się kamień węgielny z budowy 1792 r., w drugiej kamień ze zniszczonej podczas wojny warszawskiej katedry św. Jana Chrzciciela, a w trzeciej - z Jasnej Góry.
Uroczysta ceremonia zgromadziła przedstawicieli polskiego i europejskiego Kościoła i najwyższe władze państwowe. Ówczesny prymas, kard. Józef Glemp apelował, by powstanie świątyni było "nie tylko wypełnieniem wotum ojców Konstytucji 3 Maja, ale także dawało trwałe zasady do budowania naszego człowieczeństwa".
W 2004 r. budowa świątyni została przerwana, po czym wznowiono ją w 2008 r., po powołaniu przez kard. Kazimierza Nycza Centrum Opatrzności Bożej.
Panteom Wielkich Polaków
Bryła świątyni to rotunda zwieńczona owalną kopułą. Została zaprojektowana jako jednoprzestrzenne wnętrze o kilku kondygnacjach.
Część parterową wypełnia Świątynia Opatrzności Bożej z ołtarzami i kaplicami, które mają upamiętniać najważniejsze wydarzenia dla polskiej historii i tradycji religijnej. Na pierwszym piętrze, na wysokości 26 metrów, na które wjedzie się nowoczesnymi windami, będą się znajdować multimedialne muzea kard. Stefana Wyszyńskiego i Jana Pawła II. W dolnym kościele Świątyni umiejscowiony jest Panteon Wielkich Polaków.
W panteonie pochowani są m.in. ostatni prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski, pierwszy po 1989 r. minister spraw zagranicznych Krzysztof Skubiszewski, poeta ks. Jan Twardowski oraz księża, którzy zginęli w katastrofie w Smoleńsku. Umieszczono tam symboliczny grób papieża Jana Pawła II. Znajduje się też relikwiarz z fragmentem sutanny z krwią św. Jana Pawła II z zamachu na placu św. Piotra.
Wnętrze głównego kościoła może pomieścić nawet 4 tys. miejsc siedzących. Świątynia Opatrzności Bożej to najwyższy kościół stolicy - jego wysokość wraz z krzyżem to 75 metrów. Do pokrycia kopuły zużyto 30 ton miedzi, świątynia liczy ok. 3 tys. metrów kwadratowych powierzchni.
Świątynia otwarta, budowa wciąż trwa
Mimo otwarcia świątyni jej budowa wciąż nie jest zakończona, brakuje m.in. malowideł czy witraży, a te - jak zapowiada Centrum Opatrzności - mają być "dziełami najwybitniejszych polskich i zagranicznych artystów".
Jak szacował przy okazji otwarcia kościoła Prezes Centrum Opatrzności Bożej Piotr Gaweł, na dokończenie wszystkich prac potrzeba jeszcze ponad 30 mln zł. Do tej pory budowa Świątyni Opatrzności Bożej kosztowała 160 mln zł, nie licząc Muzeum Jana Pawła II, na które przeznaczono 60 mln zł.
Wydatki na budowę świątyni w całości pochodzą od darczyńców, których jest już ponad 100 tys.; muzeum sfinansowano natomiast z dotacji ministerstwa kultury: 30 mln zł w 2008 r.; 4 mln zł - w 2012; 4 mln zł - w 2013; 6 mln zł w 2014 r. i 16 mln zł w roku 2015.
Od momentu otwarcia Świątyni Opatrzności Bożej to w niej - a nie jak dotąd w warszawskiej archikatedrze św. Jana Chrzciciela - ma być celebrowana większość uroczystości państwowych, które mają oprawę religijną.
Od początku Świątynia Opatrzności Bożej budzi ogromne emocje. Krytykowana jest nie tylko forma górujaca nad otoczeniem, ale też koszty budowy. Bo oprócz darczyńców, wspierana jest też mocno z budżetu państwa.
PAP/kz/gp