Barszcz Sosnowskiego rozprzestrzenia się w Polsce. Jak z nim walczyć? Raport NIK

[object Object]
Barszcz Sosnowskiegoyoutube.com/Urszula Starzyk
wideo 2/11

Wraz z nadejściem lata i pierwszych upałów zaczyna powracać problem związany z barszczem Sosnowskiego. Niestety w Polsce ten toksyczny chwast pojawia się praktycznie wszędzie, a jak wynika z raportu Najwyższej Izby Kontroli, przez pięć lat nie przyjęto odpowiednich przepisów, które pozwoliłyby na walkę z nim.

Barszcz Sosnowskiego, jak i spokrewniony z nim barszcz Mantegazziego, to inwazyjne gatunki roślin pochodzących z rejonu Kaukazu. Stąd ich nazwa - barszcze kaukaskie. Barszcz Sosnowskiego do Polski został sprowadzony jako roślina pastewna, ale ze względu na zawarte w nim substancje toksyczne zrezygnowano z uprawy. Jak czytamy w raporcie Najwyższej Izby Kontroli, nie przeprowadzono jednak skutecznej likwidacji stanowisk tej rośliny, co doprowadziło do tego, że obecnie występuje praktycznie na terenie całego kraju. Jest objęta prawnym zakazem uprawy, rozmnażania i sprzedaży.

Powodują poparzenia

Barszcze kaukaskie są niebezpieczne dla ludzi i zwierząt, a ich szkodliwość potęguje słoneczna i upalna pogoda. Ich soki oraz wydzielane związki w postaci aerozoli, mogą powodować poważne oparzenia.

CO ROBIĆ PO POPARZENIU BARSZCZEM SOSNOWSKIEGO?

Rośliny wyglądem przypominają koper z charakterystycznymi białymi kwiatami zebranymi w duży baldach i łodygami pokrytymi purpurowymi plamkami. Zazwyczaj osiągają około trzech metrów wysokości, ale zdarzają się mierzące pięć metrów. Mają masywne liście, grube łodygi i potężne korzenie. Kwitną w okresie od czerwca do sierpnia, wydając nawet 100 tysięcy nasion, które rozprzestrzeniają się z wiatrem i wodą.

Mapa zgłoszonych stanowisk barszczy kaukaskich (NIK)NIK
Charakterystyczne cechy barszczu Sosnowskiego (NIK)NIK

Nieukończone prace

Toksyczny chwast może być zwalczany na przykład poprzez koszenie. Badania wskazują, że jeśli nie podejmie się skutecznych działań, barszcze kaukaskie będą rozprzestrzeniać się szybko, zajmując nowe tereny wokół tych, na których już występują. Jak czytamy w raporcie Najwyższej Izby Kontroli, z monitoringu prowadzonego przez ośrodki naukowe i organizacje pozarządowe wynika, że efektywność dotychczasowego zwalczania barszczy kaukaskich jest niewielka i rośliny te nadal się rozprzestrzeniają.

NIK skontrolowała: Ministerstwo Środowiska, Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, pięć wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz 21 urzędów miast i gmin. NIK skierowała też pytania w badaniu kwestionariuszowym do 652 miast i gmin z całego kraju. Kontrola objęła lata 2013-2019 (do czasu zakończenia czynności kontrolnych).

W 2014 roku Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej wydały rozporządzenie w sprawie działań zapobiegawczych rozprzestrzenianiu się barszczu Sosnowskiego i Mantegazziego. W związku z tym, w 2015 r. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska przekazała Ministerstwu Środowiska projekt założeń do zmian w ustawie o ochronie przyrody. Z raportu przygotowanego przez NIK dowiadujemy się, że ze względu na "rozległość tej nowelizacji zdecydowano o przygotowaniu odrębnego aktu prawnego". Ostatnia wersja projektu pochodzi z 11 lipca 2019 roku i do tej pory prace nie zostały zakończone. Termin ustanowienia i wdrożenia planów działania dotyczących barszczu Sosnowskiego wyznaczony przez PE i Radę UE minął natomiast 14 lipca 2019 roku.

Prace nad projektem ustawy o gatunkach obcych (NIK)NIK

"Przewlekłe prowadzenie prac związanych z opracowaniem przepisów w Polsce sprawiło, że do dnia zakończenia kontroli, tj. 11 września 2019 r., nie wdrożono planów działania w celu rozwiązania kwestii priorytetowych dróg przenoszenia oraz metod zwalczania lub kontroli barszczy" - czytamy na stronie NIK.

Z raportu wynika, że na szczeblu krajowym nie dokonano całościowej diagnozy zagrożenia barszczami kaukaskimi oraz nie zdefiniowano niezbędnych działań związanych z ich zwalczaniem. Nie oszacowano również potrzebnych środków dla skutecznego zahamowania ich ekspansji.

Sposób rozprzestrzeniania się barszczy kaukaskich (NIK)NIK

"Nie opracowano systemu finansowania"

Najwyższa Izba Kontroli zauważa też, że nie opracowano spójnego i całościowego systemu finansowania zwalczania barszczy kaukaskich.

Jak czytamy w raporcie, w ramach projektów unijnych środki finansowe były przekazywane przez narodowy i wojewódzkie fundusze ochrony środowiska, jednak w 2015 roku z powodu ograniczonego planu eliminacji roślin, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej unieważnił nabór wniosków o dofinansowanie. Poszczególne wojewódzkie fundusze przyjęły odmienne systemy dofinansowywania walki z barszczami, a niektóre w ogóle nie przeznaczały środków na ich zwalczanie.

"W ocenie NIK jednym z powodów niskiego zainteresowania dofinansowaniem zwalczania barszczy kaukaskich może być brak wiedzy w samorządach o możliwości ubiegania się o takie środki" - czytamy w raporcie.

Dodatkowym problemem jest brak przepisów, wskazujących podmiot zobowiązany do usuwania barszczy z terenów, które nie są w zarządzie gminy, co uniemożliwia prawidłowe zwalczanie tych roślin. Jak czytamy w raporcie NIK, brakuje też jednoznacznych przepisów określających właściwy sposób utylizacji barszczy. A - jak podkreśla NIK - ze względu na zawartość substancji toksycznych nie powinny być spalane w niekontrolowanych warunkach ani poddawane kompostowaniu.

Najwyższa Izba Kontroli wnioskuje do Ministra Klimatu o pilne dokończenie prac nad projektem ustawy o gatunkach obcych i przekazanie dokumentu do dalszych prac legislacyjnych oraz o określenie w przepisach wykonawczych zasad utylizacji pozostałości barszczy kaukaskich po wykonanych zabiegach ich likwidacji.

Zobacz poniższą grafikę w powiększeniu.

Czym jest barszcz Sosnowskiego (Maria Samczuk, PAP)Maria Samczuk, PAP

Autor: ps/aw / Źródło: NIK, tvnmeteo.pl

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Gdzie jest burza? W sobotę 12.07 niektóre rejony Polski znajdują się w strefie frontu burzowego. Gdzie dokładnie grzmi? Sprawdź aktualną sytuację pogodową w kraju.

Gdzie jest burza? Wyładowania nad kolejnymi regionami

Gdzie jest burza? Wyładowania nad kolejnymi regionami

Aktualizacja:
Źródło:
tvnmeteo.pl

W kolejnych dniach Polska pozostanie pod wpływem układów niżowych i towarzyszących im frontów atmosferycznych. Nad nasz kraj zaczną napływać masy cieplejszego powietrza, ale niestety nie oznacza to przerwy od pochmurnego nieba i opadów deszczu.

Pogoda na 5 dni. Na pogodne niebo jeszcze trochę poczekamy

Pogoda na 5 dni. Na pogodne niebo jeszcze trochę poczekamy

Źródło:
tvnmeteo.pl

Wraz z wielkim deszczem przyszedł wielki chłód. Choć lato termiczne w Polsce się trzyma, bo średnia dobowa temperatura nie spada na nizinach poniżej 15 stopni, to w najwyższe partie Tatr wkroczyła na chwilę zima. Wierzchołki Karpat przyprószył niedawno śnieg i w weekend również zrobi się tam biało. Kropla chłodu, w której znalazła się Europa Środkowa, zostanie wkrótce wyparta przez napierające od południa masy ciepłego powietrza.

Jak może wyglądać reszta wakacji. Prognoza

Jak może wyglądać reszta wakacji. Prognoza

Źródło:
TVN24+

17-letni chłopak zginął na plaży we włoskim Montalto di Castro. Został zasypany przez piasek po tym, jak położył się w wykopanym przez siebie tunelu.

Tragedia na włoskiej plaży. 17-latek zginął pod piaskiem

Tragedia na włoskiej plaży. 17-latek zginął pod piaskiem

Źródło:
PAP

Niebezpieczna pogoda nie wszędzie ustępuje. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej wydał ostrzeżenia pierwszego stopnia przed silnym deszczem z burzami dla części kraju.

Silny deszcz z burzami. Kto powinien uważać

Silny deszcz z burzami. Kto powinien uważać

Źródło:
IMGW

Trudno uwierzyć w te zniszczenia - powiedział Donald Trump po wizycie w Teksasie, gdzie doszło do ogromnej powodzi, która zabiła co najmniej 121 osób. Prezydent USA odwiedził miejsca, w których odnotowano największe zniszczenia, i spotkał się z rodzinami ofiar.

Donald Trump: nigdy nie widziałem czegoś takiego, a widziałem wiele złego

Donald Trump: nigdy nie widziałem czegoś takiego, a widziałem wiele złego

Źródło:
PAP

W Kolorado i Arizonie wybuchły duże pożary, które zmusiły władze do ewakuacji turystów i pracowników z dwóch parków narodowych: Black Canyon of the Gunnison oraz Wielkiego Kanionu.

Ewakuacje w parkach narodowych, w tym w Wielkim Kanionie

Ewakuacje w parkach narodowych, w tym w Wielkim Kanionie

Źródło:
CNN, AP News

Niecodzienny widok zaskoczył mieszkańców jednego z osiedli w Great Falls w stanie Wirginia: ulicami dumnie przechadzał się paw. Jak się okazało, kolorowy ptak nie był uciekinierem z ogrodu zoologicznego, lecz ich sąsiadem.

Zniknął bez śladu, potem pojawił się w wieczornych wiadomościach

Zniknął bez śladu, potem pojawił się w wieczornych wiadomościach

Źródło:
CNN

Meksykańskie władze tresują psy do wykrywania groźnych pasożytów zwierząt i ludzi. Muchy śrubowe pojawiają się coraz bliżej granicy ze Stanami Zjednoczonymi, negatywnie wpływając na gospodarkę południowego sąsiada USA.

"Zadziorne szczeniaki" powalczą z pasożytem bydła i ludzi

"Zadziorne szczeniaki" powalczą z pasożytem bydła i ludzi

Źródło:
PAP

Pogoda na dziś. Sobota w całej Polsce zapowiada się pochmurno i deszczowo. Nie rozpieści nas także temperatura, która w większości kraju nie przekroczy 20 stopni Celsjusza.

Pogoda na dziś - sobota 12.07. Chmury i deszcz nie odpuszczą

Pogoda na dziś - sobota 12.07. Chmury i deszcz nie odpuszczą

Źródło:
tvnmeteo.pl

Polska Agencja Kosmiczna podała oficjalny harmonogram powrotu misji Axiom-4 na Ziemię. Załoga, w której skład wchodzi polski astronauta doktor Sławosz Uznański-Wiśniewski, ma opuścić Międzynarodową Stację Kosmiczną w poniedziałek. Jak jednak zaznaczyli przedstawiciele agencji, w harmonogramie mogą nastąpić przesunięcia.

Kiedy polski astronauta wróci na Ziemię? Znamy harmonogram

Kiedy polski astronauta wróci na Ziemię? Znamy harmonogram

Źródło:
PAP, POLSA

Tokio i okolice zmagały się w czwartek wieczorem z gwałtownymi ulewami, które spowodowały powodzie. Japońska Agencja Meteorologiczna wydała ostrzeżenia, prognozując kolejne intensywne opady i apelując do mieszkańców o zachowanie ostrożności. Do niebezpiecznej sytuacji doszło w Jokohamie.

Zalane drogi, wyrwana studzienka. Chaos po ulewach

Zalane drogi, wyrwana studzienka. Chaos po ulewach

Źródło:
ENEX, NHK

Zbliża się coroczny maraton na biegunie północnym, podczas którego biegacze mogą zobaczyć niedźwiedzia polarnego. Uczestnicy przygotowują się do wysiłku, trenując na pokładzie lodołamacza. Dostarczenie zawodników na biegun nie jest jednak jedynym celem statku.

Walczą z zimnem, zobaczą niedźwiedzie polarne. Wyjątkowy maraton coraz bliżej

Walczą z zimnem, zobaczą niedźwiedzie polarne. Wyjątkowy maraton coraz bliżej

Źródło:
Reuters

W Korei Północnej panują upały. Tamtejsze media przekazały, że wiele regionów kraju zmaga się z wysokimi temperaturami i wilgotnością. W związku z przerwami w dostawie prądu niektórzy obywatele szukają alternatywnych źródeł energii do zasilania wentylatorów i klimatyzatorów.

Sprowadzają panele słoneczne z zagranicy, by się schłodzić

Sprowadzają panele słoneczne z zagranicy, by się schłodzić

Źródło:
Reuters, koreantimes.co.kr

Zjechali z autostrady, by zobaczyć piękne górskie widoki. Nie spodziewali się jednak, że w ciągu kilku minut spotkają aż pięć niedźwiedzi. Pan Przemysław i jego syn uwiecznili niezwykłe spotkanie z dziką naturą w Tatrach Słowackich, a nagranie wysłali na Kontakt24.

Spotkali pięć niedźwiedzi w 10 minut. "Dla takich chwil warto żyć"

Spotkali pięć niedźwiedzi w 10 minut. "Dla takich chwil warto żyć"

Źródło:
Kontakt24

Nadleśnictwo Baligród podzieliło się w mediach społecznościowych zdjęciem znalezionego w strumieniu realgaru - rzadkiego minerału, który w Polsce można znaleźć w Bieszczadach. Choć piękny, realgar jest jednak niebezpieczny i nie powinno się go dotykać.

Niezwykły kamień znaleziony w Bieszczadach. Jest niebezpieczny

Niezwykły kamień znaleziony w Bieszczadach. Jest niebezpieczny

Źródło:
tvn24.pl, South Australian Museum, Encyklopedia PWN

Gwałtowne ulewy w czwartkowy poranek sparaliżowały rejon Bostonu w amerykańskim stanie Massachusetts, zamieniając drogi w rwące potoki. Kierowcy utykali w wodzie, a ich samochody dosłownie unosiły się na falach.

Fale podnosiły samochody. "To było szalone"

Fale podnosiły samochody. "To było szalone"

Źródło:
ENEX

W Macedonii Północnej szaleją pożary lasów. W ostatnich dniach zarejestrowano ich kilkadziesiąt, części z nich nadal nie udało się opanować. Ogień pochłonął życie co najmniej dwóch osób.

Kilka dni, kilkadziesiąt pożarów. Są ofiary śmiertelne

Kilka dni, kilkadziesiąt pożarów. Są ofiary śmiertelne

Źródło:
ENEX, plusinfo.mk

W TVN24+ ruszył "Podcast o końcu świata" Magdy Łucyan. W programie reporterka "Faktów" TVN, wraz z gośćmi, będzie szeroko omawiała kwestie zmian klimatu, wokół których narasta niebezpieczna dezinformacja.

Ruszył "Podcast o końcu świata"

Ruszył "Podcast o końcu świata"

Źródło:
TVN24

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej przygotował eksperymentalną prognozę pogody na drugą część wakacji i jesień. Jakiej pogody możemy się spodziewać w poszczególnych regionach? Sprawdź najnowsze prognozy na sierpień, wrzesień, październik i listopad 2025.

Co w pogodzie czeka nas jesienią? Prognoza długoterminowa IMGW

Co w pogodzie czeka nas jesienią? Prognoza długoterminowa IMGW

Źródło:
IMGW

Misja Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej powoli dobiega końca, ale polski astronauta nie przestaje dzielić się z nami materiałami ze swojego życia na ISS. Tym razem Polak wrzucił do sieci materiał wideo, na którym ćwiczy.

Tak wygląda pozaziemski trening. "Wyzwanie dla ludzkiego ciała"

Tak wygląda pozaziemski trening. "Wyzwanie dla ludzkiego ciała"

Źródło:
POLSA, x.com

Władze Stanów Zjednoczonych przygotowują się na walkę z muchą śrubową, groźnym pasożytem zwierząt i ludzi, który pojawił się w Meksyku. Departament Rolnictwa USA planuje wyhodować miliony wysterylizowanych samców tego gatunku i wypuścić je z samolotów.

Wyhodują miliony much i zrzucą je z samolotów

Wyhodują miliony much i zrzucą je z samolotów

Źródło:
CNN

Mieszkańcy Gwatemali walczą ze skutkami serii trzęsień ziemi. Od wtorkowego popołudnia kraj położony w Ameryce Środkowej nawiedziło łącznie ponad 150 wstrząsów, z czego najsilniejszy miał magnitudę 5,7. Władze poinformowały o pięciu ofiarach śmiertelnych.

Budynki pęknięte na pół, ciała pod gruzami

Budynki pęknięte na pół, ciała pod gruzami

Źródło:
PAP, AFP, Reuters

W Stanach Zjednoczonych doszło do dwóch nietypowych zdarzeń z udziałem jeleni. W poniedziałek w stanie New Jersey dorosłe zwierzę wskoczyło przez okno do domu. Na Florydzie inny osobnik zdecydował się na morską wyprawę.

Jeleń wskoczył do domu. Wyciągnięto go za poroże

Jeleń wskoczył do domu. Wyciągnięto go za poroże

Źródło:
CNN, 6abc Action News, KGNS NEWS+

W środkowym Teksasie wciąż trwają poszukiwania osób zaginionych w powodzi błyskawicznej. - To ogromna tragedia, ale mogło być o wiele gorzej - powiedział policjant z miasta Kerrville.

"Słyszę krzyki ludzi. Prześladują mnie"

"Słyszę krzyki ludzi. Prześladują mnie"

Źródło:
CNN, Reuters

Niż genueński Gabriel przyniósł części kraju obfite opady deszczu. Padało tak mocno, że na jedenastu stacjach hydrologicznych padł rekord dobowego opadu deszczu.

Na tych stacjach padł rekord dobowego opadu deszczu

Na tych stacjach padł rekord dobowego opadu deszczu

Źródło:
IMGW, PAP

Co najmniej dziesięć osób zginęło, a kilka samochodów runęło do rzeki po zawaleniu się mostu w zachodnim stanie Gudźarat w Indiach. Do tragedii doszło w czasie intensywnych opadów deszczu w dystrykcie Vadodara.

Auta runęły do rzeki. Nie żyje co najmniej 10 osób

Auta runęły do rzeki. Nie żyje co najmniej 10 osób

Źródło:
PAP

We wtorek południową część stanu Nowy Meksyk w USA nawiedziła powódź błyskawiczna. Lokalne władze poinformowały o co najmniej trzech ofiarach śmiertelnych, w tym dwójce dzieci. Żywioł niszczył wszystko, co spotkał na swojej drodze. Na jednym z nagrań widać, jak rwąca woda porywa i doszczętnie niszczy jeden z domów.

Woda porwała budynek. "Byłam w tym domu i mam z nim wspomnienia"

Woda porwała budynek. "Byłam w tym domu i mam z nim wspomnienia"

Źródło:
CNN

Co najmniej kilkadziesiąt osób zostało rannych w wyniku burzy, jaka nawiedziła chorwackie miasto Split. Żywioł przyniósł intensywne opady deszczu oraz wiatr, który powalał drzewa i łamał gałęzie. Na Kontakt24 otrzymaliśmy materiały ze sparaliżowanego miasta.

Gwałtowna burza na chorwackim wybrzeżu. Rannych jest kilkadziesiąt osób

Gwałtowna burza na chorwackim wybrzeżu. Rannych jest kilkadziesiąt osób

Źródło:
PAP, Kontakt24