RPO o reprywatyzacji: rażące nierówności w traktowaniu obywateli

RPO wydał właśnie oświadczenie w sprawie problemów z reprywatyzacją, które w dużej mierze dotyczą Warszawy. "Niejasność i niesprawiedliwość prawa, ewidentnie nierówne traktowanie poszczególnych grup obywateli pokrzywdzonych powojennymi nacjonalizacjami (ale również i obecnymi niesprawiedliwymi zasadami zwrotu majątków), wciąż domagają się aktywnego działania ustawodawcy, który jako jedyny jest uprawniony – a zarazem zobowiązany – do stworzenia przejrzystego i sprawiedliwego systemu zadośćuczynienia słusznym interesom swoich obywateli, czy to poprzez restytucję w naturze, czy to poprzez wypłatę finansowych rekompensat" – stwierdził Adam Bodnar.

"Kluczowe jest jednak przede wszystkim zapewnienie obywatelom równego traktowania i stworzenie transparentnych zasad przyznawania takich rekompensat, w procedurze, której reguły byłyby przewidywalne dla jej uczestników" – dodał.

Co zdaniem rzecznika powinno się zmienić? Swoje postulaty przedstawił w siedmiu punktach. To po pierwsze uchwalenie ustawy reprywatyzacyjnej. "Brak kompleksowych rozwiązań prowadzi do naruszenia bezpieczeństwa prawnego obywateli oraz do rażących nierówności w ich traktowaniu przez system prawny" – podkreśla rzecznik. Zaznacza, że trzeba skatalogować istniejące potencjalne roszczenia, co ma zapewnić realizację zasady równego traktowania, a także przejrzystość prawa. Trzecia rzecz to wykonanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego i znowelizowania przepisów umożliwiających podważanie dawnych decyzji administracyjnych dotyczących wywłaszczenia. A także kolejnego orzeczenia TK w sprawie odszkodowań za przejęte grunty warszawskie. "Wzięcia pod uwagę wniosków płynących z orzecznictwa tak Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, jak i Trybunału Konstytucyjnego pod kątem warunków, jakie muszą być spełnione, by ewentualne miarkowanie rekompensat było zgodne zarówno z polską Konstytucją, jak i z Konwencją o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności – co do zasady dopuszczalne byłoby zarówno odpowiednie obniżenie wysokości ewentualnych rekompensat, jak i rozłożenie ich wypłaty w czasie, o ile takie działania były by rzetelnie uzasadnione koniecznością ochrony konstytucyjnie chronionych wartości" – podaje RPO.

Jego zdaniem szczególnego traktowania wymagają lokatorzy mieszkających w reprywatyzowanych kamienicach. Chodzi m.in. o dostęp nieodpłatnej pomocy prawnej. Siódmy postulat dotyczy zintensyfikowania działań prokuratury w sprawach reprywatyzacyjnych. "Przede wszystkim tam, gdzie może dochodzić do naruszenia praw grup słabszych społecznie (lokatorów). Ich efektywna ochrona wymaga podejmowania działań nie tyle prawnokarnych, ale przede wszystkim z obszaru prawa administracyjnego i cywilnego" – zaznacza Bodnar.

AFERA REPRYWATYZACYJNA W WARSZAWIE:

ran/r