Jak uniknąć "wiecznych chemikaliów"? Eksperci radzą

Źródło:
CNN, Eur-Lex, ECHA, Clean Water Action, tvnmeteo.pl
Anna Jędrzejowska: bidon zamiast plastiku, a w nim kranówka
Anna Jędrzejowska: bidon zamiast plastiku, a w nim kranówka www.instagram.com/jedrzejowska_anna/
wideo 2/2
Anna Jędrzejowska: bidon zamiast plastiku, a w nim kranówka www.instagram.com/jedrzejowska_anna/

PFAS - związki fluoroograniczne, nazywane także "wiecznymi chemikaliami" - są obecne w wodzie przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Coraz więcej krajów chce ograniczyć wykorzystywanie tych substancji, wśród nich są także państwa członkowskie Unii Europejskiej. Zanim jednak w życie wejdą odpowiednie dyrektywy, możemy sami chronić się przed tymi związkami na różne sposoby.

Związki perfluoroalkilowe i polifluoroalkilowe (PFAS) to rodzina obejmująca tysiące substancji o licznych zastosowaniach. W obecnych czasach stały się one nieodłączną częścią naszego życia - w negatywnym tego słowa znaczeniu. Substancje te mogą mieć niekorzystny wpływ na zdrowie ludzi i stan ekosystemów, a ponadto bardzo łatwo odkładają się w organizmach żywych. To właśnie ze względu na niezwykłą trwałość otrzymały one nazwę "wieczne chemikalia".

Przepisy a zanieczyszczenia

Szkodliwy wpływ PFAS na zdrowie i środowisko nie umknął uwadze wielu krajów. Na wojnę ze szkodliwymi substancjami udały się Stany Zjednoczone, Australia i członkowie Unii Europejskiej. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2020/2184 zakłada, że do stycznia 2024 roku opracowane zostaną wytyczne co do pomiaru zawartości PFAS w wodzie pitnej, co pozwoli zapewnić odpowiednie standardy bezpieczeństwa. Istnieją jednak sposoby na ograniczanie kontaktu z tymi substancjami już w tym momencie.

O krok dalej poszli Amerykanie. We wtorek krajowa Agencja Ochrony Środowiska (EPA) zaapelowała o wprowadzenie nowych dopuszczalnych poziomów sześciu toksycznych związków z grupy PFAS w publicznych systemach kanalizacyjnych. W przypadku dwóch najlepiej zbadanych substancji, określanych jako PFOS i PFOA, wartość graniczna zostanie obniżona z 70 cząsteczek na bilion (ppt) do zaledwie 4 ppt.

- Działanie EPA to naprawdę ważny i historyczny krok naprzód - komentuje w rozmowie z CNN Melanie Benesh z z amerykańskiej fundacji Environmental Working Group. - Chociaż proponowane przepisy dotyczą tylko kilku PFAS, są to ważne substancje wskaźnikowe. Myślę, że konieczność ich monitorowania i usuwania z wód przyczyni się do tego, że zajmiemy się również innymi PFAS, które są w wodzie.

Filtry i świadome zakupy

Jak wyjaśnia telewizji CNN David Andrews z Environmental Working Group, najskuteczniejszym sposobem usuwania PFAS z wody kranowej są systemy odwróconej osmozy, instalowane w kranach. Płyn przechodzi w nich przez system specjalnych filtrów, które zatrzymują na sobie zanieczyszczenia. Potrafią one usuwać szeroki zakres szkodliwych pierwiastków i związków chemicznych, jak również wirusy i bakterie.

- Filtry z węglem aktywnym są powszechniejsze i tańsze, ale mniej skuteczne w usuwaniu PFAS - wyjaśnia. - Na dodatek nie można zapomnieć o ich wymianie, bo jeśli ich nie zmienimy, nasiąkną zanieczyszczeniami. Poziomy PFAS w "przefiltrowanej" wodzie mogą być wtedy wyższe niż tej z kranu.

PFAS występują nie tylko w wodzie pitnej. Substancje te są stosowane w wielu produktach, które kupujemy na co dzień, w tym w nieprzywierających naczyniach kuchennych, fartuchach chirurgicznych i zasłonach, telefonach komórkowych, półprzewodnikach czy wodoodpornej odzieży.

Projekt PFAS-REACH, finansowany przez amerykański Narodowy Instytut Nauk o Zdrowiu Środowiskowym radzi, jak unikać PFAS. Specjaliści zalecają rezygnację z plamoodpornych tkanin, sprayów impregnujących, naczyń kuchennych z powłokami nieprzywierającymi oraz pojemników do jedzenia na wynos. Należy wybierać również nici dentystyczne z jedwabiu lub nylonu, pokryte jedynie naturalnymi woskami.

"Szukaj politetrafluoroetylenu - PTFE - lub innych fluorowych składników na etykietach produktów" - wyjaśniają eksperci.

Warto zrezygnować również z gotowego popcornu do przygotowywania w kuchence mikrofalowej - torby, w których zamknięta jest przekąska, mogą być od wewnątrz pokryte związkami fluoroorganicznymi.

Plastik zalewa światAdam Ziemienowicz/PAP

Dlaczego lepiej unikać PFAS?

Związki z grupy PFAS charakteryzuje obecność bardzo silnych wiązań pomiędzy węglem a fluorem, co oznacza, że są one wyjątkowo odporne na rozpad. Większość z nich z łatwością przemieszcza się w środowisku, a po dostaniu się do organizmu żywego natychmiast ulega akumulacji.

Badania wskazują, że substancje te mogą mieć negatywny wpływ na pracę układu rozrodczego i prowadzić do uszkodzenia płodu. Część z nich może przyczyniać się do powstawania nowotworów i zaburzenia gospodarki hormonalnej organizmu. Szczególnie narażone na nie są osoby na "wrażliwych etapach życia" - w czasie ciąży, we wczesnym dzieciństwie i w podeszłym wieku.

- Niektóre z tych chemikaliów mają okresy półtrwania sięgające pięciu lat - wyjaśnia w rozmowie z CNN Jane Hoppin z Uniwersytetu Stanowego Karoliny Północnej. - Powiedzmy, że mamy 10 nanogramów PFAS w swoim ciele. Nawet bez dodatkowego narażenia, za pięć lat pozostanie w nas 5 nanogramów. (...) Minęłoby około 25 lat, zanim wszystkie PFAS opuściłyby organizm.

Jak wyjaśnia Europejska Agencja Chemikaliów (ECHA), coraz częściej obserwuje się zanieczyszczenie wód gruntowych, wód powierzchniowych i gleby związkami PFAS. Ich usuwanie jest trudne i kosztowne. Jeśli substancje te nadal będą wprowadzane do środowiska, nie przestaną gromadzić się w ekosystemach, wodzie pitnej i żywności.

Autorka/Autor:as/dd

Źródło: CNN, Eur-Lex, ECHA, Clean Water Action, tvnmeteo.pl

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

W drugiej połowie lipca zanosi się w Polsce na więcej pochmurnych i deszczowych dni niż upalnych i słonecznych. Klin gorąca wsuwający się w najbliższych dniach w nasz rejon Europy przyniesie wzrosty temperatury powyżej 30 stopni, ale daleko im będzie do szalonych 38-40 stopni wyliczanych jeszcze przez modele pogodowe tydzień temu.

Co z tym deszczem? Mamy lipiec jak przed laty, ale tylko pozornie

Co z tym deszczem? Mamy lipiec jak przed laty, ale tylko pozornie

Źródło:
TVN24+

Polska pozostanie pod wpływem niżu Horst z frontem okluzji, który przyniesie duże zachmurzenie i przelotne opady deszczu, a lokalnie także burze. Lokalnie momentami będzie jednak pogodnie i ciepło, szczególnie w jednej części kraju. Gdzie zapanują najlepsze warunki na weekendowy wypoczynek?

Pogoda na 5 dni. Aurę zdominują deszcz i burze. Pogodniej w jednej części kraju

Pogoda na 5 dni. Aurę zdominują deszcz i burze. Pogodniej w jednej części kraju

Źródło:
tvnmeteo.pl

IMGW wydał alarmy meteorologiczne. W części kraju noc zapowiada się deszczowo, a niebezpiecznie może być aż do soboty. Sprawdź, gdzie aura może być najgroźniejsza.

IMGW ostrzega. Tam ma silnie padać przez całą noc

IMGW ostrzega. Tam ma silnie padać przez całą noc

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

"Dobrze, że już koniec tej żenady i mistyfikacji nakręconej gdzieś w studiu" - wbrew pozorom nie jest to recenzja kiepskiego filmu klasy B, a jeden z wielu komentarzy dotyczących misji Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego. W sieci nie brakuje zwolenników teorii spiskowych zakładających, że lot Polaka w kosmos był jednym wielkim oszustwem. Filmy ukazujące rzekome oszustwo cieszą się dużą popularnością w serwisach społecznościowych.

Lot to "mistyfikacja" i "fikcja", astronauta jest "aktorem". Fake newsy wokół misji Polaka

Lot to "mistyfikacja" i "fikcja", astronauta jest "aktorem". Fake newsy wokół misji Polaka

Źródło:
TVN24+

Ulewne deszcze spowodowały gwałtowne powodzie i paraliż komunikacyjny w północnych Indiach. Woda wtargnęła do dwóch szpitali w mieście Ajmer oraz zalała ulice i targowiska, utrudniając dostęp do placówek ochrony zdrowia i przemieszczanie się mieszkańców.

Ulewa zalała szpitale. "Woda dostała się niemal do wszystkich sal"

Ulewa zalała szpitale. "Woda dostała się niemal do wszystkich sal"

Źródło:
Reuters

Zanieczyszczenie powietrza związane z gotowaniem zagraża około miliardowi mieszkańców Afryki. Jak wynika z raportu opublikowanego przez Międzynarodową Agencję Energetyczną, przygotowywanie posiłków na otwartym ogniu lub w prymitywnych piecach rokrocznie może przyczyniać się do ponad 800 tysięcy przedwczesnych zgonów.

Gotowanie, które truje miliard ludzi. "Jedna z największych niesprawiedliwości"

Gotowanie, które truje miliard ludzi. "Jedna z największych niesprawiedliwości"

Źródło:
AFP, phys.org

Pogoda na jutro, czyli na sobotę 19.07. Noc na północnym wschodzie przyniesie pochmurne niebo i opady deszczu. W pozostałych regionach kraju utrzyma się pogodna aura. W dzień w całej Polsce czekają nas przelotne deszcze, burze, a na zachodzie kraju - letnie temperatury do 27 stopni Celsjusza.

Pogoda na jutro - sobota, 19.07. Nocą popada, w dzień do 27 stopni

Pogoda na jutro - sobota, 19.07. Nocą popada, w dzień do 27 stopni

Źródło:
tvnmeteo.pl

Pożar lasu szaleje na południu Francji. W trwającą całą noc akcję zaangażowane były również śmigłowce. Ogień, który w czwartek wieczorem ogarnął ponad 240 hektarów lasu, zagrażał domom i mieszkańcom, zmuszając ponad sto osób do ewakuacji.

Całonocna walka z pożarem. "Sto domów w osi ognia"

Całonocna walka z pożarem. "Sto domów w osi ognia"

Źródło:
PAP, Reuters

Największy marsjański meteoryt znaleziony na Ziemi trafił na aukcję i znalazł nowego właściciela za ponad 5 milionów dolarów. Tak wysoka cena wynika z kilku czynników.

Ponad pięć milionów dolarów za kawałek Marsa na Ziemi

Ponad pięć milionów dolarów za kawałek Marsa na Ziemi

Źródło:
PAP

Koreę Południową trzeci dzień z rzędu zalewa deszcz. W wyniku powodzi zginęły co najmniej cztery osoby. Jedna z nich zginęła, kiedy na jej samochód spadł fragment budowli.

Fragment muru spadł na kierowcę. Powódź zbiera śmiertelne żniwo

Fragment muru spadł na kierowcę. Powódź zbiera śmiertelne żniwo

Źródło:
Reuters

W południowych i środkowych częściach USA mają pojawić się ulewy. Prognozowane sumy opadów są tak duże, że grożą całkowitym nasyceniem gleby i powodziami błyskawicznymi. Niebezpieczeństwo dotyczy zwłaszcza stanów nad Zatoką Meksykańską.

Wielkie ulewy nadciągają. Ryzyko powodzi błyskawicznych

Wielkie ulewy nadciągają. Ryzyko powodzi błyskawicznych

Źródło:
PAP

Sławosz Uznański-Wiśniewski jest już na Ziemi. Powrót załogi misji Axiom 4 na Błękitną Planetę nagrał dowódca Międzynarodowej Stacji Kosmicznej Takuya Onishi.

"To jedne z najbardziej niesamowitych scen, jakie kiedykolwiek widziałem"

"To jedne z najbardziej niesamowitych scen, jakie kiedykolwiek widziałem"

Źródło:
x.com/Astro_Onishi

W czwartek po południu w centralnej Hiszpanii wybuchł pożar lasu. Ogień szybko się rozprzestrzenił i strawił ponad 3000 hektarów roślinności. W piątek rano wciąż był aktywny, ale pozostawał pod kontrolą strażaków.

Dym dotarł nad Madryt. W Hiszpanii wybuchł duży pożar

Dym dotarł nad Madryt. W Hiszpanii wybuchł duży pożar

Źródło:
apnews.com, El Pais

Czy drożdże mogą nam pomóc w podboju Marsa? Polscy naukowcy będą to sprawdzać, korzystając z próbek, które wróciły razem ze Sławoszem Uznańskim-Wiśniewskim z Międzynarodowej Stacji Kosmicznej.

Czy drożdże z genem z niesporczaka pomogą nam w podboju Marsa?

Czy drożdże z genem z niesporczaka pomogą nam w podboju Marsa?

Źródło:
PAP

Kamera zainstalowana przy wejściu do domu uchwyciła przerażające nagranie. Widać na nim, jak piorun uderza tuż obok kuriera doręczającego paczkę.

"Myślałem, że piorun uderzył we mnie". Przerażające nagranie

"Myślałem, że piorun uderzył we mnie". Przerażające nagranie

Źródło:
CNN, live5news.com

Co najmniej 63 osoby zginęły w ciągu minionej doby w pakistańskiej prowincji Pendżab w powodzi - poinformowała w czwartek agencja Reuters. Dodała, że w tym samym czasie prawie 300 osób zostało rannych. Powódź wywołały obfite opady związane z monsunem.

Stan wyjątkowy. W ciągu doby zginęło ponad 60 osób

Stan wyjątkowy. W ciągu doby zginęło ponad 60 osób

Źródło:
Reuters, PAP

Czwartek to kolejny burzowy dzień. Na Górnym Śląsku pojawił się lej kondensacyjny, czyli zalążek trąby powietrznej. Ponadto na terenie województwa doszło do obfitych opadów deszczu, w wyniku których została zablokowana droga ekspresowa.

Lej kondensacyjny wirował nad Śląskiem

Lej kondensacyjny wirował nad Śląskiem

Źródło:
Sieć Obserwatorów Burz, TVN24

Intensywne opady deszczu doprowadziły do powstania powodzi błyskawicznej w mieście Kansas City położonym w stanie Missouri. Pod wodą znalazły się auta, ulice i domy.

Brodzili w wodzie sięgającej pasa, aby pomóc ludziom

Brodzili w wodzie sięgającej pasa, aby pomóc ludziom

Źródło:
Reuters, foxweather.com

Lokalne podtopienia i setki interwencji służb - to niektóre skutki wielogodzinnych ulew, jakie od środy nawiedziły Warmię i Mazury. Opady deszczu doprowadziły także zalania kilku pomieszczeń szpitalnego oddziału ratunkowego w szpitalu powiatowym w Giżycku.

Silny deszcz na Warmii i Mazurach. Podtopienia na ulicach, zalany SOR

Silny deszcz na Warmii i Mazurach. Podtopienia na ulicach, zalany SOR

Źródło:
TVN24

Mieszkańcy zachodnich regionów Korei Południowej zmagają się z skutkami powodzi wywołanej przez ekstremalne opady deszczu. Według najnowszych informacji zginęły co najmniej trzy osoby, a ponad tysiąc zostało ewakuowanych. W niektórych miejscach padły historyczne rekordy.

Pierwsze tak silne ulewy w historii. Nie żyją trzy osoby

Pierwsze tak silne ulewy w historii. Nie żyją trzy osoby

Źródło:
Reuters, Channel News Asia

Jedna osoba nie żyje, a 13 zostało rannych po tym, jak piorun uderzył w grupę osób przebywających na strzelnicy łuczniczej w stanie New Jersey. Wśród poszkodowanych są także dzieci. Od kilku dni nad wschodnimi i środkowymi regionami Stanów Zjednoczonych występują ulewy oraz groźne burze.

Piorun uderzył w grupę osób. Jeden zabity, wielu rannych

Piorun uderzył w grupę osób. Jeden zabity, wielu rannych

Źródło:
PAP, ABC News, CNN

Amerykańscy policjanci otrzymali nietypowe wezwanie - zostali poproszeni o pomoc w złapaniu owcy. Funkcjonariusze udali się w pogoń za zwierzęciem, a po drodze znaleźli nawet jego właściciela.

Pogoń za owcą. "Nazwiemy ją sierżant"

Pogoń za owcą. "Nazwiemy ją sierżant"

Źródło:
CNN, CBS News

Mieszkańcy okolic góry Skarfjellet w środkowej Norwegii żyją w niepewności z powodu jej niepokojąco wysokiej aktywności. Służby monitorują sytuację, a władze wydały ostrzeżenia dla turystów i wspinaczy.

Góra zaczęła się szybko "poruszać". Mieszkańcy zaniepokojeni

Góra zaczęła się szybko "poruszać". Mieszkańcy zaniepokojeni

Źródło:
Reuters

Kilkanaście zniszczonych budynków i tysiące hektarów spalonego terenu - to skutki pożaru Deer Creek, który od tygodnia trawi amerykański stan Utah. Walkę z ogniem utrudniają między innymi silne porywy wiatru. Ekstremalne warunki doprowadziły do powstania ognistego tornada w rejonie Old La Sal.

W Utah pojawiło się ogniste tornado

W Utah pojawiło się ogniste tornado

Źródło:
KTVZ, The Weather Channel, The Watchers, Colorado Public Radio, abc4, denver7

Ulewne deszcze doprowadziły do paraliżu komunikacyjnego w Nowym Jorku. Na jednej ze stacji metra położonych na Manhattanie powstał gejzer. Eric Adams, burmistrz miasta, powiedział, że nie przypomina sobie tak obfitych opadów.

Gejzer na stacji metra. "Powrót do domu zajął mi ponad dwie godziny"

Gejzer na stacji metra. "Powrót do domu zajął mi ponad dwie godziny"

Źródło:
CNN, Reuters

Ulewne deszcze dały się we znaki mieszkańcom Pomorza i Podlasia. Na Kontakt24 dostaliśmy nagranie, na którym pokazane są intensywne opady deszczu w Augustowie. Podobna sytuacja miała miejsce w Słupsku i jego okolicach.

Mocno pada. Zalane piwnice

Mocno pada. Zalane piwnice

Źródło:
tvnmeteo.pl

Samolot ze Sławoszem Uznańskim-Wiśniewskim na pokładzie wylądował w Kolonii, gdzie znajduje się Europejskie Centrum Astronautów ESA. Polak we wtorek wrócił z Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, gdzie pracował w ramach misji kosmicznej Axiom-4. Teraz astronautę czekają badania lekarskie i proces adaptacji do ziemskich warunków.

Sławosz Uznański-Wiśniewski: najważniejsze, ale i najtrudniejsze wyzwanie w życiu

Sławosz Uznański-Wiśniewski: najważniejsze, ale i najtrudniejsze wyzwanie w życiu

Aktualizacja:
Źródło:
PAP, tvnmeteo.pl

Finlandię nawiedziły upały. Gorąco jest nie tylko na południu kraju, ale również na północy, w tym w Rovaniemi, które znane jest jako miejsce zamieszkania Świętego Mikołaja.

Upały nawet w domu Świętego Mikołaja

Upały nawet w domu Świętego Mikołaja

Źródło:
Reuters

W południowo-zachodniej Islandii doszło do erupcji wulkanu Sundhnukur na półwyspie Reykjanes. Miejscowe służby ewakuowały mieszkańców okolicznych miejscowości oraz turystów wypoczywających w kurortach. To już dziewiąty wybuch tego wulkanu od grudnia 2023 roku.

Erupcja wulkanu na Islandii. Ewakuowano mieszkańców i turystów

Erupcja wulkanu na Islandii. Ewakuowano mieszkańców i turystów

Źródło:
Reuters, The Mirror