Umowa na okres próbny – jak długo trwa i co się dzieje po jej zakończeniu

● Umowa na okres próbny zawierana jest na okres nieprzekraczający trzech miesięcy po to, aby sprawdzić kwalifikacje pracownika i możliwości jego zatrudnienia w celu wykonywania określonego rodzaju pracy. ● Ustawodawca w sposób szczególny uregulował okresy wypowiedzenia umowy o pracę na okres próbny. ● Pracownik w trakcie okresu próbnego ma prawo do urlopu wypoczynkowego. 

Pojęcie umowy na okres próbny, zasady i czas, na jaki może zostać zawarta, oraz terminy jej wypowiedzenia, reguluje Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeks pracy. W myśl przepisów umowa na okres próbny to, obok umowy na czas nieokreślony i na czas określony, jedna z umów o pracę. Umowa ta zawierana jest w celu sprawdzenia kwalifikacji pracownika i możliwości jego zatrudnienia, by wykonywał określony rodzaj pracy. Warto jednocześnie zauważyć, że ustawodawca nie definiuje wprost, co należy rozumieć przez pojęcie kwalifikacji pracownika.

Umowa o pracę na okres próbny powinna zawierać określenie:

– stron umowy, – rodzaju umowy,  – datę jej zawarcia, – warunki pracy i płacy, w szczególności zaś rodzaj pracy, miejsce jej wykonywania, wynagrodzenie, wymiar czasu pracy, termin rozpoczęcia pracy. 

Wskazanie rodzaju umowy, czyli określenie, że jest to umowa na okres próbny, jest o tyle istotne, że ten rodzaj umowy pociąga za sobą konsekwencje związane m.in. z okresem jej wypowiedzenia. 

Umowa o pracę na okres próbny powinna zostać sporządzona na piśmie. Jeżeli forma ta nie została zachowana, wówczas przed dopuszczeniem pracownika do pracy pracodawca potwierdza pracownikowi na piśmie ustalenia co do stron umowy, jej rodzaju oraz warunków.

Umowa na okres próbny może zostać zawarta na czas nieprzekraczający trzech miesięcy. Co do zasady, umowę o pracę na okres próbny zawiera się tylko raz, ale możliwe jest ponowne jej zawarcie, jeżeli:

– pracownik ma być zatrudniony w celu wykonywania innego rodzaju pracy, – od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniej umowy o pracę, kiedy to pracownik był zatrudniony w celu wykonywania tego samego rodzaju pracy, minęły co najmniej trzy lata; przy czym w takiej sytuacji możliwe jest ponowne zawarcie umowy na okres próbny tylko jeden raz. 

Umowa na okres próbny rozwiązuje się z upływem okresu, na który została zawarta. Przed jego upływem możliwe jest rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem. Okresy wypowiedzenia umowy o pracę na okres próbny różnią się od tych, jakie zostały przewidziane dla pozostałych rodzajów umów o pracę. Wynoszą one:

– trzy dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza dwóch tygodni, – jeden dzień roboczy, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż dwa tygodnie, – dwa tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi trzy miesiące.

Pracownik, który zatrudniony jest na podstawie umowy o pracę na okres próbny, ma prawo do urlopu wypoczynkowego. Wymiar urlopu ustalany jest na podstawie przepracowanych przez pracownika miesięcy i lat, w oparciu o zasady określone w art. 152 k.p. i następnych. 

W związku z zawarciem umowy o pracę na okres próbny ustawodawca przewidział szczególną ochroną dwóch grup pracowników. Zgodnie z art. 177 § 3 k.p. umowa o pracę zawarta na okres próbny przekraczający jeden miesiąc ulega przedłużeniu do dnia porodu, jeżeli uległaby ona rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży.

Drugą grupą szczególnie chronioną są pracownicy, którzy powołani zostali do czynnej służby wojskowej. W okresie między dniem doręczenia karty powołania a jej odbyciem stosunek pracy nie może być wypowiedziany ani rozwiązany. W sytuacji gdy po powołaniu pracownika do czynnej służby wojskowej upływa okres próbny, wówczas umowę o pracę uważa się za zawartą na czas nieokreślony.

Po rozwiązaniu umowy o pracę wskutek upływu okresu, na który została zawarta, pracodawca ma do dyspozycji kilka możliwości. Jeżeli uzna, że pracownik nie posiada kwalifikacji do wykonywania określonego rodzaju pracy, ale mimo to chce sprawdzić, czy posiada je, aby wykonywać inny rodzaj pracy, może po raz kolejny zawrzeć z nim umowę na okres próbny. 

Jeżeli pracownik spełnił oczekiwania pracodawcy, który uznał, że posiada on kwalifikacje i możliwości do wykonywania określonego w umowie na okres próbny rodzaju pracy, wówczas może zawrzeć z nim umowę na czas określony lub umowę na czas nieokreślony. Ustawodawca nie wprowadził także ograniczeń co do wymiaru czasu pracy. 

Akt prawny: Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy Dz. U. 1974 nr 24 poz.141,