Polski system emerytalny jest niedoskonały, a konsekwencją jego narastającej niewydolności są głodowe świadczenia i konieczność pozyskiwania dodatkowych środków po zakończeniu pracy. Wychodząc naprzeciw tym problemom, rząd powołał na początku 2019 roku ustawę o Pracowniczych Planach Kapitałowych.
Pierwsze skojarzenia, jakie nasuwają się w związku z ideą Pracowniczych Planów Kapitałowych, to porównania z kulejącym i nieskutecznym systemem OFE. Czy słusznie? Mimo pozornych zbieżności jest to projekt oparty na całkowicie innych założeniach; rozwiązanie, które sprawdza się już w wielu państwach Europy.
- PPK to zachęta do długoterminowego oszczędzania na emeryturę. Pracownicy, którzy kwalifikują się do projektu, będą musieli już niebawem sami podjąć decyzję, czy są w stanie część aktualnego dochodu przeznaczyć na składkę, będącą inwestycją w bezpieczną starość - zastrzega ekspert ppk.info.
Do analizy finansowej służą specjalnie utworzone kalkulatory, np. https://ppk.info/strefa-pracownika/kalkulator/. Za ich pomocą możemy szczegółowo przewidzieć, jaką część potencjalnych środków gromadzonych w PPK stanowią wpłaty z naszego wynagrodzenia, a jaki odsetek dokłada pracodawca i wreszcie państwo. Te trzy filary składają się bowiem na „lokatę”, jaką jest system, który właśnie jest wcielany w życie.
PPK – podstawowe założenia
Podstawowe założenia PPK są proste. Udział w projekcie jest całkowicie dobrowolny, ale kwalifikujący się do niego każdy aktywny zawodowo pracownik zapisywany jest do programu automatycznie. Aby zrezygnować z uczestnictwa w nim, wystarczy złożyć stosowną deklarację. Za wszelkie formalności odpowiada pracodawca – to on jest zobligowany do znalezienia odpowiedniej instytucji zarządzającej, podpisania umów i udzielenia pracownikom wszelkich informacji związanych z projektem oraz zmianami, które niesie za sobą wprowadzona ustawa.
Środki zgromadzone dzięki PPK mają być dodatkiem do przyszłej emerytury wypłacanej przez ZUS i być całkowicie niezależne od tego świadczenia. Program obejmuje pracowników w wieku 18–55 lat, ale wypłata oszczędności będzie mogła nastąpić dopiero po ukończeniu przez zatrudnionego 60. roku życia.
- Zwolnione z uczestnictwa w programie PPK mają być niektóre firmy, np. te, oferujące zatrudnionym Pracowniczy Program Emerytalny i spełniające wszelkie wiążące się z odstępstwem kryteria, mikroprzedsiębiorcy – również w określonych przypadkach – a także studenci do 26. roku życia, zatrudnieni na umowę-zlecenie – wylicza ekspert ppk.info. Przypadki te są jednak zdecydowaną mniejszością – większość osób, która odprowadza składki emerytalne i rentowe, zostanie automatycznie zakwalifikowana do projektu.
Jak korzystać z PPK?
Osoby pomiędzy 55. a 70. rokiem życia mogą przystąpić do PPK dobrowolnie, po złożeniu u pracodawcy odpowiedniego wniosku. Wniosek należy również pracodawcy przedłożyć, aby – w przypadku automatycznej przynależności do programu – zrezygnować z tej formy oszczędzania. Uczestnictwo w PPK osoby liczącej więcej niż 70. lat jest możliwe, jeśli złożyła ona wniosek o rozpoczęcie naliczania wpłat do PPK przed ukończeniem przez nią tego roku życia. W takim przypadku może ona uczestniczyć w PPK, a osiągnięcie przez nią wieku lat 70 nie powoduje jej usunięcia z systemu PPK.
Z dodatkowych informacji dotyczących systemu PPK wymienić należy fakt, że na udział w programie nie trzeba decydować się od razu – w każdej chwili można do niego przystąpić lub z niego odejść. Ponadto uczestnicy PPK – pod pewnymi warunkami – będą otrzymywać od państwa wpłatę powitalną w wysokości 250 zł oraz 240 zł dopłaty rocznej. Podmiotami zarządzającymi PPK będą pracownicze i powszechne towarzystwa emerytalne, towarzystwa funduszy inwestycyjnych oraz zakłady ubezpieczeń. Które z nich obsłuży PPK w danej firmie, będzie uzależnione od pracodawcy, który jest zobligowany do wyboru podmiotu z listy licencjonowanych przez Polski Fundusz Rozwoju.
Zgromadzone w ten sposób środki będą stanowić prywatną własność zatrudnionego, który będzie mógł rozpocząć ich wypłacanie (bez potrąceń) po ukończeniu 60. roku życia. Domyślnie wypłata środków podzielona będzie na dwie części: Najpierw jednorazowo wynosić ma 25% całej sumy, a następnie ratalnie – przez co najmniej 10 lat (w 120 miesięcznych ratach). PPK przewiduje również możliwość wypłacenia jednorazowo całości środków lub ich wypłatę w mniejszej liczbie rat, należy się jednak wówczas liczyć z naliczeniem podatku od zysków kapitałowych. Innym przypadkiem są zdarzenia losowe, takie jak choroba uczestnika lub członka jego bliskiej rodziny, konieczność zakupu domu lub mieszkania – ustawa przewiduje wtedy możliwość odrębnego wypłacenia oszczędności.
Polacy kwalifikujący się do uczestnictwa w PPK stanęli przed dylematem, czy pozostać w programie (lub do niego przystąpić), czy z niego zrezygnować. Liczenie na samo świadczenie emerytalne może być jednak ryzykowne, dlatego każdorazowo ostateczna decyzja powinna być świadoma i przemyślana.