Willa na Białołęce zabytkiem. "Wiąże się z działalnością dawnej gorzelni"

Gorzelnia drożdżowa "Henryków" należała do przemysłowca Henryka Bienenthala. Wybudowano ją na terenie dawnego folwarku Dąbrówka w latach 1902-1904. Willa, która tam stoi i dziś trafiła do rejestru zabytków, najprawdopodobniej łączyła funkcje mieszkalne z administracyjnymi.

Wartości historyczne

"Podjąłem decyzję o wpisaniu do rejestru zabytków budynku mieszkalnego, znajdującego się na terenie dawnej gorzelni drożdżowej "Henryków", położonej w Warszawie przy ul. Klasyków 10, z uwagi na zachowane wartości historyczne, artystyczne i naukowe obiektu" - przekazał swoją decyzję mazowiecki konserwator zabytków.

Obiekt przy Klasyków to jeden z niewielu zachowanych w tak dobrym stanie zabytków przemysłu na warszawskiej Białołęce, a także jedyna zachowana do dziś gorzelnia drożdżowa w Warszawie i okolicach.

Konserwator przypomniał w związku ze swoją decyzję historię tego miejsca. W 1911 r. fabrykę przejęła firma braci Szpilfogel i M. Szerszewskiego. Zakład kontynuował działalność w dwudziestoleciu międzywojennym oraz w czasie II wojny światowej. Wówczas też budynek zaczął pełnić funkcję administracyjną, co wiązało się z pewnymi zmianami układu funkcjonalno-przestrzennego. W 1949 r. zakład produkcyjny drożdżowni przeniesiono do Józefowa koło Ożarowa Mazowieckiego. Od lat 50. XX w. na terenie zakładów funkcjonowała Warszawska Fabryka Syntetyków Zapachowych (później: Fabryka Substancji Zapachowych "Pollena-Aroma"). Budynek został wówczas dostosowany do funkcji pomocniczych i socjalnych.

Rozwój dzielnicy

W ocenie Lewickiego obiekt jest cennym przykładem wolnostojącej willi. Na wartości artystyczne budynku składa się rozczłonkowana bryła urozmaicona gankami wejściowymi i drewnianą werandą, ceglana elewacja zewnętrzna, zastosowanie elementów dekoracyjnych takich jak: żeliwny balkon, oprawa snycerska werandy wraz z witrażowymi oknami o wielobarwnym oszkleniu.

Architektura budynku wyróżnia się też nawiązaniem do ceglanego budownictwa przemysłowego, które wynika z lokalizacji i powiązań funkcjonalno-przestrzennych z zabudową całego zespołu fabrycznego dawnej gorzelni. Przemysłowa stylistyka obiektu widoczna jest w zastosowaniu cegły licowej do opracowania ścian zewnętrznych, wprowadzeniu uproszczonego detalu architektonicznego w postaci gzymsów, fryzu, lizen, parapetów czy łuków nadokiennych. Jak zauważył Lewicki, "budynek posiada tym samym istotny walor typologiczny jako przykład budynku mieszkalnego, wkomponowanego w stylistykę zespołu budowlanego fabryki".

Konserwator w uzasadnieniu decyzji podkreślił ponadto, że "wartość historyczna budynku wiąże się z działalnością dawnej gorzelni drożdżowej "Henryków", która przyczyniła się do rozwoju gospodarczego i ekonomicznego dzielnicy, a w dwudziestoleciu międzywojennym stała się jednym z największych producentów drożdży i spirytusu na krajowym rynku".

Natomiast wartość naukowa budynku wynika jego z warstwy materialnej, m.in. technologii wykonania, użytych materiałów budowlanych i ich opracowania, w tym dekoracji malarskiej wnętrz, jak również rozwiązań technicznych i funkcjonalnych, cechujących architekturę początku XX w.

Konserwator poinformował również, że decyzja o wpisaniu willi do rejestru zabytków nie jest ostateczna. Przysługuje odwołanie od niej do ministra kultury i dziedzictwa narodowego.