Sejm przyjął ustawę dotyczącą wyborów prezydenckich. "24-godzinny cykl uchwalenia dziurawych przepisów"

W poniedziałek wieczorem grupa posłów z klubu Prawa i Sprawiedliwości, w którego skład wchodzi też Porozumienie i Solidarna Polska, przedstawiła projekt ustawy, zakładający, że głosowanie w wyborach prezydenckich w 2020 roku będzie odbywać się w lokalach wyborczych, ale każdy, kto będzie chciał, będzie mógł zagłosować korespondencyjnie, zgłaszając wcześniej taką chęć. Projekt przywracał też rolę Państwowej Komisji Wyborczej w organizacji wyborów.

OGLĄDAJ TVN24 W INTERNECIE NA TVN24 GO >>>

We wtorek po godzinie 22 Sejm uchwalił tę ustawę. 244 posłów zagłosowało za, 137 było przeciw, a 77 wstrzymało się od głosu.

Za przyjęciem ustawy głosowali posłowie PiS i Konfederacji, przeciw byli posłowie Koalicji Obywatelskiej i trzy posłanki Lewicy. Od głosu wstrzymali się pozostali parlamentarzyści z Lewicy, Polskiego Stronnictwa Ludowego-Kukiz'15 i poseł niezależny.

Ustawa została uchwalona wraz z 21 poprawkami PiS i jedną z poprawek Lewicy. Resztę poprawek klubów opozycyjnych Sejm odrzucił.

Po godzinie 22, w trakcie bloku głosowań, przewodniczący klubu KO Borys Budka i poseł Lewicy Krzysztof Śmiszek zawnioskowali o odroczenie posiedzenia do 14 maja.

- Pokazaliście, że nie potraficie się uczyć na błędach. Zaproponowaliście kolejny 24-godzinny cykl uchwalenia dziurawych przepisów i uchwalenia ich wbrew deklaracjom, że zrobimy coś wspólnie. Odrzuciliście wszystkie poprawki, które miały gwarantować chociaż cień rzetelności przepisów - zwrócił się do rządzących Budka, który jest także przewodniczącym Platformy Obywatelskiej.

Posłanka Mirosława Stachowiak-Różecka powiedziała podczas drugiego czytania, czyli sejmowej debaty, że klub Prawa i Sprawiedliwości zgłasza poprawki do projektu. - Panie marszałku do końca drugiego czytania te poprawki panu złożymy - zapowiedziała.

- Ja natomiast - w imieniu klubu parlamentarnego Prawa i Sprawiedliwości - składam wniosek o przystąpienie do trzeciego czytania (czyli do głosowania - przyp. red.) poselskiego projektu ustawy o szczególnych zasadach organizacji wyborów powszechnych na prezydenta RP zarządzonych w 2020 roku z możliwością głosowania korespondencyjnego - druk 368, bez odsyłania do komisji poprawek i wniosków zgłoszonych do tego projektu po doręczeniu ich posłom - oświadczyła Stachowiak-Różecka.

Wcześniej Sejm zaakceptował natychmiastowe, bez prac komisji po pierwszym czytaniu, przejście do drugiego czytania.

Podczas drugiego czytania projektu ustawy posłowie opozycji pytali między innymi o wydatki poniesione na przygotowania do wyborów, które nie odbyły się 10 maja. Małgorzata Tracz (KO) zauważyła, że zamiast zajmować się kryzysem gospodarczym i zdrowotnym Sejm zajmuje się kryzysem konstytucyjnym, który wywołał rząd. Poseł Michał Urbaniak z Konfederacji zaproponował siedem poprawek, między innymi zakładającą głosowanie przez internet.

Stefan Krajewski (PSL-Kukiz'15) zauważył, że projekt ustawy nakłada dodatkowe obowiązki związane z wyborami na samorządy. Przewodniczący Komitetu Stałego Rady Ministrów Łukasz Schreiber poinformował, że rząd zapewni środki ochrony osobistej, by nie obarczać tym samorządów. Podkreślał też, że nie wiadomo, czego posłowie opozycji tak naprawdę chcą, skoro najpierw byli przeciwni przeprowadzeniu wyborów w sposób tradycyjny, potem sprzeciwiali się formie korespondencyjnej i teraz też są przeciw obecnemu projektowi, który zakłada obie formy.

Uzasadnienie projektu przedstawił w pierwszym czytaniu poseł wnioskodawca Przemysław Czarnek. - Projekt jest przejawem odpowiedzialności za państwo, które musi wybrać prezydenta na kolejną kadencję - mówił.

Wyjaśnił, że zgodnie z projektem każdy wyborca będzie mógł zgłosić komisarzowi wyborczemu poprzez urząd gminy zamiar głosowania korespondencyjnego najpóźniej do 12. dnia przed dniem wyborów, a w przypadku wyborcy podlegającemu obowiązkowej kwarantannie lub izolacji - do drugiego dnia przed dniem wyborów. To - jak mówił - jest przedmiotem autopoprawki.

Autopoprawka do projektu klubu PiS w sprawie wyborów prezydenckich >>>

Czarnek powiedział, że wszyscy ci, którzy nie wyrazili chęci głosowania korespondencyjnego, będą mogli głosować w lokalach wyborczych. Przyznał, że głosując korespondencyjnie, można skorzystać ze skrzynki pocztowej, która zostanie opróżniona przez pracowników Poczty Polskiej, a jej zawartość będzie dostarczona do komisji wyborczej w dniu wyborów albo wyborca będzie mógł dostarczyć swój pakiet wyborczy osobiście lub za czyimś pośrednictwem.

Mirosława Stachowiak-Różecka w imieniu klubu PiS podkreśliła, że posłowie, przygotowując projekt ustawy, wsłuchali się zarówno w głos Polaków, jak i w postulaty opozycji. - Jesteśmy odpowiedzialni i spokojnie wsłuchaliśmy się w waszą histerię, ale także i w wasze postulaty - powiedziała.

- Chcecie zmieniać kandydata? "Mówisz - masz" - powiedziała, zwracając się do opozycji. Dodała, że projekt daje taką możliwość. - Tak że możecie się państwo nad tym spokojnie zastanowić - mówiła.

Posłanka złożyła wniosek, by po zakończeniu debaty niezwłocznie przystąpić do drugiego czytania, bez odsyłania projektu do komisji.

Przewodniczący Platformy Obywatelskiej Borys Budka ocenił, że ten wniosek pokazał prawdziwe intencje PiS. Zaznaczył, że "nie ma drugiego takiego ugrupowania w Europie, jeśli nie na świecie, które potrafi zrobić taki chaos, tak namieszać, a później udawać, że wszystko jest zgodne z prawem".

- Jesteście mistrzami świata w robieniu totalnego bałaganu. Jesteście nie tylko totalną władzą, ale jeszcze do tego totalnym chaosem. Przypomnę, że to wasz guru powiedział, że wybory odbędą się w maju i tak ma być. Bez względu na to, co mówił minister Szumowski, wicepremier Gowin, eksperci, wy się uparliście, żeby jak najszybciej przeforsować waszego kandydata - mówił Budka.

Dodał, że do wyborów prezydenckich 10 maja nie doszło, bo "jest odpowiedzialna opozycja, a obywatele nie zgodzili się na wielką farsę i kpinę", jaką zaproponowali rządzący. - Wy dzisiaj mówicie o konstytucji? Na miłość boską, to ostatni akt prawny, na który możecie się powoływać - powiedział szef klubu KO. - Teraz będziecie opowiadać, że wsłuchujecie się w głos opozycji czy obywateli. Jak wsłuchujecie się w ten głos, jeżeli pani poseł mówi: "przejdźmy od razu do drugiego czytania"? Dajecie kolejny bubel prawny, bo znowu dzielicie Polaków na lepszych i gorszych. Tak bardzo boicie się tego, co będzie wkrótce, że chcecie jak najszybciej przeforsować te wybory - oświadczył Budka.

- My położyliśmy na stole, leży u pani marszałek, projekt zmiany Kodeksu wyborczego, bo to Kodeks wyborczy reguluje kwestie wyborcze, a nie kolejne specustawy - skomentował lider Platformy. Ocenił, że projekt PiS "nadaje się tylko do kosza" i złożył wniosek o jego odrzucenie w pierwszym czytaniu.

Krzysztof Śmiszek z Lewicy podczas pierwszego czytania ocenił, że "jesteśmy w najgłębszym kryzysie konstytucyjnym, instytucjonalnym i prawnym od 30 lat. Nigdy w najnowszej historii nie było takiej sytuacji. Bez względu na to, kto rządził, jakie miał poglądy polityczne, nikt nie dokonał zamachu na największą świętość demokracji, jaką są wybory". - Lewica zaproponowała wyjście z tego impasu. Usiądźmy wszyscy przy okrągłym stole. Wszyscy. Zróbmy wszyscy jeden krok do tyłu, żeby móc zrobić dwa kroki do przodu - apelował.

Jak mówił, "przy okrągłym stole koalicja rządząca i opozycja mogą wspólnie wypracować rozwiązania, które będą społecznie akceptowalne, które odbudują zaufanie do państwa". - Jako Lewica będziemy pracować nad wszystkimi projektami, które mają uporządkować sytuację prawną związaną z wyborami, ale warunkiem jest szacunek do konstytucji i wybory przygotowane i przeprowadzone przez Państwową Komisję Wyborczą - oświadczył Śmiszek. Przekazał, że Lewica proponuje poprawki do projektu ustawy. Złożył też wniosek o skierowanie druku do komisji administracji i spraw wewnętrznych.

Prezes Polskiego Stronnictwa Ludowego i kandydat na prezydenta Władysław Kosiniak-Kamysz uznał, że "ostatnie dni, tygodnie pokazały, jak bardzo można złymi decyzjami albo brakiem decyzji doprowadzić do rozgardiaszu, bałaganu, do sytuacji, w której organizacyjnie polskie państwo jest w ruinie". - Nie da się tkwić w tej ruinie, w tym bajzlu, bałaganie, do którego doprowadziliście. Trzeba znaleźć rozwiązanie, bo tego oczekują nasi rodacy - mówił.

- Konkrety w tej ustawie: dlaczego nie ma określonych terminów, dotyczących składania podpisów, trwania ciszy wyborczej? To ma być wszystko uznaniowe i poddawane ocenie, a później regulacji przez marszałka Sejmu. Jak będzie uznaniowe, to rodzi coraz większe wątpliwości. Jak będzie na twardo wpisane do ustawy, to te wątpliwości będą mniejsze - przekonywał. - Dlaczego chcecie tylko trzy dni na protesty wyborcze? - pytał szef ludowców, kierując słowa do koalicji rządzącej. - Boicie się, że będą nasi rodacy protestować, jeżeli będą mieli poczucie niesprawiedliwości? Tak, mają prawo do tego protestu - mówił.

- Będziemy wnosić poprawki. Jedna bardzo ważna: żeby głosowanie było najbezpieczniejsze, musi się odbywać przez dwa dni, bo to umożliwi korzystanie z lokali wyborczych. Ten sposób hybrydowy jest ciekawy, ale żeby on był właściwy, to dwa dni głosowania będą dużo lepsze. Bo pozwolą na bezpieczeństwo i komisji, i tych, którzy będą chodzić. Nie będzie tłoku, nie będzie kolejek do lokali wyborczych. Można to w ciekawy sposób rozpisać - przekonywał Kosiniak-Kamysz. Oznajmił, że jego klub jest gotowy do "prawdziwej, merytorycznej" dyskusji nad tym projektem.

Krzysztof Bosak, poseł Konfederacji i kandydat na prezydenta przypomniał w debacie, że 11 marca jako pierwszy kandydat w wyborach zawnioskował o przesunięcie wyborów. - Jako pierwszy powiedziałem, że będą państwo mieli problem z przeprowadzeniem wyborów, że będziecie mieli problem ze skompletowaniem komisji wyborczych, że ta tradycyjna procedura po prostu w warunkach epidemii i kwarantanny nie zadziała - zwracał się poseł do polityków klubu PiS.

Wskazywał, że nie krytykował głosowania korespondencyjnego, ale proponował rozszerzenie tego rozwiązania na wszystkich, którzy chcieliby tego. - A wy z typowym dla swojego lidera Jarosława Kaczyńskiego uporem i przewrotnością stwierdziliście, że zrobicie przymusowe głosowanie korespondencyjne dla wszystkich. Po co? Przez ostatnie tygodnie się nie dowiedzieliśmy – mówił Bosak.

Zwrócił uwagę, że w poniedziałek zaprezentował "czteropunktowy plan, jak zrobić wybory". - Musi być termin, głosowanie osobiste, korespondencyjne, uczciwa kampania. Wasz projekt odpowiada tylko na dwa z tych wyzwań - uznał. - Wprowadzacie procedurę głosowania. Czekamy na termin, czekamy też na informację o uczciwej kampanii, szczególnie w mediach publicznych – mówił poseł Konfederacji. Przekazał także, że jego koło zgłasza siedem poprawek do projektu ustawy.

Przewodniczący Stałego Komitetu Rady Ministrów Łukasz Schreiber, odpowiadając na pytania posłów, mówił, że to Senat po 30 dniach procedowania poprzedniej ustawy o wyborach korespondencyjnych - "twierdząc, że rzekomo przygotowuje dobre rozwiązania, które mają ją poprawić" - odesłał ją do Sejmu, rekomendując jej odrzucenie. - To było jedyne, co byliście państwo w stanie wymyślić i zaproponować - powiedział, zwracając się do opozycji. Według Schreibera obecny projekt "wychodzi z otwartą ręka także do przedstawicieli opozycji".

Minister odniósł się też do propozycji PSL o wprowadzenie dwudniowego głosowania. Podkreślił, że art. 128 ustęp 2 konstytucji mówi o tym, że wybory prezydenta RP są zarządzane na dzień wolny od pracy, nie na dni wolne od pracy. - Padło kilka być może całkiem sensownych uwag, za co też dziękuję i co wydaje się, że powinno być przynajmniej przedmiotem refleksji, ale to, co dzisiaj jest najważniejsze, to żebyśmy faktycznie ponad zwykłymi podziałami, które są w tej izbie, zrobili wszystko, by przyjąć ten projekt, który wychodzi naprzeciw często także waszym postulatom. Nie starajcie się zrobić wszystkiego, żeby te wybory się nie odbyły, bo one się po prostu odbyć muszą i nie wymusza tego niczyj kaprys, tylko konstytucja - mówił minister.

Jak dodał, padają zastrzeżenia ze strony opozycji odnośnie terminów kalendarza wyborczego. - Jeżeli mamy sytuację, że marszałek Sejmu ma 60 dni na rozpisanie wyborów, to oznacza, że nie można go zmusić, by to był dokładnie 60. dzień. Zresztą w artykule 195 Kodeksu wyborczego, gdy mamy sytuację skrócenia kadencji Sejmu, wówczas jest 45 dni (na rozpisanie nowych wyborów - red.). Kodeks wyborczy przewiduje takie rozwianie, żeby marszałek Sejm w zgodzie z PKW ustalił ten kalendarz, bo siłą rzeczy mogą to być terminy skrócone - podkreślił Schreiber.

- Szukałbym więc porozumienia, tej wyciągniętej ręki i ewentualnie proponowania dobrych zmian, bo to wszystkie nam się przyda - dodał Schreiber.

Nowy projekt klubu PiS jest wynikiem porozumienia lidera Porozumienia Jarosława Gowina oraz prezesa PiS Jarosława Kaczyńskiego. Obaj politycy we wspólnym oświadczeniu uznali w minioną środę, że "po 10 maja 2020 roku oraz przewidywanym stwierdzeniu przez Sąd Najwyższy nieważności wyborów, wobec ich nieodbycia, marszałek Sejmu ogłosi nowe wybory prezydenckie w pierwszym możliwym terminie".

Gowin, uznając, iż brak jest możliwości bezpiecznego przeprowadzenia wyborów prezydenckich w maju, na początku kwietnia ustąpił z funkcji wicepremiera i ministra nauki. Wraz z przedstawicielami swojego ugrupowania przygotował projekt zmian w konstytucji, zgodnie z którym kadencja prezydenta zostałaby przedłużona do siedmiu lat, co - jak argumentował - zapobiegłoby konieczności przeprowadzenia wyborów w czasie epidemii. Zgodnie z tą propozycją Andrzej Duda za dwa lata nie ubiegałby się o reelekcję. Ale ten projekt nie uzyskał poparcia większości sił politycznych w parlamencie.

Ostatecznie Jarosław Gowin wraz ze wszystkimi 18 posłami swojego ugrupowania, współtworzącymi klub PiS, opowiedział się przeciwko wetu Senatu w sprawie ustawy o głosowaniu korespondencyjnym. W piątek została ona podpisana przez prezydenta.