RPO zaskarżył nowelizację ustawy o Trybunale. "W obecnym kształcie powoduje paraliż prac"

Wcześniej nowelizację tę zaskarżyli już posłowie PO, PSL i Nowoczesnej oraz pierwsza prezes Sądu Najwyższego.

- Ta ustawa w obecnym kształcie powoduje paraliż w funkcjonowaniu Trybunału - ocenił Adam Bodnar w TVN24.

Jak mówił, wniosek o zbadanie zgodności tej ustawy z konstytucją złożył dopiero teraz, bo chciał, by był on "maksymalnie porządny i głęboki". Przekonywał też, że wbrew ocenom polityków PiS, Trybunał ma prawo rozpatrzyć m.in. jego wniosek w składzie, którego nie przewiduje zaskarżona ustawa.

- To jest taka sytuacja błędnego koła. Jeżeli byśmy poszli w tym kierunku, to Sejm mógłby w ogóle wyłączyć jakąkolwiek możliwość orzekania przez Trybunał na wiele lat - tłumaczył rzecznik.

Bodnar odniósł się także do decyzji sejmowej komisji sprawiedliwości, która chce obniżyć planowany budżet biura RPO o 7 mln złotych - tak, by budżet był na tym samym poziomie, co dotychczas.

Jak mówił, nie ocenia tego jako formy nacisku na jego urząd. Decyzję posłów tłumaczy natomiast "niezrozumieniem istoty tych wydatków".

- Pewna część tych wydatków dotyczy remontu jednego z budynków, który jest zajmowany przez biuro RPO. Trzeba przeprowadzić (w nim - red.) remonty, wynikające z nakazów czy to Państwowej Inspekcji Pracy, czy ochrony przeciwpożarowej - mówił Bodnar.

Dodał, że innym celem zwiększenia budżetu było także zwiększenie zatrudnienia w biurze, tak by RPO mógł sprawniej rozpatrywać jeszcze większą liczbę wniosków np. o kasację w sprawach karnych. Przekonywał, że jeśli większość parlamentarna ostatecznie nie przychyli się do jego wniosku o zwiększenie budżetu, to stanie się to "głównie ze szkodą dla obywateli".

W liczącym 64 strony wniosku RPO pod adresem nowelizacji ustawy o TK sformułowano zarzuty zgrupowane w 11 punktach. Przede wszystkim - zdaniem Bodnara - wątpliwości budzi tryb prac w parlamencie nad tą nowelizacją.

"Szybkość postępowania ustawodawczego w tym przypadku przełożyła się na to, że projekt ustawy nie został poddany merytorycznej analizie. Świadczy o tym sposób, w jaki zostały potraktowane krytyczne uwagi do tego projektu zgłoszone przez uprawnione podmioty. Projektodawcy w ogóle nie podjęli merytorycznej debaty na temat tych uwag zawierających przecież najcięższe zarzuty, tj. zarzuty dotyczące niekonstytucyjności projektowanych rozwiązań" - zaznaczono w uzasadnieniu wniosku RPO.

Dodano w nim, że taki sposób stanowienia prawa "nie tylko stanowi naruszenie Regulaminu Sejmu, lecz stanowi również naruszenie roty ślubowania poselskiego, według której poseł zobowiązany jest przestrzegać Konstytucji i innych praw RP".

Ponadto RPO zaskarżył poszczególne regulacje z nowelizacji dotyczące m.in. kwestii wygaśnięcia mandatu sędziego TK, postępowań dyscyplinarnych wobec sędziów TK, konieczności wyrokowania co do zasady w pełnym składzie i rozpoznawania spraw według kolejności ich wpływu.

"Projektodawcy kwestionowanej ustawy nawet nie próbowali wskazać, jaki ważny interes państwa uzasadnia wprowadzenie w życie nowelizacji z dniem jej ogłoszenia w Dzienniku Ustaw" - wskazał RPO, odnosząc się do kwestii braku vacatio legis.

Trybunał wcześniejsze wnioski w tej sprawie połączył do wspólnego rozpoznania i wyznaczył uczestnikom postępowania termin do 29 stycznia na złożenie pisemnych stanowisk.

Prezes TK Andrzej Rzepliński jeszcze w grudniu wyznaczył w tej sprawie 10-osobowy skład orzekający pod jego przewodnictwem. Sędzią sprawozdawcą ma być wiceprezes TK prof. Stanisław Biernat, a skład uzupełnią sędziowie: Mirosław Granat, Leon Kieres, Małgorzata Pyziak-Szafnicka, Stanisław Rymar, Piotr Tuleja, Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz, Andrzej Wróbel i Marek Zubik.

W końcu grudnia Rzepliński mówił w mediach, że sprawę rozpatrzy 10 sędziów orzekających - "tylu, ilu jest". Jak mówił, obecnie jest 18 sędziów TK, ale 10 orzekających. Przypomniał, że sędziowie Trybunału stoją na straży konstytucji i porządku konstytucyjnego. Na pytanie, czy obowiązuje go podpisana przez prezydenta nowelizacja, nie odpowiedział. Pytany, czy głos prezydenta ma znaczenie, odparł: konstytucja ma znaczenie.

- Nie wyobrażam sobie, żeby przyjęta i podpisana przez prezydenta nowelizacja ustawy o TK nie była respektowana przez Trybunał - mówiła z kolei rzeczniczka rządu Elżbieta Witek. Dodawała, że sytuacja taka oznaczałaby, iż prezes TK "nie respektuje prawa".

Nowelizacja autorstwa PiS stanowi m.in., że TK co do zasady ma orzekać w pełnym składzie liczącym co najmniej 13 spośród 15 sędziów TK (wcześniej pełny skład to co najmniej 9 sędziów).

Orzeczenia pełnego składu mają zapadać większością 2/3 głosów, a nie - jak wcześniej - zwykłą. Ponadto terminy rozpatrywania wniosków wyznaczane mają być w TK według kolejności wpływu, a co do zasady rozprawa w TK nie może się odbyć wcześniej niż po 3 miesiącach od doręczenia uczestnikom postępowania zawiadomienia o jej terminie, a w pełnym składzie - po 6 miesiącach.

Ponadto przyjęto, że Zgromadzenie Ogólne TK nie będzie już stwierdzać wygaśnięcia mandatu sędziego, lecz przygotowywać dla Sejmu wniosek o jego złożenie "w szczególnie rażących przypadkach", a postępowanie dyscyplinarne wobec sędziego TK można będzie wszczynać także na wniosek prezydenta lub ministra sprawiedliwości, którzy wcześniej nie mieli takiego prawa.

Nowelizację krytykowały środowiska prawnicze. W sposób zdecydowanie negatywny wypowiadały się o niej m.in.: Krajowa Rada Sądownictwa, Stowarzyszenie Sędziów Polskich "Iustitia", Naczelna Rada Adwokacka i Helsińska Fundacja Praw Człowieka. RPO, HFPC i Prezydium KRS apelowali do prezydenta o niepodpisywanie ustawy i skierowanie jej do TK.

Prezydent podpisał nowelizację 28 grudnia. Jeszcze tego samego dnia ustawę opublikowano i weszła ona w życie.

Autor: ts//rzw / Źródło: PAP, TVN24