70. rocznica Powstania Warszawskiego

Od kilku dni pracownicy pionu śledczego IPN przekopują archiwa w poszukiwaniu dokumentacji dotyczącej gen. Reinera Stahela, którego wnuk chce pozwać Muzeum Powstania Warszawskiego za nazwanie dziadka "zbrodniarzem wojennym". Najprawdopodbniej akta tej sprawy leżą wśród 3,5 tysiąca śledztw zawieszonych przed laty. - Jeśli to się potwierdzi, wznowimy to postępowanie - deklaruje w rozmowie z tvn24.pl Dariusz Gabrel, dyrektor Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

Dowódca garnizonu Warszawy Reiner Stahel był zbrodniarzem wojennym i Muzeum Powstania Warszawskiego nie zamierza wycofać się ze swojej oceny historii - oświadczył na antenie TVN24 dyrektor placówki Jan Ołdakowski. Wnuk nazisty nie życzy sobie, by nazywać jego dziadka "zbrodniarzem", i grozi wstąpieniem na drogę prawną.

Jeden z najlepiej zapowiadających się polskich poetów pokolenia Kolumbów, Tadeusz Gajcy, zginął 16 sierpnia 1944 roku w powstaniu warszawskim. Przed śmiercią zdążył opublikować zaledwie dwa tomiki wierszy, które jednak zapewniły mu miejsce w historii literatury.

"Zdecydowałem się pokazać film na Stadionie Narodowym, by Powstańcy zobaczyli 'Miasto 44' jako pierwsi" - oświadczył Jan Komasa w dzień po internetowej burzy, jaką wywołał jego wpis na Facebooku. Informował w nim, że pokazana 30 lipca wersja filmu nie była finalną, a nieprzychylnych krytyków nazwał "miśkami".

Od 40 do 60 tys. mieszkańców warszawskiej Woli zginęło w dniach 5-7 sierpnia 1944 r. w masowych egzekucjach i mordach dokonywanych przez oddziały niemieckie. Mija 70 lat od tamtych wydarzeń.

Poczta na Wyspach Marshalla wydała znaczek z okazji 70. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego.

- Powstańcom należy się największy szacunek. Oddawanie im czci nie ma końca i ja z tego nigdy nie zrezygnuję - mówił Adam Nowak we "Wstajesz i wakacje" na antenie TVN24. Lider zespołu "Raz, dwa, trzy" w rozmowie z Jarosławem Kuźniarem komentował obchody 70. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego.

Warszawa czci swoich bohaterów, bo wie, co im zawdzięcza. Są kwiaty, znicze, piękne słowa - są także wspomnienia głównych bohaterów tych wydarzeń. Powstańcy, którzy nie poddali się i przeżyli, dziś wrócili do miejsc szczególnie dla nich ważnych. Wraz z nimi kamera TVN24.

Każdego dnia Powstania Warszawskiego statystycznie odbywały się cztery śluby. Czasem były zawierane pod wpływem impulsu i chwili, czasem - ze strachu, że mogą nie przeżyć, nie zdążyć. Takie powstańcze małżeństwa przetrwały do dziś. Materiał "Faktów" TVN.

Bezpośrednio po wybuchu powstania warszawskiego, między 2 a 7 sierpnia 1944 r., na rozkaz szefa SS Heinricha Himmlera został zamordowany Komendant Główny Armii Krajowej gen. Stefan Grot-Rowecki, pojmany przez Gestapo w Warszawie w czerwcu 1943 r.

Dźwięki syren, zatrzymanie ruchu na ulicach, msze, apele pamięci, wystawy i koncerty - tak w całej Polsce obchodzono przypadającą w piątek 70. rocznicę wybuchu powstania warszawskiego.

- Robiłem ten film z myślą o powstańcach. Z myślą o tym, żeby film był jak najbliżej tego, co oni zapamiętali - mówił w "Faktach po Faktach" Jan Komasa, reżyser filmu "Miasto 44". Artysta przyznał, że łzy uczestników Powstania Warszawskiego w czasie uroczystego pokazu na Stadionie Narodowym były dla niego "największym komplementem".

Z okazji przypadającej w piątek 70. rocznicy wybuchu powstania warszawskiego Senat USA przyjął rezolucję, w której upamiętnił to wydarzenie jako "symbol heroizmu i siły ludzkiego ducha" - poinformowało biuro senator Barbary Mikulski.

- Polska musi być ostrożna, bo nigdy nie wiadomo co się może zdarzyć. Wolność nie jest rzeczą daną raz na zawsze - stwierdziła Anna "Paulinka" Jakubowska wspominając wydarzenia z 1939 roku i Powstania Warszawskiego, w dniu jego 70. rocznicy. Przypomniała złe doświadczenia Polski i Polaków.

Istnieje taka wartość, za którą - jeśli trzeba - płaci się własnym życiem; tą wartością jest ojczyzna - mówiła marszałek Sejmu Ewa Kopacz przed pomnikiem Polskiego Państwa Podziemnego i AK, gdzie złożono wieńce z okazji 70. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego. - My wszyscy chcieliśmy żyć, chcieliśmy być wolni, ale wiedzieliśmy, że o wolność trzeba walczyć - mówił Prezes Światowego Związku Żołnierzy AK Leszek Żukowski.

Mogły mieć maksymalnie po 25 słów, najczęściej były pisane ołówkiem, a papeterię często zastępowały opakowania po papierosach lub recepty lekarskie. Wyjątkową kolekcję listów, które dostarczała powstańcza poczta można od dziś oglądać we Wrocławiu.

Rozpoczynaliśmy powstanie na Woli. Słyszeliśmy salwy plutonów egzekucyjnych i rozpaczliwe krzyki rozstrzeliwanej ludności - tak w programie "Wstajesz i wiesz" powstańcy - ppłk Edmund Baranowski i kpt. Bogdan Horoszowski - wspominali czasy wystąpienia zbrojnego przeciwko okupującym Warszawę wojskom niemieckim.

- Ta 17 (godzina "W" - red. ) to jest dla mnie jeden z największych sukcesów, również wolnej Polski. Że udało się zbudować wokół daty, wokół pamięci o samych powstańcach taki moment wspólnoty - stwierdził na antenie TVN24 Jan Ołdakowski, dyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego. - Kilkaset tysięcy ludzi, może więcej niż milion, może kilka milionów w całej Polsce zatrzymuje się. Oni sami pamiętają, wychodzą specjalnie na ulice, czekają na sygnał syren - mówił.

Na Kopcu Powstania Warszawskiego na Mokotowie zapalono ogień pamięci przyniesiony przez sztafetę pokoleń z Grobu Nieznanego Żołnierza. Ogień - tradycyjnie zapalany w tym miejscu 1 sierpnia - będzie płonął przez 63 dni - tyle, ile trwały powstańcze walki.

W 70. rocznicę wybuchu powstania warszawskiego do stolicy przyjechał burmistrz Londynu Boris Johnson oraz przedstawiciele władz Paryża, Berlina, Budapesztu, a także Banskiej Bystrzycy i Wellington w Nowej Zelandii.

To zbieg nieprzewidywalnych pod koniec lipca 1944 roku okoliczności doprowadził do tragicznego końca warszawskiego zrywu - uważa historyczka Alexandra Richie, autorka książki "Warszawa 1944. Tragiczne powstanie".

Niemcy, choć spodziewali się wybuchu powstania, byli zaskoczeni polskim oporem. Porównywali przebieg walk w Warszawie, jeśli chodzi o ich zaciętość, do działań zbrojnych na ulicach Stalingradu - mówi prof. Włodzimierz Borodziej, historyk z Uniwersytetu Warszawskiego.

Ok. 650 tys. mieszkańców Warszawy wypędzono z miasta w czasie i po kapitulacji powstania. Większość trafiła do obozu przejściowego w Pruszkowie, skąd po segregacji wywieziono ich na roboty do Niemiec, do Generalnego Gubernatorstwa i obozów koncentracyjnych.

Powszechnie znany i czasami nadużywany. Znak Polski Walczącej - stylizowana kotwica - już niedługo objęty będzie prawną ochroną, podobnie jak inne symbole narodowe. Bardzo krótką ustawę uchwalono w czerwcu, a prezydent uroczyście podpisał ją w środę.

Miejsce, które uratowało życie wielu powstańcom warszawskim - sieć miejskich kanałów. Schyleni, idąc na kolanach, a czasem pełzając, uciekali nimi z zasadzek lub ewakuowali rannych. Niektórzy z nich ginęli. Kanały przeszły do powstańczej legendy. O ich rzeczywistości opowiada jeden z łączników, który dobrze poznał warszawskie podziemia.

Stefan Rowecki, żołnierz Legionów Polskich, oficer WP i legendarny Komendant Główny ZWZ-AK, aresztowany przez Niemców w 1943 r. i zamordowany na rozkaz szefa SS Heinricha Himmlera tuż po wybuchu powstania warszawskiego.

Armia Krajowa jest uważana przez historyków za najliczniejsze i najlepiej zorganizowane podziemne wojsko działające w okupowanej Europie. Kulminacją jej wysiłku zbrojnego było powstanie warszawskie.

Polskie Państwo Podziemne, działając w latach 1939 -1945 na terenach okupowanych przez Niemców i Sowietów, było fenomenem w czasie II wojny światowej. Wypełniało wszystkie funkcje: władczą, organizatorską, wojskową i opiekuńczą.

- Myśmy wszyscy czekali na ten moment. Żeby on wreszcie nastąpił – mówi Tadeusz Kostarski. On i jego koledzy doczekali się. 70 lat temu ruszyli do walki z Niemcami i zaczął się dramat Warszawy. W rozmowach z tvn24.pl powstańcy mówią o różnych emocjach, które im towarzyszyły w skazanej na porażkę walce.

W przeddzień 70. rocznicy wybuchu powstania warszawskiego władze gminy Sylt, na północy Niemiec, złożyły hołd Polakom zamordowanym na rozkaz generała SS Heinza Reinefartha. Był on po wojnie burmistrzem leżącego na terenie gminy miasteczka Westerland. "Zawstydzeni pochylamy się nad ofiarami z nadzieją na pojednanie" – głosi napis wykuty na tablicy odsłoniętej w tej miejscowości. Reinefarth nie odpowiedział przed sądem za zbrodnie.