Meteor, meteoryt i meteoroid - czym są? Jak rozpoznać znaleziony meteoryt?

Źródło:
tvn24.pl, ptmet.org.pl
Spadający meteoryt/kometa zarejestrowany w Pęcicach (pow
Spadający meteoryt/kometa zarejestrowany w Pęcicach (powKontakt24
wideo 2/21
Spadający meteoryt/kometa zarejestrowany w Pęcicach (powKontakt24

Widok "spadającej gwiazdy" ma przynosić szczęście i spełniać życzenia. I rzeczywiście może być szczęściem dla kolekcjonerów meteorytów. Czym są meteoryty i skąd się biorą? Jak rozpoznać, czy skała znaleziona podczas spaceru może być meteorytem?

● Meteoryt to pozostałość ciała niebieskiego, które nie spłonęło w atmosferze i spadło na Ziemię. ● Meteoryty mogą mieć różny wygląd, rozmiar i skład chemiczny. ● Meteoryt można rozpoznać m.in. po ciemnej skorupie, płytkich wgłębieniach oraz byciu przyciąganym przez magnes. ● W czasie jednego deszczu meteorytów może spaść na Ziemię nawet kilka tysięcy obiektów.

Wokół Słońca krążą nie tylko planety i ich księżyce. Krążą również niezliczone okruchy skalne nazywane meteoroidami o średnicy od 0,1 milimetra do 10 metrów. Ich pochodzenie może być bardzo różne, są to na przykład pozostałości po zderzeniach większych ciał niebieskich.

W przestrzeni kosmicznej krążą również większe obiekty nazywane planetoidami (asteroidami) i kometami, a także mniejsze nazywane pyłem międzyplanetarnym.

Meteor

Meteoroidów nie należy mylić z meteorami i meteorytami. Meteor jest zjawiskiem, które powstaje, gdy meteoroid wpada w atmosferę ziemską. To właśnie wtedy widać na niebie coś, co potocznie nazywa się "spadającą gwiazdą", czyli bardzo jasny, szybko zniżający się punkt, często pozostawiający za sobą krótkotrwałą smugę. Punktem tym jest meteoroid, który podczas wchodzenia w atmosferę rozgrzewa się do bardzo wysokich temperatur i spala emitując przy tym silne światło.

Jeżeli takich jasnych punktów jest dużo to mówi się o zjawisku nazywanym deszczem meteorów (rojem meteorów). Są to na przykład Perseidy, które pięknie prezentują się na letnim nocnym niebie i co roku przyciągają amatorów astronomii.

Meteor może być też bolidem. Mówimy o nim wtedy, gdy meteor jest jaśniejszy niż widziana z Ziemi planeta Wenus. Pojawienie się bolidu na niebie wywołuje zwykle duże poruszenie, ponieważ są to obiekty, które przemieszczają się z dużą prędkością i często towarzyszy im potężny huk. Taki bolid widziany był nad Polską m.in. w styczniu 2020 roku.

Meteoryt

Najczęściej podczas wchodzenia w ziemską atmosferę meteoroid spala się w całości i nie pozostaje po nim żaden ślad. Jeżeli jednak nie spali się on w całości i jego pozostałości dolecą do powierzchni Ziemi, nazywane są one już meteorytami.

Inaczej mówiąc meteorytem jest pozostałość ciała niebieskiego, które spadło na Ziemię w postaci skały. W praktyce takie meteoryty mogą być pozostałością nie tylko meteoroidów, ale też większych ciał niebieskich, np. planetoid.

Meteoryty i meteoryZiemienowicz Adam/PAP

Ponieważ meteoryty mogą pochodzić od różnych ciał niebieskich obiekty te różnią się między sobą. Przede wszystkim wyróżnia się trzy rodzaje meteorytów ze względu na ich skład:

● meteoryty kamienne, ● meteoryty żelazne, ● meteoryty żelazno-kamienne.

Dodatkowo meteoryty kamienne dzieli się np. na chondryty, achondryty i achondryty prymitywne - określenia te odnoszą się do procesów, które zaszły w ich budowie wewnętrznej.

Ponadto wiele meteorytów ma swoje nazwy zwyczajowe. Najczęściej meteoryty nazywane są od nazwy miejsca, w którym spadły lub zostały znalezione. Może to być nazwa miejscowości, regionu, ale też rzeki, góry czy jeziora. Jeżeli znaleziony meteoryt pochodzi z deszczu meteorytów, wtedy wszystkie meteoryty z tego deszczu otrzymują jedną, wspólną nazwę.

Jak rozpoznać meteoryt?

Rozpoznawanie meteorytów nie zawsze jest proste. Różny bywa nie tylko ich skład chemiczny, ale też rozmiar i waga. Meteorytem może być kilkugramowe ziarenko, ale też wielotonowy głaz.

Jak można rozpoznać meteoryt? Pomagają w tym niektóre znaki szczególne. Meteoryty zwykle są cięższe niż ziemskie skały i mogą mieć na powierzchni cienką, ciemną skorupę. Zwykle będzie ona matowa, ale może zdarzyć się też błyszcząca. Znakiem szczególnym meteorytów bywają powierzchniowe, płytkie wgłębienia (nazywane regmagliptami). Meteoryty zwykle są także przyciągane przez magnes.

Nie zawsze jednak możliwe jest samodzielne rozpoznanie meteorytu. Szczególnie trudne będzie to w przypadku obiektów, które spadły na Ziemię dawno temu. Wtedy ich skorupa staje się rdzawa i dopiero zbadanie wewnętrznej struktury może potwierdzić, czy rzeczywiście mamy do czynienia z meteorytem.

Mając skałę, którą podejrzewa się o bycie meteorytem, można poprosić o pomoc specjalistów. W Polsce nieodpłatną pomoc w identyfikacji znalezionych obiektów podejrzewanych o kosmiczne pochodzenie oferuje między innymi Polskie Towarzystwo Meteorytowe. Wystarczy dostarczyć drogą mailową dokładną dokumentację fotograficzną swojego znaleziska.

Warto wiedzieć, że w zależności od rodzaju obiektu wartość rynkowa meteorytu potrafi sięgać nawet kilku tysięcy złotych za jeden gram.

Meteoryty w Polsce

Odnalezione meteoryty, zwłaszcza te większe, często stają się lokalnymi atrakcjami. Ciekawym przykładem jest meteoryt żelazny o nazwie Morasko. Powstał on w wyniku deszczu meteorów, który spadł na terytorium dzisiejszej Polski kilka tysięcy lat temu. Spadający obiekt rozpadł się w powietrzu i znaleziono dotąd setki, a może nawet tysiące jego fragmentów - największy z nich waży ponad 270 kilogramów.

Kratery, które powstały w wyniku uderzenia fragmentów meteorytu, są obecnie objęte rezerwatem. Rezerwat "Meteoryt Morasko" znajduje się na północ od Poznania, na miejscu powstała też ścieżka dydaktyczna z tablicami edukacyjnymi.

Minerały odkryto w meteorycie MoraskoTVN 24 Poznań

Do historii przeszedł również deszcz meteorów, który spadł w Polsce 30 stycznia 1868 roku. Nad Warszawą przeleciał wówczas bolid, który następnie rozpadł się w powietrzu. Nad Pułtuskiem słyszany był ogromny huk, a następnie coś opisywanego jako seria wystrzałów. W okolicy Pułtuska spadło wówczas z nieba nawet kilka tysięcy meteorytów, niektóre z nich uszkodziły budynki mieszkalne.

Znany jest również meteoryt, który z bezchmurnego nieba spadł w 1994 roku we wsi Baszkówka na południe od Warszawy. Obiekt znaleziony został na głębokości około 25 centymetrów i zaraz po wyjęciu był jeszcze lekko ciepły.

Meteoryty na świecie

Największym znanym meteorytem, który zachował się w całości, jest meteoryt Hoba w Namibii. Jego masa szacowana jest na ponad 60 ton. Ma on wyjątkowy, płaski kształt i spadł na Ziemię prawdopodobnie około 80 tysięcy lat temu. Znaleziska dokonał przez przypadek miejscowy rolnik, który orząc ziemię trafił na znajdującą się tuż pod powierzchnią przeszkodę.

Być może najbardziej obecnie znanym meteorytem jest natomiast meteoryt Czelabińsk. Był on mierzącą 18 metrów średnicy planetoidą o masie ponad 9 tysięcy ton, która weszła w atmosferę ziemską 15 lutego 2013 roku. Następnie obiekt ten rozpadł się w powietrzu, a jego fragmenty spadły w Rosji w obwodzie czelabińskim co zarejestrowano na wielu nagraniach i zdjęciach. Największy ze znalezionych do dziś meteorytów czelabińskich waży ponad pół tony.

Meteoryt czelabiński wydobyty z jeziora Czerebakułmineco174.ru

Autorka/Autor:red.//mm

Źródło: tvn24.pl, ptmet.org.pl

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Na przeważającym obszarze Polski obowiązują ostrzeżenia Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej. W niektórych regionach ma intensywnie padać śnieg, a w wielu miejscach do godzin porannych w piątek drogi będą śliskie. Innym pogodowym zagrożeniem jest silny wiatr, który w Tatrach może rozpędzać się do 150 kilometrów na godzinę.

Niebezpieczna pogoda. Trzy różne ostrzeżenia IMGW

Niebezpieczna pogoda. Trzy różne ostrzeżenia IMGW

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

W licznych regionach Polski już zrobiło się biało, a kolejne opady śniegu nadchodzą. W nocy z czwartku na piątek obficie będzie padać na południu, południowym wschodzie i wschodzie kraju. W niektórych miejscach może dosypać ponad 10 centymetrów śniegu.

Następny śnieżny front. W nocy mocno sypnie

Następny śnieżny front. W nocy mocno sypnie

Źródło:
tvnmeteo.pl

Noc z czwartku na piątek w całej Polsce będzie mroźna. Czekają nas też opady śniegu, w kilku regionach kraju obfite. Za dnia również będzie sypać.

Będzie nawet 5 stopni mrozu

Będzie nawet 5 stopni mrozu

Źródło:
tvnmeteo.pl

Weekend przyniesie opady śniegu, które w części kraju przechodzić będą w deszcz ze śniegiem i deszcz. Miejscami będą one marznące, przez co zrobi się bardzo ślisko. Nowy tydzień zafunduje nam ocieplenie i wzrost temperatury do około 10 stopni.

Wir niżowy Renate przyniesie kolejne obfite opady śniegu. Potem przyjdzie duże ocieplenie

Wir niżowy Renate przyniesie kolejne obfite opady śniegu. Potem przyjdzie duże ocieplenie

Źródło:
tvnmeteo.pl

Zima zagościła w wielu regionach kraju. W Koszalinie w czwartek rano leżało tyle śniegu, ile na Kasprowym Wierchu. Niektórzy narzekają na trudne warunki na drogach i mówią, że to za wcześnie, inni cieszą się z bajkowych widoków. Na Kontakt24 otrzymujemy zdjęcia i nagrania z miejscowości, w których zrobiło się biało.

W Koszalinie tyle śniegu, co na Kasprowym Wierchu. Pokazujecie, gdzie spadł śnieg

W Koszalinie tyle śniegu, co na Kasprowym Wierchu. Pokazujecie, gdzie spadł śnieg

Aktualizacja:
Źródło:
Kontakt24, tvnmeteo.pl

Paraliż komunikacyjny, przerwy w dostawie energii elektrycznej oraz w działaniu sieci komórkowych to skutki śnieżyc, które w czwartek przeszły przez Finlandię. Prądu zostało pozbawionych nawet 80 tysięcy odbiorców.

Atak zimy. 80 tysięcy odbiorców bez prądu, nie jeżdżą pociągi

Atak zimy. 80 tysięcy odbiorców bez prądu, nie jeżdżą pociągi

Źródło:
PAP

Intensywne opady śniegu spowodowały w czwartek duże opóźnienia na paryskim lotnisku Roissy-Charles-de-Gaulle. Przewoźników poproszono o odwołanie 10 procent zaplanowanych na czwartek połączeń - poinformowała agencja AFP.

Duże utrudnienia na paryskim lotnisku. Przez śnieg

Duże utrudnienia na paryskim lotnisku. Przez śnieg

Źródło:
PAP, meteofrance.com, tvnmeteo.pl

Śnieg ostatniej nocy i w czwartek zasypał Irlandię. Warunki na drogach znacznie się pogorszyły. Synoptycy teraz ostrzegają przed mrozem, a na horyzoncie widać ulewne opady deszczu i wichury.

Zasypało Irlandię. Teraz idą na nią ulewy i wichury

Zasypało Irlandię. Teraz idą na nią ulewy i wichury

Źródło:
ENEX, The Irish Times, tvnmeteo.pl

Alert RCB w związku silnym wiatrem otrzymały w czwartek osoby przebywające na terenie powiatu tatrzańskiego. Eksperci przypominają, jak się zachowywać, kiedy mocno wieje.

Alert RCB dla części Małopolski. "Zachowaj ostrożność"

Alert RCB dla części Małopolski. "Zachowaj ostrożność"

Źródło:
RCB, tvnmeteo.pl

W kilkudziesięciu departamentach Francji obowiązują pomarańczowe ostrzeżenia przed śniegiem, marznącymi opadami i silnym wiatrem. Władze apelują do kierowców o zachowanie szczególnej ostrożności.

Atak zimy i porywistego wiatru. Prawie cały kraj objęty alarmami

Atak zimy i porywistego wiatru. Prawie cały kraj objęty alarmami

Źródło:
ENEX, Meteo France, connexionfrance.com

W nocy ze środy na czwartek doszło do kolejnej erupcji wulkanu na półwyspie Reykjanes w południowo-zachodniej Islandii. Wybuch poprzedziła seria niewielkich trzęsień ziemi. W związku z erupcją wprowadzono stan alarmowy i ewakuowano około 60 osób z miejscowości Grindavik.

Czerwona łuna widoczna z Reykjaviku

Czerwona łuna widoczna z Reykjaviku

Źródło:
PAP, Iceland News, Time

Po raz pierwszy w tym sezonie ratownicy TOPR wprowadzili pierwszy stopień zagrożenia lawinowego w Tatrach. Oznacza to możliwe samoistne schodzenie małych i średnich lawin. Najniższy stopień zagrożenia obowiązuje w Tatrach od wysokości 1800 m n.p.m.

Zagrożenie lawinowe pierwszego stopnia w Tatrach

Zagrożenie lawinowe pierwszego stopnia w Tatrach

Źródło:
PAP

Mieszkańcy północno-zachodnich regionów USA oraz części Kanady od wtorku zmagają się z niebezpiecznymi warunkami związanymi z uderzeniem potężnej bomby cyklonowej. Żywioł niesie za sobą wichury oraz ekstremalne ulewy i jest oceniany jako jeden z najsilniejszych od lat. Najnowsze informacje mówią o dwóch ofiarach śmiertelnych.

"Bałem się, że zostanę uderzony latającymi odłamkami"

"Bałem się, że zostanę uderzony latającymi odłamkami"

Źródło:
Reuters, CNN, NBC News, PAP

W północnej Hiszpanii potwierdzono pojawienie się szerszenia Vespa soror. Jeśli ten inwazyjny gatunek zacznie występować powszechnie, może zagrozić miejscowym owadom - ostrzegają naukowcy.

W Europie odkryto nowy gatunek szerszenia. Może zagrozić rodzimym owadom

W Europie odkryto nowy gatunek szerszenia. Może zagrozić rodzimym owadom

Źródło:
PAP, Ecology and Evolution

84 procent huraganów, które pojawiły się na Oceanie Atlantyckim w latach 2019-2023, zostało wzmocnionych przez zmianę klimatu - wynika z najnowszych badań naukowców.

"Jako ludzkość zostawiliśmy swoje odciski palców na każdym z tych huraganów"

"Jako ludzkość zostawiliśmy swoje odciski palców na każdym z tych huraganów"

Źródło:
Nature

Największa rakieta świata Starship odbyła we wtorek szósty lot testowy. Booster statku, czyli pierwszy stopień rakiety, nie został jednak przechwycony przez mechaniczne ramiona wieży startowej, tak jak planowano.

Megarakieta poleciała, ale nie wszystko się udało. Pojawił się nietypowy gość

Megarakieta poleciała, ale nie wszystko się udało. Pojawił się nietypowy gość

Aktualizacja:
Źródło:
PAP, SpaceX, tvnmeteo.pl

Tygrys syberyjski zaatakował rolnika w jednej z wiosek na północnym wschodzie Chin. Mężczyzna został ugryziony w rękę. To niejedyna niebezpieczna sytuacja z udziałem tych zwierząt, do jakiej doszło w tej okolicy. Władze wystosowały ostrzeżenie dla mieszkańców.

Tygrys ugryzł mężczyznę, władze ostrzegają mieszkańców

Tygrys ugryzł mężczyznę, władze ostrzegają mieszkańców

Źródło:
Reuters, Global Times, chinadaily.com

We wtorek nad ranem na niebie można było dostrzec księżycowe halo. To rzadkie i efektowne zjawisko zarejestrowano między innymi w Wielkopolsce. Na Kontakt24 otrzymaliśmy wyjątkowe zdjęcia.

Świetlisty krąg otoczył Księżyc

Świetlisty krąg otoczył Księżyc

Źródło:
Kontakt24, tvnmeteo.pl

Co najmniej osiem osób zginęło w wyniku przejścia tajfunu Man-yi nad Filipinami. W trakcie ubiegłego weekendu żywioł uderzył w ląd dwukrotnie, niosąc potężne ulewy i porywisty wiatr. W wielu regionach rozpoczęło się wielkie sprzątanie i liczenie strat. Lokalne władze zaapelowały o pomoc dla poszkodowanych mieszkańców.

"Nie pozbierali się po poprzednich kataklizmach, kiedy uderzył supertajfun"

"Nie pozbierali się po poprzednich kataklizmach, kiedy uderzył supertajfun"

Źródło:
Reuters

Nagrania samotnego delfina pływającego w Morzu Bałtyckim wprawiły w zdumienie naukowców. Słychać na nich, jak ssak wydaje z siebie tysiące różnych dźwięków. Wśród ekspertów pojawiła się teoria, że z powodu odosobnienia mógł on rozmawiać sam ze sobą. Inni uważają, że była to próba skomunikowania się z innymi delfinami.

Samotny delfin w Bałtyku wydawał z siebie tysiące dźwięków

Samotny delfin w Bałtyku wydawał z siebie tysiące dźwięków

Źródło:
Livescience

Dwie osoby zginęły, a ponad 100 tysięcy mieszkańców zostało poszkodowanych w wyniku przejścia burzy tropikalnej Sara przez Honduras. Wiele miejsc jest odciętych od świata po ulewach. Na najbliższe dni zapowiadane są kolejne opady deszczu.

Takich opadów dawno tu nie było. Nie żyją dwie osoby

Takich opadów dawno tu nie było. Nie żyją dwie osoby

Źródło:
CNN Espanol, Diario1, EFE

W Ekwadorze wprowadzono 60-dniowy stan wyjątkowy. W kraju szaleją pożary, brakuje wody i panuje susza. W listopadzie ogień strawił ponad 10 tysięcy hektarów roślinności. Mieszkańcy borykają się też z częstymi przerwami w dostępie do energii elektrycznej.

Pożary, susza, brak prądu. Ogłosili 60-dniowy stan wyjątkowy

Pożary, susza, brak prądu. Ogłosili 60-dniowy stan wyjątkowy

Źródło:
PAP, Reuters

Do nietypowego zdarzenia doszło na lotnisku w Ponta Delgada na Azorach. Po pokładzie jednego z samolotów rozpierzchło się ponad 100 chomików. Maszyna przez pięć dni nie mogła wylecieć do stolicy Portugalii.

Ponad 100 chomików uziemiło samolot na Azorach

Ponad 100 chomików uziemiło samolot na Azorach

Źródło:
PAP, tvnmeteo.pl

Naukowcom po raz pierwszy udało się eksperymentalnie udowodnić społeczne uczenie się u zwierząt niebędących ludźmi, wynikające ze zmiany środowiska. Najnowsze badania ekspertów z Instytutu Maxa Plancka wykazały, że sikorki bogatki po migracji błyskawicznie poznawały nowe zachowania od lokalnej, dopiero co poznanej społeczności.

Sprawili, że ptaki nauczyły się nowych zachowań. Bez tego by się to nie udało

Sprawili, że ptaki nauczyły się nowych zachowań. Bez tego by się to nie udało

Źródło:
ScienceDaily

Ocean wyrzucił na brzeg w Kalifornii rzadką rybę - przedstawicielkę występującego w głębinach gatunku z rodziny Regalecidae, nazywaną "rybą zagłady". Czemu zawdzięcza reputację "przepowiadacza" naturalnych katastrof?

"Ryba zagłady" znaleziona na brzegu oceanu

"Ryba zagłady" znaleziona na brzegu oceanu

Źródło:
NBC News, CBS News tvn24.pl

Blisko 20 procent przypadków zachorowania na dengę, chorobę przenoszoną przez komary, można przypisać zmianom klimatycznym - wynika z najnowszej analizy naukowców. Jeśli nie zostaną podjęte działania mające powstrzymać globalne ocieplenie, liczba zachorowań przypisana kryzysowi klimatycznemu do 2050 roku może wzrosnąć nawet do 60 procent.

"Denga nadchodzi". Przegrzanie Ziemi tylko pogarsza sytuację

"Denga nadchodzi". Przegrzanie Ziemi tylko pogarsza sytuację

Źródło:
LiveScience, AFP

Nowe Delhi walczy z duszącymi miasto zanieczyszczeniami powietrza. Dają się one we znaki także zwierzętom z lokalnego ogrodu zoologicznego. Aby im ulżyć, władze postanowiły skorzystać z pewnej prostej metody.

Smog w zoo. Trzeba było ruszyć na pomoc zwierzętom

Smog w zoo. Trzeba było ruszyć na pomoc zwierzętom

Źródło:
Reuters, Times of India

Naukowcy przedstawili pierwsze szczegółowe wyniki badań próbek z niewidocznej strony Księżyca dostarczonych przez chińską sondę Chang'e 6. Analiza ich składu wskazała, że między trzema a czterema miliardami lat temu trwała tam aktywność wulkaniczna. To kluczowe informacje dla zrozumienia wyraźnych różnic między półkulami Srebrnego Globu.

Co się dzieje na niewidocznej stronie Księżyca? Zbadano pierwsze próbki

Co się dzieje na niewidocznej stronie Księżyca? Zbadano pierwsze próbki

Źródło:
PAP, CNN, tvnmeteo.pl

Duży pożar w kalifornijskim hrabstwie Ventura na początku listopada strawił kilka tysięcy hektarów i wiele budynków. O ogromnych stratach mówią rolnicy. Wskutek żywiołu spłonęły miliony pszczół.

Szalał pożar, spłonęły miliony pszczół

Szalał pożar, spłonęły miliony pszczół

Źródło:
ABC7