Jak uniknąć "wiecznych chemikaliów"? Eksperci radzą

Źródło:
CNN, Eur-Lex, ECHA, Clean Water Action, tvnmeteo.pl
Anna Jędrzejowska: bidon zamiast plastiku, a w nim kranówka
Anna Jędrzejowska: bidon zamiast plastiku, a w nim kranówka www.instagram.com/jedrzejowska_anna/
wideo 2/2
Anna Jędrzejowska: bidon zamiast plastiku, a w nim kranówka www.instagram.com/jedrzejowska_anna/

PFAS - związki fluoroograniczne, nazywane także "wiecznymi chemikaliami" - są obecne w wodzie przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Coraz więcej krajów chce ograniczyć wykorzystywanie tych substancji, wśród nich są także państwa członkowskie Unii Europejskiej. Zanim jednak w życie wejdą odpowiednie dyrektywy, możemy sami chronić się przed tymi związkami na różne sposoby.

Związki perfluoroalkilowe i polifluoroalkilowe (PFAS) to rodzina obejmująca tysiące substancji o licznych zastosowaniach. W obecnych czasach stały się one nieodłączną częścią naszego życia - w negatywnym tego słowa znaczeniu. Substancje te mogą mieć niekorzystny wpływ na zdrowie ludzi i stan ekosystemów, a ponadto bardzo łatwo odkładają się w organizmach żywych. To właśnie ze względu na niezwykłą trwałość otrzymały one nazwę "wieczne chemikalia".

Przepisy a zanieczyszczenia

Szkodliwy wpływ PFAS na zdrowie i środowisko nie umknął uwadze wielu krajów. Na wojnę ze szkodliwymi substancjami udały się Stany Zjednoczone, Australia i członkowie Unii Europejskiej. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2020/2184 zakłada, że do stycznia 2024 roku opracowane zostaną wytyczne co do pomiaru zawartości PFAS w wodzie pitnej, co pozwoli zapewnić odpowiednie standardy bezpieczeństwa. Istnieją jednak sposoby na ograniczanie kontaktu z tymi substancjami już w tym momencie.

O krok dalej poszli Amerykanie. We wtorek krajowa Agencja Ochrony Środowiska (EPA) zaapelowała o wprowadzenie nowych dopuszczalnych poziomów sześciu toksycznych związków z grupy PFAS w publicznych systemach kanalizacyjnych. W przypadku dwóch najlepiej zbadanych substancji, określanych jako PFOS i PFOA, wartość graniczna zostanie obniżona z 70 cząsteczek na bilion (ppt) do zaledwie 4 ppt.

- Działanie EPA to naprawdę ważny i historyczny krok naprzód - komentuje w rozmowie z CNN Melanie Benesh z z amerykańskiej fundacji Environmental Working Group. - Chociaż proponowane przepisy dotyczą tylko kilku PFAS, są to ważne substancje wskaźnikowe. Myślę, że konieczność ich monitorowania i usuwania z wód przyczyni się do tego, że zajmiemy się również innymi PFAS, które są w wodzie.

Filtry i świadome zakupy

Jak wyjaśnia telewizji CNN David Andrews z Environmental Working Group, najskuteczniejszym sposobem usuwania PFAS z wody kranowej są systemy odwróconej osmozy, instalowane w kranach. Płyn przechodzi w nich przez system specjalnych filtrów, które zatrzymują na sobie zanieczyszczenia. Potrafią one usuwać szeroki zakres szkodliwych pierwiastków i związków chemicznych, jak również wirusy i bakterie.

- Filtry z węglem aktywnym są powszechniejsze i tańsze, ale mniej skuteczne w usuwaniu PFAS - wyjaśnia. - Na dodatek nie można zapomnieć o ich wymianie, bo jeśli ich nie zmienimy, nasiąkną zanieczyszczeniami. Poziomy PFAS w "przefiltrowanej" wodzie mogą być wtedy wyższe niż tej z kranu.

PFAS występują nie tylko w wodzie pitnej. Substancje te są stosowane w wielu produktach, które kupujemy na co dzień, w tym w nieprzywierających naczyniach kuchennych, fartuchach chirurgicznych i zasłonach, telefonach komórkowych, półprzewodnikach czy wodoodpornej odzieży.

Projekt PFAS-REACH, finansowany przez amerykański Narodowy Instytut Nauk o Zdrowiu Środowiskowym radzi, jak unikać PFAS. Specjaliści zalecają rezygnację z plamoodpornych tkanin, sprayów impregnujących, naczyń kuchennych z powłokami nieprzywierającymi oraz pojemników do jedzenia na wynos. Należy wybierać również nici dentystyczne z jedwabiu lub nylonu, pokryte jedynie naturalnymi woskami.

"Szukaj politetrafluoroetylenu - PTFE - lub innych fluorowych składników na etykietach produktów" - wyjaśniają eksperci.

Warto zrezygnować również z gotowego popcornu do przygotowywania w kuchence mikrofalowej - torby, w których zamknięta jest przekąska, mogą być od wewnątrz pokryte związkami fluoroorganicznymi.

Plastik zalewa światAdam Ziemienowicz/PAP

Dlaczego lepiej unikać PFAS?

Związki z grupy PFAS charakteryzuje obecność bardzo silnych wiązań pomiędzy węglem a fluorem, co oznacza, że są one wyjątkowo odporne na rozpad. Większość z nich z łatwością przemieszcza się w środowisku, a po dostaniu się do organizmu żywego natychmiast ulega akumulacji.

Badania wskazują, że substancje te mogą mieć negatywny wpływ na pracę układu rozrodczego i prowadzić do uszkodzenia płodu. Część z nich może przyczyniać się do powstawania nowotworów i zaburzenia gospodarki hormonalnej organizmu. Szczególnie narażone na nie są osoby na "wrażliwych etapach życia" - w czasie ciąży, we wczesnym dzieciństwie i w podeszłym wieku.

- Niektóre z tych chemikaliów mają okresy półtrwania sięgające pięciu lat - wyjaśnia w rozmowie z CNN Jane Hoppin z Uniwersytetu Stanowego Karoliny Północnej. - Powiedzmy, że mamy 10 nanogramów PFAS w swoim ciele. Nawet bez dodatkowego narażenia, za pięć lat pozostanie w nas 5 nanogramów. (...) Minęłoby około 25 lat, zanim wszystkie PFAS opuściłyby organizm.

Jak wyjaśnia Europejska Agencja Chemikaliów (ECHA), coraz częściej obserwuje się zanieczyszczenie wód gruntowych, wód powierzchniowych i gleby związkami PFAS. Ich usuwanie jest trudne i kosztowne. Jeśli substancje te nadal będą wprowadzane do środowiska, nie przestaną gromadzić się w ekosystemach, wodzie pitnej i żywności.

Autorka/Autor:as/dd

Źródło: CNN, Eur-Lex, ECHA, Clean Water Action, tvnmeteo.pl

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Pogoda na dziś. Czwartek 17.07 przyniesie chmury w całej Polsce. W niektórych regionach kraju popada tylko przelotnie, w innych możliwe są burze. Termometry pokażą maksymalnie od 18 do 22 stopni.

Pogoda na dziś - czwartek, 17 lipca. Niebo nad Polską spowiją chmury

Pogoda na dziś - czwartek, 17 lipca. Niebo nad Polską spowiją chmury

Źródło:
tvnmeteo.pl

Jedna osoba nie żyje, a 13 zostało rannych po tym, jak piorun uderzył w grupę osób przebywających na strzelnicy łuczniczej w stanie New Jersey. Wśród poszkodowanych są także dzieci. Od kilku dni nad wschodnimi i środkowymi regionami Stanów Zjednoczonych występują ulewy oraz groźne burze.

Piorun uderzył w grupę osób na strzelnicy łuczniczej

Piorun uderzył w grupę osób na strzelnicy łuczniczej

Źródło:
PAP, ABC News, CNN

Kilkanaście zniszczonych budynków i tysiące hektarów spalonego terenu - to skutki pożaru Deer Creek, który od tygodnia trawi amerykański stan Utah. Walkę z ogniem utrudniają między innymi silne porywy wiatru. Ekstremalne warunki doprowadziły do powstania ognistego tornada w rejonie Old La Sal.

W Utah pojawiło się ogniste tornado

W Utah pojawiło się ogniste tornado

Źródło:
KTVZ, The Weather Channel, The Watchers, Colorado Public Radio, abc4, denver7

Nadchodzące dni nie dadzą nam wytchnienia od opadów deszczu, w wielu regionach będzie się też błyskać. Po weekendzie, za sprawą napływającego znad Afryki powietrza, temperatura wzrośnie do 30 stopni.

Wróci upał. A co z deszczem i burzami?

Wróci upał. A co z deszczem i burzami?

Źródło:
tvnmeteo.pl

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej ostrzega burzami oraz towarzyszącym im silnymi opadami deszczu. W części kraju obowiązują pomarańczowe i żółte alarmy. Sprawdź szczegóły.

Uwaga na burze i ulewy. Wiele regionów z ostrzeżeniami

Uwaga na burze i ulewy. Wiele regionów z ostrzeżeniami

Źródło:
IMGW

Mieszkańcy okolic góry Skarfjellet w środkowej Norwegii żyją w niepewności z powodu jej niepokojąco wysokiej aktywności. Służby monitorują sytuację, a władze wydały ostrzeżenia dla turystów i wspinaczy.

Góra zaczęła się szybko "poruszać". Mieszkańcy zaniepokojeni

Góra zaczęła się szybko "poruszać". Mieszkańcy zaniepokojeni

Źródło:
Reuters

Ulewne deszcze doprowadziły do paraliżu komunikacyjnego w Nowym Jorku. Na jednej ze stacji metra położonych na Manhattanie powstał gejzer. Eric Adams, burmistrz miasta, powiedział, że nie przypomina sobie tak obfitych opadów.

Gejzer na stacji metra. "Powrót do domu zajął mi ponad dwie godziny"

Gejzer na stacji metra. "Powrót do domu zajął mi ponad dwie godziny"

Źródło:
CNN, Reuters

Ulewne deszcze dały się we znaki mieszkańcom Pomorza i Podlasia. Na Kontakt24 dostaliśmy nagranie, na którym pokazane są intensywne opady deszczu w Augustowie. Podobna sytuacja miała miejsce w Słupsku i jego okolicach.

Mocno pada. Zalane piwnice

Mocno pada. Zalane piwnice

Źródło:
tvnmeteo.pl

Samolot ze Sławoszem Uznańskim-Wiśniewskim na pokładzie wylądował w Kolonii, gdzie znajduje się Europejskie Centrum Astronautów ESA. Polak we wtorek wrócił z Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, gdzie pracował w ramach misji kosmicznej Axiom-4. Teraz astronautę czekają badania lekarskie i proces adaptacji do ziemskich warunków.

Sławosz Uznański-Wiśniewski: najważniejsze, ale i najtrudniejsze wyzwanie w życiu

Sławosz Uznański-Wiśniewski: najważniejsze, ale i najtrudniejsze wyzwanie w życiu

Aktualizacja:
Źródło:
PAP, tvnmeteo.pl

Finlandię nawiedziły upały. Gorąco jest nie tylko na południu kraju, ale również na północy, w tym w Rovaniemi, które znane jest jako miejsce zamieszkania Świętego Mikołaja.

Upały nawet w domu Świętego Mikołaja

Upały nawet w domu Świętego Mikołaja

Źródło:
Reuters

W południowo-zachodniej Islandii doszło do erupcji wulkanu Sundhnukur na półwyspie Reykjanes. Miejscowe służby ewakuowały mieszkańców okolicznych miejscowości oraz turystów wypoczywających w kurortach. To już dziewiąty wybuch tego wulkanu od grudnia 2023 roku.

Erupcja wulkanu na Islandii. Ewakuowano mieszkańców i turystów

Erupcja wulkanu na Islandii. Ewakuowano mieszkańców i turystów

Źródło:
Reuters, The Mirror

Dwa potężne pożary lasów spustoszyły prowincje w północno-zachodniej Turcji, zmuszając setki mieszkańców do ewakuacji i mobilizując służby ratunkowe. To kolejny dramatyczny epizod tegorocznego lata.

Dwa duże pożary w Turcji. Zarządzono ewakuacje

Dwa duże pożary w Turcji. Zarządzono ewakuacje

Źródło:
Reuters

Wtorek to kolejny burzowy dzień w Polsce. W województwach warmińsko-mazurskim i zachodniopomorskim zaobserwowano leje kondensacyjne, czyli zalążki trąb powietrznych.

Lej kondensacyjny w Kołobrzegu i nie tylko

Lej kondensacyjny w Kołobrzegu i nie tylko

Aktualizacja:
Źródło:
Sieć Obserwatorów Burz

W poniedziałek wschodnie stany USA nawiedziły silne opady, które wywołały powodzie. Woda pochłonęła życie co najmniej dwóch osób. Mieszkańcy i służby oceniają skalę zniszczeń i sprzątają po przejściu żywiołu.

"To było trochę postapokaliptyczne"

"To było trochę postapokaliptyczne"

Źródło:
CNN, CBS News

Burze i przyniesione przez nie ulewy powodują szkody na południu kraju. W Jelczu-Laskowicach (woj. dolnośląskie) doszło do zalania drogi na odcinku kilku metrów, a na Opolszczyźnie żywioł uszkodził dach stodoły. Padało także w Szczecinie.

Zalane drogi i uszkodzony dach. Skutki wtorkowych burz

Zalane drogi i uszkodzony dach. Skutki wtorkowych burz

Źródło:
Oława na Sygnale, TVN24

Sąd koronny w Newcastle skazał we wtorek Daniela Grahama i Adama Carruthersa na cztery lata i trzy miesiące więzienia za ścięcie 100-letniego jaworu, który pojawił się w filmie o przygodach Robin Hooda. Mężczyźni odpowiedzieli też za uszkodzenie muru Hadriana z II wieku naszej ery, wpisanego na listę UNESCO.

Ścięli drzewo znane z "Robin Hooda". Idą do więzienia

Ścięli drzewo znane z "Robin Hooda". Idą do więzienia

Źródło:
PAP

Intensywne opady deszczu nawiedziły miasto Fuji w japońskiej prefekturze Shizuoka. Przyniesione przez burzę tropikalną Nari ulewy spowodowały lokalne powodzie i paraliż komunikacyjny. Służby ostrzegały przed osuwiskami.

Zalane drogi, paraliż komunikacyjny. Pierwsza taka burza od niemal dekady

Zalane drogi, paraliż komunikacyjny. Pierwsza taka burza od niemal dekady

Źródło:
Reuters, NHK

Chiny zniszczyły 300 zapór wodnych na Czerwonej Rzece, będącej głównym dopływem Jangcy - podała państwowa agencja Xinhua. Cel? Ochrona środowiska. Jednocześnie jednak w innej części kraju Pekin rozpoczyna budowę nowej, największej na świecie zapory, która budzi ogromne obawy ekologów.

Chiny zniszczyły 300 zapór wodnych

Chiny zniszczyły 300 zapór wodnych

Źródło:
Xinhua, South China Morning Post, Financial Times, tvn24.pl

Międzynarodowa Stacja Kosmiczna i kapsuła Dragon - taki widok mogliśmy podziwiać w nocy z poniedziałku na wtorek na polskim niebie. Na pokładzie statku kosmicznego znajduje się polski astronauta Sławosz Uznański-Wiśniewski, który we wtorek wróci z ISS na Ziemię. Materiały otrzymaliśmy na Kontakt24.

Kapsuła Dragon nad Polską. Oglądaliście ostatni lot Sławosza

Kapsuła Dragon nad Polską. Oglądaliście ostatni lot Sławosza

Źródło:
tvnmeteo.pl, Kontakt24

Poniedziałek upływa w części kraju pod znakiem burz. W kilku miejscowościach pojawiły widać było groźnie wyglądający lej kondensacyjny, czyli zalążek trąby powietrznej.

Lej kondensacyjny nad Polską

Lej kondensacyjny nad Polską

Źródło:
tvnmeteo.pl

Burze przechodziły w poniedziałek nad częścią kraju. Towarzyszące im opady deszczu spowodowały, że podtopiło Suwałki, a w powiecie raciborskim zalana została trasa Pawłów-Maków. Na terenie Mazowsza spadł grad.

Suwałki popłynęły po ulewie

Suwałki popłynęły po ulewie

Aktualizacja:
Źródło:
TVN24, tvnmeteo.pl, Kontakt24

W niedalekiej odległości od gminy Nijar w andaluzyjskiej prowincji Almeria zatrzęsła się ziemia. Było to najsilniejsze trzęsienie ziemi od 1930 roku, na szczęście - jak poinformowały lokalne władze - nie doprowadziło do poważniejszych szkód.

Trzęsienie ziemi w Andaluzji. Było najsilniejsze od prawie 100 lat

Trzęsienie ziemi w Andaluzji. Było najsilniejsze od prawie 100 lat

Źródło:
ENEX

Największy znany fragment Marsa na Ziemi, nazwany NWA 16788, zostanie wystawiony na sprzedaż 16 lipca w domu aukcyjnym Sotheby's. To meteoryt, który znaleziony został dwa lata temu na Saharze. Spodziewa się, że cena sprzedaży wyniesie od 2 do 4 milionów dolarów.

Największy znany fragment Marsa idzie na sprzedaż

Największy znany fragment Marsa idzie na sprzedaż

Źródło:
CBS News, ABC news

Misja Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej zbliża się do końca. W programie "Wstajesz i wiesz" reporter TVN24 BiS Hubert Kijek i Piotr Dziuban z firmy Creotech opowiadali o tym, jak będzie wyglądał powrót polskiego astronauty na Ziemię i tym, jakie są jego dalsze plany.

Akademia astronautów, może nawet Księżyc. Co po powrocie z ISS?

Akademia astronautów, może nawet Księżyc. Co po powrocie z ISS?

Źródło:
TVN24, PAP

Góra lodowa zagraża portowi w niewielkiej miejscowości Innaarsuit na Grenlandii. Jak poinformował lokalny nadawca KNR, masa lodu znalazła się niebezpiecznie blisko zakładu przetwórstwa ryb i lokalnego sklepu. Służby monitorują sytuację na wypadek pęknięcia lodu.

Góra lodowa utrudnia im pójście do sklepu

Góra lodowa utrudnia im pójście do sklepu

Źródło:
PAP