Rafa koralowa - powstawanie, rodzaje, mieszkańcy rafy, zagrożenia

● Rafa koralowa to ekosystem w morzach i oceanach strefy podzwrotnikowej i zwrotnikowej.  ● Rafa koralowa znajduje się pod wodą lub wystaje częściowo ponad jej powierzchnię. ● Wyróżnia się cztery typy raf koralowych: przybrzeżną, barierową, platformową i atolę. ● Rafa koralowa powstaje ze szkieletów koralowców. Jest siedliskiem ok. 25 proc. wszystkich znanych gatunków morskich. ● Największą rafą koralową na świecie jest Wielka Rafa Koralowa w Australii. ● Rafy koralowe są zagrożone przez działalność człowieka prowadząca m.in. do ocieplenia klimatu.

Rafa koralowa to duży podwodny ekosystem, występujący w morzach i oceanach głównie strefy podzwrotnikowej i zwrotnikowej. Rafy koralowe stanowią mniej niż jeden procent dna oceanu, wszystkie rafy połączone razem miałyby ok. 285 tys. km kwadratowych powierzchni.

Rafa koralowa ma postać wału lub grzbietu skalnego. Może znajdować się na niewielkiej głębokości morza lub oceanu lub wystawać ponad poziom wody. Największe rafy koralowe znajdują się w czystych, płytkich wodach tropików i subtropików, do których dociera dużo słońca. Największa rafa koralowa, Wielka Rafa Koralowa w Australii, ma ok. 2300 km długości.

Wielka Rafa Koralowa w Australii to największa rafa koralowa na świecie. Tworzy ją co najmniej 400 pojedynczych gatunków koralowców, i jest schronieniem dla tysięcy różnych gatunków ryb, mięczaków, węży morskich, żółwi morskich, wielorybów, delfinów, ptaków i nie tylko. 

Wielka Rafa Koralowa, tak jak inne rafy koralowe na świecie, jest zagrożona. Problemem są m.in. fale upałów. W samym 2016 roku upały sprawiły, że duży procent koralowców w Wielkiej Rafie Koralowej uległ poważnemu wybieleniu i śmierci. Badanie z 2018 r., opublikowane w czasopiśmie „Nature Communications”, wykazało, że tylko w północnej części rafy ponad 60 proc. płytkowodnych koralowców doświadczyło pewnego stopnia wybielenia, a 30 procent koralowców zmarło. Także prawie 40 proc. koralowców w głębszych obszarach rafy doświadczyło przynajmniej częściowego wybielenia.

Rafy koralowe dzielimy na:

rafę przybrzeżną – przylega do lądu lub jest od niego oddzielona niewielką laguną. Te najczęściej spotykane typy rafy koralowej występują m.in. u wybrzeży Morza Karaibskiego i Morza Czerwonego;

rafę barierową – tworzy wał oddalony od lądu od ok. kilkudziesięciu do kilkuset metrów. Laguna dzieląca ląd od rafy ma ok. 30-70 m głębokości. Najbardziej znaną rafą barierową jest Wielka Rafa Koralowa w Australii.

rafę platformową – znajduje się na otwartych wodach oddalonych o kilkaset metrów od lądu lub na szelfach kontynentalnych i ma owalny albo wydłużony nieregularny kształt. jej fragmenty wystają nad powierzchnię wody. Rafy platformowe można zobaczyć np.w okolicach płn. Maskarenów;

atole – tworzą pierścień otaczający płytkie laguny. Znajdują się na otwartych wodach Oceanu Spokojnego oraz Oceanu Indyjskiego.

Rafę koralową tworzą wapienne szkielety bezkręgowców morskich (koralowców). Koralowce, które budują rafę koralową określa się mianem korali hermatypicznych lub twardych - wydobywając z wody węglan wapnia, tworzą twardy i trwały szkielet chroniący ich ciała. 

Pojedyncze koralowce, polipy, żyją na wapniowych szkieletach swoich przodków, dodając własne szkielety do istniejącej już struktury. W miarę upływu czasu rafa koralowa rośnie i staje się dużą strukturą podmorską. W przestrzeniach między szkieletami koralowców znajdują się piasek i muł wapienny z rozkładających się szkieletów oraz szczątki innych zwierząt morskich. Większość dużych raf koralowych ma od 5 tys. do 10 tys. lat. 

Rafa koralowa jest siedliskiem ok. 25 proc. wszystkich znanych gatunków morskich. Służy im za schron, miejsce rozrodu oraz źródło pożywienia. Rafy koralowe bywają nazywane „morskimi lasami deszczowymi” ze względu na ich bioróżnorodność. Mieszkańcy rafy koralowej to ponad 4 tys. gatunków ryb, 700 gatunków koralowców i tysiące innych roślin i zwierząt, m.in.: - żółwi morskich, - węży morskich, - parzydełkowców, - mięczaków, - skorupiaków, - ptaków morskich, w tym albatrosów, rybitw, głuptaków.

Zanieczyszczenie środowiska jest jedną z głównych przyczyn obumierania raf koralowych. Pochłaniany przez ocean dwutlenek węgla, powstający przy spalaniu paliw kopalnych, powoduje zwiększające się zakwaszenie wód w morzach i oceanach. To hamuje zdolność koralowców do wytwarzania szkieletów z węglanu wapnia.

Kolejnym problemem jest zanieczyszczenie wód pestycydami, ropą, ściekami itp., zaburzające rozwój koralowców, a tym samym tworzenie rafy koralowej. Z kolei wzrost temperatury wód w oceanach, spowodowany globalnym ociepleniem, powoduje wybielenie się szkieletów koralowców, co przyczynia się do ich wymierania.

Ginięciu raf koralowych sprzyja także rybołówstwo. Wśród przemysłowych metod połowu ryb stosuje się m.in. połowy cyjankiem (rozpyla się w wodzie cyjanek, który ogłusza ryby i pozwala złowić więcej ryb), a także materiały wybuchowe. Rafy koralowe niszczone są także przez trawlery, czyli masywne statki rybackie do połowu ryb dennych.

Inne zagrożenia dla raf koralowych: - podnoszenie się poziomu morza, - erozja wybrzeży, - pogłębianie dna morskiego, - zjawiska naturalne (huragany, erupcje wulkanów), - pobieranie fragmentów raf koralowych w celach komercyjnych oraz jako materiał budulcowy.

Ważnym elementem ocalenia raf koralowych przed wyginięciem są próby znacznego ograniczenia zanieczyszczania wód oceanów chemikaliami i innymi szkodliwymi substancjami, ograniczenie połowów i stałe monitorowanie jakości wód. 

ZOBACZ >> Transplantacja koralowców. Nowa nadzieja na uratowanie raf