Nie było drugiej takiej jak "Zo". Elżbieta Zawacka to jedyna kobieta wśród cichociemnych walczących podczas II wojny światowej. Dziś z Torunia nadeszła wieść o jej śmierci. Ta wybitna działaczka niepodległościowa, pięciokrotnie nagradzana Krzyżem Walecznych, miała 99 lat.
Prof. Elżbieta Zawacka była drugą (pierwszą była Maria Wittek) kobietą-generałem w polskiej armii ze stopniem generała. 13 czerwca 2006 r. w Ratuszu Staromiejskim odebrała akt nadania przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego stopnia generała brygady.
Historia bohatera
"Zo" urodziła się w 1909 roku w Toruniu. Ukończyła matematykę w Poznaniu, a później pracowała jako nauczycielka. W latach 30. zaczęła aktywnie działać w Przysposobieniu Wojskowym Kobiet.
Gdy wybuchła II wojna światowa najpierw walczyła w obronie Lwowa, a później pod pseudonimem "Zelma" działała w śląskiej Służbie Zwycięstwu Polski i Związku Walki Zbrojnej. Wreszcie w charakterze kurierki trafiła do Warszawy. Tam, działając pod pseudonimem "Zo" stała się legendą Armii Krajowej. Ponad sto razy przekraczała granice dostarczając wiadomości i meldunki na Zachód.
Jej najsłynniejsza misja, trwająca od lutego do maja 1943 r., wiodła przez Niemcy, Francję, Andorę, Hiszpanię i Gibraltar do Anglii. W Londynie zdała gen. Władysławowi Sikorskiemu relację z sytuacji w okupowanym kraju.
Jedyna cichociemna
Do Polski wróciła w nocy z 9 na 10 września 1943 roku. Zrzucono ją na spadochronie i dzięki temu stała się jedyną kobietą cichociemną w historii II wojny światowej.
Podczas powstania warszawskiego pracowała w szefostwie Wojskowej Służby Kobiet KG AK, a po jego upadku w Krakowie kierowała szlakami zachodnimi, prowadzącymi do bazy w Szwajcarii.
Po wojnie ukończyła pedagogikę społeczną i pracowała jako nauczycielka w Łodzi, Toruniu i Olsztynie. Osakarżona przez komunistyczne władze o szpiegostwo i skazana na 10 lat więzienia w 1951 roku, na wolność wyszła w 1955 roku.
Kariera naukowa
W 1965 roku uzyskała doktorat z nauk humanistycznych, w 1972 roku została docentem andragoniki Uniwersytetu Gdańskiego, a w 1975 roku wróciła do Torunia gdzie została kierownikiem Zakładu Andragoniki UMK. Profesurę uzyskała w 1995 roku.
Działała też w środowisku solidarnościowym, zakładając koło kombatantów AK przy Komisji Krajowej. Działała w Zrzeszeniu Kaszubsko-Pomorskim i współtworzyła Światowy Związek Żołnierzy AK.
Zawacka została odznaczona Krzyżem Virtuti Militari i pięciokrotnie Krzyżem Walecznych. W 1995 r. otrzymała Order Orła Białego. W 2006 r. - została mianowana generałem brygady (od 1944 r. majorem, od 1996 r. - podpułkownikiem, a od 1990 r. - pułkownikiem). Od 1992 r. jest honorowym obywatelem Torunia.
Źródło: PAP