Przewodnik dla koneserów. "70 monumentalnych zabytków i ukrytych perełek architektury"

Źródło:
PAP
"ŚRÓD PD" – ilustrowany atlas opowiada o architekturze Śródmieścia Południowego (zdj. ilustracyjne) TVN24

W publikacji "ŚRÓD PD. Ilustrowany atlas architektury Śródmieścia Południowego" miłośnicy architektury znajdą 70 krótkich opowieści o wybranych budynkach, parkach czy pomnikach, monumentalnych zabytkach, ukrytych perełkach czy niezrealizowanych planach architektonicznych na terenie dzielnicy. Premiera w czwartek.

Seria "Ilustrowany atlas architektury" wydawana przez Centrum Architektury jest poświęcona poszczególnym dzielnicom Warszawy lub ich częściom. - Tym razem wspólnie z Michałem Kempińskim przygotowaliśmy publikację poświęconą Śródmieściu Południowemu. Granicą dzielącą Śródmieście są Aleje Jerozolimskie. Teren leżący na południe to Śródmieście Południowe ograniczone przez ulicę Chałubińskiego i aleję Niepodległości od zachodu, od wschodu granicą jest Skarpa Warszawska od Muzeum Narodowego do Łazienek, południowym krańcem są ul. Bagatela, Boya i Batorego - opowiada jeden z autorów Krzysztof Mordyński.

"Na tym obszarze jest prehistoria stolicy"

- Każda część Warszawy ma swoją specyfikę. Choć Śródmieście Południowe jako część miasta nie jest najstarsze, to równocześnie na jego terenie znajdował się gród Jazdów, zniszczony przez najazd w XIII wieku, co stało się asumptem do szukania bezpieczniejszego miejsca i założenia na terenie dzisiejszego Starego Miasta początków obecnej Warszawy. Więc na tym obszarze jest w pewnym sensie prehistoria stolicy. Właściwe początki urbanizacji tego terenu sięgają XVIII wieku, kiedy zaczął się bardzo wstępnie zabudowywać. Dynamiczny rozwój nastąpił na przełomie XVIII i XIX wieku, dzielono dawne pola i łąki, a obecne ulice są świadectwem dawnych granic gruntów rolnych - mówi.

Jak zaznaczył, ten naturalny rozrost miasta architekci starali się jakoś ukierunkować i nadawać mu kształt. - I taką myślą przewodnią naszej publikacji jest ukazanie tych zrealizowanych lub nie, koncepcji architektonicznych, które jednak zawsze pozostawiały jakiś ślad. Wędrując po Śródmieściu Południowym możemy to wyczytać z jego współczesnej formy. Możemy odnaleźć budynki, które tworzą "mikrozespoły", czasami jakoś nietypowo stoją stanowiąc świadectwo jakichś z reguły tylko częściowo zrealizowanych dawnych koncepcji architektonicznych - akcentuje Mordyński.

Dzielnica Marszałka Piłsudskiego

- Większość dzielnicy zabudowana jest czynszowymi kamienicami, ulice tworzą dosyć gęstą siatkę ze zwartą zabudową. Już w okresie II Rzeczpospolitej pojawiły się architektoniczne plany stworzenia na obszarze wzdłuż dzisiejszej alei Niepodległości dzielnicy rządowej z gmachami ministerstw. Aleja miała prowadzić na Pole Mokotowskie, gdzie planowano dzielnicę sejmową. Późniejsza koncepcja przewidywała powstanie monumentalnej dzielnicy Marszałka Piłsudskiego ciągnącej się mniej więcej po linii obecnej Trasy Łazienkowskiej na obszar Pola Mokotowskiego. W realizacji tych planów przeszkodziła wojna - relacjonuje współautor publikacji.

Po 1945 roku - jak zauważył - nawiązano do tych pomysłów, jednak w inny sposób. - W latach 50. rozpoczęto realizację Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej. Ideą było takie przekształcenie przestrzeni Śródmieścia Południowego, by stanowiąca główną oś ulica Marszałkowska prowadziła do jednego dużego placu, za którym mieściłaby się dzielnica mieszkaniowa. Tych planów było oczywiście więcej, na przykład oś ministerstw wzdłuż Wspólnej, stanowiąca dogodną drogę spacerową ze Śródmieścia Południowego nad skarpę, prowadzącą wśród monumentalnych budynków świadczących o "prężnym rozwoju powojennej Polski". W jej ramach powstał na przykład gmach Ministerstwa Rolnictwa z okazałą kolumnadą, która miała wieńczyć planowany plac miejski - opowiada Mordyński.

Opowieści o budynkach z ilustracjami z początku istnienia

"ŚRÓD PD. Ilustrowany atlas architektury Śródmieścia Południowego" otwiera rozbudowany wstęp z nakreśloną historią obszaru.

- Główną część stanowi 70 krótkich opowieści o wybranych budynkach, parkach czy pomnikach. Każdemu towarzyszy rysunek. Istotne dla nas było to, by opowieści o danym budynku, gdzie mówimy o walorach architektonicznych, roli, funkcjach, czymś co go wyróżnia, towarzyszył właśnie rysunek. Fotografia bowiem ukazywałaby już bardzo zniekształconą przez lata zmian pierwotną myśl architektoniczną. Natomiast rysownicy starali się odtworzyć wygląd budynku zgodnie z intencją twórcy. Opisywanemu obiektowi towarzyszy więc rysunek ukazujący budowlę na początku istnienia, ewentualnie w przypadku np. rozbudowanego kompleksu - charakterystyczny detal. Na okładce znalazła się na przykład korona kandelabru z placu Konstytucji - mówi Krzysztof Mordyński.

Klucz wyboru obiektów opisanych w książce miał być w zamyśle - jak podkreślił - absolutnie subiektywny. - Dlatego nie jest to stricte przewodnik turystyczny, kierujemy go może nawet bardziej do miłośników architektury, także w sensie bardziej ogólnym, nie tylko stolicy, ponieważ ci sami architekci projektowali również budynki w innych miastach. I czytając opisy warszawskich budowli można zobaczyć przed jakimi problemami stawali i jak starali się je rozwiązać, co ma wymiar uniwersalny. Staraliśmy się też by był to pewien przegląd chronologiczny, by kluczem nie była rozpoznawalność obiektu. Dlatego są zarówno stare, jak i zupełnie nowe, które zwróciły naszą uwagę i uznaliśmy, że też kształtują obraz i wyjątkowość tego terenu - wyjaśnia.

Budynki, których nie można pominąć

- Mnie zależało również na tym, aby zwrócić uwagę na bardzo ciekawe place znajdujące się na tym terenie i kształtujące jego obraz - jak monumentalny plac Konstytucji, kameralny plac Zbawiciela czy plac Trzech Krzyży, z jednej strony wielokierunkowy węzeł komunikacyjny, z drugiej - szczególnie teraz po remoncie - przestrzeń mająca szansę stać się swoistym forum miejskim - akcentuje.

- Prezentujemy oczywiście także budynki, których nie można pominąć, jak Muzeum Narodowe, monumentalny modernistyczny gmach z okresu międzywojennego. Obok niego stoi dawny Dom Partii, budynek z okresu tuż po wojnie, też w zasadzie modernistyczny, który dzisiaj ma zupełnie inne przeznaczenie. A Michał Kempiński wybrał znajdujący się nieopodal budynek obecnego Centrum Giełdowego, dzieło nowoczesnej architektury łączące szkło z kamieniem. Pomimo ewidentnych różnic te budynki bardzo dobrze ze sobą korespondują - ocenia Mordyński.

Publikacja przybliża też ciekawe, mniej znane obiekty. - Należy do nich willa Pniewskiego w parku Na Książęcem, do której prowadzi urokliwa trasa spacerowa wzdłuż skarpy, mostkami zawieszonymi nad ulicą Książęcą, Piękną czy Trasą Łazienkowską, którą warto się wybrać. A także schowana willa Struvego, na tyłach placu Konstytucji. By ją odnaleźć, trzeba zejść z głównej trasy, na zaplecze wielkich gmachów. To budynek będący świadectwem dawnego charakteru tej części miasta. Jeszcze pod koniec XIX wwieku była to okolica z ogrodami, bardzo zaciszna, gdzie wzniesiono romantyczną willę w stylu włoskim, która niemal w cudowny sposób ocalała do dzisiaj - zaznacza.

Premiera książki w czwartek

- Jako autorowi najbardziej zależało mi, by podzielić się z czytelnikiem takim zachwytem nad opisywanymi obiektami. I trochę podziwem dla architektów, którzy traktują budynek jak łamigłówkę złożoną z funkcji, które musi spełniać połączonych z wymiarem artystycznym. Każda epoka ma swój gust i potrzeby, to się stale zmienia i tworzy pasjonującą opowieść. Wybraliśmy 70 obiektów ze Śródmieścia Południowego, na przykładzie których możemy zobaczyć jak architekci sobie z tym radzili - podsumowuje Krzysztof Mordyński.

Premiera książki odbędzie się w czwartek 20 lipca o godz. 18.00 w Gmachu Fizyki Politechniki Warszawskiej. Politechnika jest również partnerem publikacji.

Czytaj również: Muranów Południowy ma ochronić wpis do rejestru zabytków

Konserwator wszczął postępowanie w sprawie wpisania Muranowa Południowego do rejestru zabytków
Konserwator wszczął postępowanie w sprawie wpisania Muranowa Południowego do rejestru zabytkówArtur Węgrzynowicz / tvnwarszawa.pl

Autorka/Autor:katke/b

Źródło: PAP

Źródło zdjęcia głównego: TVN24

Pozostałe wiadomości

52-latek został zatrzymany do kontroli przez drogówkę z Piaseczna. Okazało się, że prowadził pijany, miał w organizmie dwa promile. Prawo jazdy stracił w 2020 roku za kierowanie w stanie nietrzeźwości.

Jechał pijany, prawo jazdy stracił kilka lat temu

Jechał pijany, prawo jazdy stracił kilka lat temu

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Na Piaskach zderzyły się dwa samochody osobowe. Jeden z nich wpadł na torowisko i przewrócił sygnalizator. Jedna osoba została przebadana w karetce.

"Siła uderzenia wyrzuciła samochód na torowisko"

"Siła uderzenia wyrzuciła samochód na torowisko"

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Naczelny Sąd Administracyjny uchylił wyrok dotyczący decyzji środowiskowej dla Wschodniej Obwodnicy Warszawy. Sporem o to, który z oddziałów Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska powinien wydać decyzję dla brakującego fragmentu obwodnicy, ponownie będzie musiał zająć się Wojewódzki Sąd Administracyjny.

Wschodnia Obwodnica Warszawy w zawieszeniu. Kolejny wyrok oddala rozpoczęcie budowy

Wschodnia Obwodnica Warszawy w zawieszeniu. Kolejny wyrok oddala rozpoczęcie budowy

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Po wykreśleniu z rejestru zabytków najstarszej czynszówki na warszawskiej Woli, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków wszczął postępowanie administracyjne w sprawie wpisu do rejestru zabytków reliktów kamienicy przy Łuckiej 8. Do czasu zakończenia procedury budynek jest objęty ochroną tymczasową.

Konserwator reaguje w sprawie najstarszej kamienicy na Woli. Dostała tymczasową ochronę

Konserwator reaguje w sprawie najstarszej kamienicy na Woli. Dostała tymczasową ochronę

Źródło:
tvnwarszawa.pl, PAP

23-latek sam wpędził się w kłopoty, dosłownie. Jak podała policja, w obszarze zabudowanym pędził z prędkością 131 kilometrów na godzinę. Spotkanie z funkcjonariuszami uszczupliło stan jego konta o 2500 złotych, przybyło mu też punktów karnych. Stracił prawo jazdy.

Pędził 131 kilometrów na godzinę w obszarze zabudowanym

Pędził 131 kilometrów na godzinę w obszarze zabudowanym

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Awanturujący się w samolocie pasażer nie odleciał z Lotniska Chopina. Zamiast tego trafił do izby wytrzeźwień. "Dowieziony samochodem, a nie samolotem, z pomocą strażników miejskich, a nie pilotów" - podała straż miejska.

Pijany awanturował się na pokładzie. Z Okęcia nie odleciał, pojechał na Kolską

Pijany awanturował się na pokładzie. Z Okęcia nie odleciał, pojechał na Kolską

Źródło:
tvnwarszawa.pl

W Otwocku pieszy przebiegał przez pasy i został potrącony przez nadjeżdżający samochód. Za całe zajście obwiniał kierowcę. Przejście było objęte monitoringiem, a zarejestrowane wideo rozwiało wątpliwości policji. 23-letni pieszy został ukarany mandatem. Policja pokazuje też nagranie ze zdarzenia.

Przebiegał przez pasy tuż przed autem, został potrącony i obwiniał kierowcę. Monitoring wszystko wyjaśnił

Przebiegał przez pasy tuż przed autem, został potrącony i obwiniał kierowcę. Monitoring wszystko wyjaśnił

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Prokuratura Okręgowa w Warszawie poinformowała w czwartek, że wyznaczono termin ekstradycji Łukasza Ż. Niemcy zgodziły się wydać polskim służbom podejrzanego o spowodowanie tragicznego wypadku na Trasie Łazienkowskiej, do którego doszło w połowie września.

Ekstradycja Łukasza Ż. Jest zgoda niemieckiego sądu na wydanie Polsce sprawcy wypadku na Trasie Łazienkowskiej

Ekstradycja Łukasza Ż. Jest zgoda niemieckiego sądu na wydanie Polsce sprawcy wypadku na Trasie Łazienkowskiej

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Funkcjonariusze Centralnego Biura Antykorupcyjnego zatrzymali trzy kobiety z uczelni w Odessie. Jak ustalili, w zamian za łapówkę chciały uzyskać fałszywe dokumenty ukończenia studiów w Collegium Humanum dla ponad 60 osób. Usłyszały zarzuty udziału w zorganizowanej grupie przestępczej.

Trzy kobiety z uniwersytetu w Odessie zatrzymane w sprawie Collegium Humanum

Trzy kobiety z uniwersytetu w Odessie zatrzymane w sprawie Collegium Humanum

Źródło:
PAP

Na Krakowskim Przedmieściu trzy sceny - muzyczna, taneczne i dziecięca - oraz kolorowe parady. Na Cytadeli Warszawskiej wyjątkowy koncert folkowy i możliwość darmowego zwiedzenia znajdujących się tam dwóch muzeów. W Łazienkach Królewskich pokazy kawaleryjskie. Warszawskie instytucje przygotowały szereg atrakcji z okazji 106. rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę. Oto przegląd najważniejszych.

Radosne świętowanie niepodległości. 11 listopada w Warszawie

Radosne świętowanie niepodległości. 11 listopada w Warszawie

Źródło:
tvnwarszawa.pl, PAP

Schronisko na Paluchu udostępniło zdjęcie biało-czarnego koziołka, który został znaleziony na ulicy Głębockiej. Zwierzęciem zaopiekowała się na razie Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego.

Koziołek znaleziony na ulicy. Na właściciela czeka na uczelni

Koziołek znaleziony na ulicy. Na właściciela czeka na uczelni

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Policjanci z Piaseczna zatrzymali do kontroli 21-latka kierującego bmw. Auto nie miało przedniej rejestracji i było niesprawne technicznie. Mężczyzna wrócił do stolicy biedniejszy o 1500 złotych i bez dowodu rejestracyjnego.

Nie miał przedniej tablicy rejestracyjnej. "Nie był w stanie tego wyjaśnić"

Nie miał przedniej tablicy rejestracyjnej. "Nie był w stanie tego wyjaśnić"

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Rok temu zmarła mama ośmioletniego Emila. Później okrutną diagnozę usłyszał również jego tata - u ojca chłopca zdiagnozowano nowotwór płuc w zaawansowanym stadium. Umierający ojciec szuka teraz dla swojego synka nowej, kochającej rodziny. Materiał "Uwagi!" TVN.

Ciężko chory ojciec szuka kochającej rodziny dla swojego ośmioletniego synka

Ciężko chory ojciec szuka kochającej rodziny dla swojego ośmioletniego synka

Źródło:
TVN Uwaga!

Straż Graniczna w Warszawie zatrzymała czterech cudzoziemców. To efekt kontroli przeprowadzonej przez funkcjonariuszy na terenie stolicy i powiatu pruszkowskiego.

Przebywali w Polsce nielegalnie. Czterech cudzoziemców zatrzymanych

Przebywali w Polsce nielegalnie. Czterech cudzoziemców zatrzymanych

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Stanowisko wiceprezydenta pozostaje nieobsadzone. Zgodnie z umową powinno przypaść osobie z klubu Polski 2050. Tu kandydatem jest Jacek Wiśnicki, który obecnie pracuje w Centrum Komunikacji Społecznej. - Jestem kandydatem, ale na dziś przede wszystkim jestem urzędnikiem stołecznego ratusza - podkreślił sam zainteresowany.

Fotel wiceprezydenta stolicy pozostaje nieobsadzony. Kto może go zająć?

Fotel wiceprezydenta stolicy pozostaje nieobsadzony. Kto może go zająć?

Źródło:
PAP

Z nowej trasy tramwajowej do Wilanowa skorzystało w tydzień prawie pół miliona osób. Prawie 75 tysięcy pasażerów podróżowało nią w dniu otwarcia. Największą popularnością cieszy się przystanek Miasteczko Wilanów. Z kolei z dwóch linii obsługujących trasę: 14 i 16, ta druga ma więcej podróżnych.

Wyniki nowej trasy tramwajowej do Wilanowa

Wyniki nowej trasy tramwajowej do Wilanowa

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Odblokowano już drogę krajową numer 50 po czołowym zderzenia auta dostawczego z osobowym, do którego doszło w miejscowości Ostrówek. Co najmniej jedna osoba została ranna.

Czołowe zderzenie auta dostawczego z osobowym

Czołowe zderzenie auta dostawczego z osobowym

Aktualizacja:
Źródło:
tvnwarszawa.pl, PAP

Śródmiejscy policjanci zatrzymali 24-latka podejrzanego o rozbój. W rozmowie z policjantami tłumaczył, że pokłócił się z dziewczyną, po czym zaatakował przypadkowego mężczyznę, próbując ukraść mu słuchawki.

Zaatakował przechodnia, bo "chwilę wcześniej pokłócił się z dziewczyną"

Zaatakował przechodnia, bo "chwilę wcześniej pokłócił się z dziewczyną"

Źródło:
tvnwarszawa.pl