"Dostarczył więcej odkryć naukowych niż Teleskopy Kosmiczne Hubble'a i Webba razem wzięte"

Źródło:
Uniwersytet Warszawski, PAP
Mapa skanowania Drogi Mlecznej przez sondę Gaia
Mapa skanowania Drogi Mlecznej przez sondę Gaia
wideo 2/9
Mapa skanowania Drogi Mlecznej przez sondę Gaia

Bezzałogowy satelita Gaia należący do Europejskiej Agencji Kosmicznej kończy swoją misję. Przez 11 lat kosmiczne obserwatorium zbierało dane na temat gwiazd i innych obiektów. W najbliższych tygodniach naukowcy przeprowadzą ostatnie testy technologiczne, po czym skierują sondę na orbitę "emerytalną".

Gaia został wyniesiony na ziemską orbitę w grudniu 2013 roku. W pierwszych dniach stycznia 2014 satelita rozpoczął skanowanie nieba. Od tego czasu łącznie dokonał trzech bilionów obserwacji około dwóch miliardów gwiazd i innych obiektów.

- Chociaż kończymy okres obserwacji naukowych, to mamy co świętować. Sukces misji przekroczył nasze najśmielsze oczekiwania. Satelita działał niemal dwukrotnie dłużej, niż pierwotnie planowano i dostarczył więcej odkryć naukowych niż Teleskopy Kosmiczne Hubble'a i Webba razem wzięte - powiedziała prof. Carole Mundell, dyrektorka ds. naukowych Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA).

Obecnie sondzie kończy się paliwo, przez co nie może dalej skanować nieba. W najbliższym czasie odbędą się ostatnie testy technologiczne, po czym urządzenie zostanie skierowane na orbitę heliocentryczną, daleko poza wpływem grawitacyjnym Ziemi. Ostateczne wyłączenie obserwatorium zaplanowane jest na 25 marca 2025 roku.

Mimo że misja Gaia zmierza ku końcowi, dane zebrane przez satelitę będą dalej analizowane. Wśród naukowców zaangażowanych w projekt znaleźli się także eksperci z Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego.

Wizja artystyczna przedstawia kosmiczną misję Gaia obserwującą soczewkującą czarną dziuręMaciej Rębisz/ScienceNow/Łukasz Wyrzykowski

Dane, które zrewolucjonizowały nasz obraz Drogi Mlecznej

W ciągu 11 lat nieprzerwanej pracy Gaia monitorował pozycje, odległości, ruchy, zmiany jasności, skład chemiczny i wiele innych cech gwiazd i innych kosmicznych obiektów, obserwując je wielokrotnie swoimi instrumentami. Dzięki temu satelita osiągnął swój główny cel: stworzenie największej i najdokładniejszej mapy Drogi Mlecznej, która ukazuje naszą galaktykę w sposób, w jaki nie zrobiła tego żadna wcześniejsza misja.

- Gaia kończy skanować niebo, ale dane zebrane przez misję analizowane będą przez lata. Spodziewamy się, że te obserwacje doprowadzą do kolejnych przełomowych odkryć, w tym do odkrycia kolejnych zaskakujących układów z czarnymi dziurami - zauważyła dr Milena Ratajczak z OA UW, która w zespole Gaia zajmuje się analizą danych fotometrycznych.

Misja odkryła także nowy rodzaj czarnych dziur, w tym jedną o masie niemal 33 razy większej niż masa Słońca, znajdującą się w gwiazdozbiorze Orła, mniej niż 2000 lat świetlnych od Ziemi. Po raz pierwszy tak masywna czarna dziura pochodzenia gwiazdowego została zaobserwowana w Drodze Mlecznej. W odkryciu tym udział brali też polscy naukowcy.

Mapa gwiazd Galaktyki wykonana przez misję kosmiczną Gaia zawiera prawie 2 miliardy obiektówESA/Gaia/DPAC Licencja CC BY-SA 3.0 IGO

Kolejne odkrycia

Zespoły naukowe i inżynierskie obserwatorium Gaia pracują nad analizą danych zebranych dotychczas i przygotowują czwarte wydanie danych Gaia (DR4), którego publikacja planowana jest na 2026 rok.

"Gaia DR4 pozwoli na odkrycie wielu dodatkowych planet pozasłonecznych, a także nad rozszerzeniem swojego katalogu gwiazd podwójnych, największego tego rodzaju katalogu, jaki kiedykolwiek stworzono. Gaia ma unikatową zdolność wykrywania minimalnych ruchów par obiektów niebieskich krążących blisko siebie i dokonała wielu odkryć wcześniej ukrytych towarzyszy krążących wokół jasnych gwiazd. Wśród nowych odkryć znajdą się też nowe czarne dziury wykryte w układach podwójnych z gwiazdą lub powodujące soczewkowanie grawitacyjne" - informują naukowcy z OA UW.

Podsumowanie dokonań misji GaiaESA/Gaia/DPAC, Milky Way impression by Stefan Payne-Wardenaar

Autorka/Autor:fw

Źródło: Uniwersytet Warszawski, PAP

Źródło zdjęcia głównego: ESA/ATG medialab; background: ESO/S. Brunier

Pozostałe wiadomości

IMGW wydał ostrzeżenia meteorologiczne. W dużej części kraju wydane zostały alarmy przed burzami, które będą obowiązywały do późnego wieczora. W mocy jest także ostrzeżenie przed upałem.

Uwaga na burze i skwar. IMGW ostrzega

Uwaga na burze i skwar. IMGW ostrzega

Źródło:
IMGW

W czwartek nad Polską przechodziły silne burze. Do piątkowego poranka strażacy w całym kraju otrzymali ponad 1900 zgłoszeń o niebezpiecznych zjawiskach pogodowych. Silny wiatr uszkodził wiele budynków, w tym zabytkową bazylikę w Trzebini. Jedna osoba została ranna.

Wiatr zerwał dach zabytkowej bazyliki. Prawie dwa tysiące interwencji, jedna osoba ranna

Wiatr zerwał dach zabytkowej bazyliki. Prawie dwa tysiące interwencji, jedna osoba ranna

Aktualizacja:
Źródło:
tvnmeteo.pl

Nadchodzące dni - w tym weekend - upłyną nam pod znakiem zachmurzenia. Nie zabraknie także opadów deszczu, które w burzach mogą być ulewne. Na horyzoncie widać także ochłodzenie.

Przed weekendem silne burze, później przyjdzie zmiana

Przed weekendem silne burze, później przyjdzie zmiana

Źródło:
tvnmeteo.pl

Pogoda na dziś. Piątek 6.06 przyniesie zróżnicowaną temperaturę. Lokalnie termometry pokażą nawet prawie 30 stopni Celsjusza. W części Polski znów prognozowane są burze. Wraz z nimi pojawią się ulewy oraz silny wiatr.

Pogoda na dziś - piątek, 6.06. Będzie blisko upału

Pogoda na dziś - piątek, 6.06. Będzie blisko upału

Źródło:
tvnmeteo.pl

We Włoszech odnotowano trzęsienie ziemi o magnitudzie 3,2. Choć siła zjawiska nie była duża, na stanowisku archeologicznym w Pompejach odnotowano pewne uszkodzenia.

Trzęsienie ziemi we Włoszech. Uszkodzenia w Pompejach

Trzęsienie ziemi we Włoszech. Uszkodzenia w Pompejach

Źródło:
Reuters

Czerwiec i lipiec to idealny czas, by spojrzeć w nocne niebo i wypatrzyć na nim obłoki srebrzyste - chmury sięgające aż nawet do 100 kilometrów nad powierzchnię Ziemi. Jak tłumaczą eksperci, ich obecność może mieć związek nie tylko z naturą, ale też z działalnością człowieka i lotami kosmicznymi.

Przyszedł czas na obserwację obłoków srebrzystych. Skąd się biorą?

Przyszedł czas na obserwację obłoków srebrzystych. Skąd się biorą?

Źródło:
PAP

Już dzisiaj nastąpi próba lądowania na Księżycu łazika Resilience od japońskiej firmy ispace. Dwa lata temu podobna misja przeprowadzona przez ten prywatny podmiot zakończyła się niepowodzeniem - maszyna rozbiła się.

Chcą znów wylądować na Księżycu. Poprzednia próba skończyła się fiaskiem

Chcą znów wylądować na Księżycu. Poprzednia próba skończyła się fiaskiem

Źródło:
Reuters, space.com

Burze z silnymi opadami deszczu przetoczyły się nad amerykańskim stanem Kansas. Ulewy doprowadziły do powodzi błyskawicznej, która wystąpiła w miastach Wichita i El Dorado. Lokalne władze ogłosiły stan klęski żywiołowej.

"Wyszłyśmy z pokoju, a woda sięgała mi już do kolan"

"Wyszłyśmy z pokoju, a woda sięgała mi już do kolan"

Źródło:
CNN, Fox Weather

Już na początku przyszłego tygodnia z Florydy ma ruszyć misja kosmiczna Ax-4 z doktorem Sławoszem Uznańskim-Wiśniewskim na pokładzie. Polak już niedługo będzie miał szansę dotrzeć na pokład Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Na miejscu, skąd lot ma wystartować, jest już Hubert Kijek, reporter TVN24.

Odliczanie do lotu Polaka. Na miejscu jest już reporter TVN24 BiS

Odliczanie do lotu Polaka. Na miejscu jest już reporter TVN24 BiS

Źródło:
tvnmeteo.pl, TVN24

- Wyglądało to tak, jakby przyszedł celowo - stwierdziła sklepikarka z Tajlandii, komentując wejście słonia do jej sklepu. Nietypowy gość, którego pobyt w sklepie zarejestrowały kamery monitoringu, spokojnie zajadał słodycze, nim udało się go wyprosić strażnikom.

Głodny słoń wpadł do sklepu po słodycze

Głodny słoń wpadł do sklepu po słodycze

Źródło:
CNN

Choroby alergiczne są problemem cywilizacyjnym i określa się je mianem epidemii XXI wieku. Jak wskazuje Światowa Organizacja Zdrowia, zajmują już trzecią pozycję na liście najczęstszych chorób przewlekłych. Z alergiami zmagają się nie tylko dzieci, lecz także również dorośli. Sprawdź, jak rozpoznać objawy, kiedy zgłosić się do specjalisty i jak radzić sobie z alergią na co dzień.  

Alergie u osób dorosłych. Jak sobie z nimi radzić? 

Alergie u osób dorosłych. Jak sobie z nimi radzić? 

Źródło:
Otrivin

Dąb Bartek ucierpiał w wyniku wtorkowych burz. Na skutek silnego wiatru i intensywnych opadów złamał się jeden z konarów pomnika przyrody. W najbliższym czasie przy drzewie zostaną wykonane dalsze zabiegi pielęgnacyjne.

Dąb Bartek uszkodzony po burzy

Dąb Bartek uszkodzony po burzy

Źródło:
PAP

Na drzewach w Bieszczadach można zaobserwować podłużne ślady. Ubytki kory najczęściej obserwowane są na jodłach, rzadziej na innych gatunkach. Charakterystyczne rany są dziełem jednego z bieszczadzkich drapieżników.

Dziwne ślady na drzewach. Wiemy, skąd się wzięły

Dziwne ślady na drzewach. Wiemy, skąd się wzięły

Źródło:
PAP

Astronomowie odkryli nietypowy układ planetarny, w którym planeta o wielkości połowy Saturna okrąża gwiazdę ważącą pięć razy mniej od Słońca. Dotąd sądzono, że przy tak małych gwiazdach duże planety nie mogą ani powstać, ani się utrzymać. Szczegóły opisano na łamach czasopisma "Nature Astronomy".

Modele nie potrafią tego wyjaśnić. Jest jak pół Saturna, a okrąża maleństwo

Modele nie potrafią tego wyjaśnić. Jest jak pół Saturna, a okrąża maleństwo

Źródło:
PAP

Dwoje motocyklistów zderzyło się z mierzącym niemal dwa metry aligatorem na jednej z dróg na Florydzie. 67-letni mężczyzna i 25-letnia kobieta trafili do szpitala.

Motocykliści zderzyli się z aligatorem

Motocykliści zderzyli się z aligatorem

Źródło:
CNN, Associated Press, Fox News

Gęste kłęby dymu pochodzące z pożarów lasów w Kanadzie znacząco pogorszyły jakość powietrza w części Stanów Zjednoczonych. Zanieczyszczenia dotarły między innymi do stanów Wisconsin, Michigan i Minnesota. We wtorek mieszkańcy miasta Minneapolis oddychali najgorszym powietrzem na świecie.

Chmura dymu nad Stanami Zjednoczonymi. Fatalna jakość powietrza w miastach

Chmura dymu nad Stanami Zjednoczonymi. Fatalna jakość powietrza w miastach

Źródło:
Reuters, AP, CBS News, CIFFC

Firma Axiom Space po raz kolejny opóźniła start misji Ax-4. We wtorek na konferencji prasowej poinformowano, że lot Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS) odbędzie się 10 czerwca.

Lot Polaka w kosmos znów przełożony. Kiedy Sławosz Uznański-Wiśniewski poleci w kosmos

Lot Polaka w kosmos znów przełożony. Kiedy Sławosz Uznański-Wiśniewski poleci w kosmos

Źródło:
tvnmeteo.pl, Axiom Space, PAP, POLSA

We wtorek 3.06 pogoda znów jest dynamiczna. W części kraju występują burze z opadami deszczu oraz gradu. Na Kontakt24 otrzymaliśmy zdjęcia i nagrania z Mazur i województwa śląskiego.

Burze w Polsce. Interweniowały służby

Burze w Polsce. Interweniowały służby

Aktualizacja:
Źródło:
Kontakt24, tvnmeteo.pl

Wodnisty katar, swędzenie nosa czy uporczywe kichanie to uciążliwe objawy związane z alergicznym nieżytem nosa (ANN). To jedna z najczęstszych chorób alergicznych, która może występować zarówno sezonowo, jak i przez cały rok. W Polsce z tą przypadłością boryka się około 22 procent społeczeństwa. Jakie są jej przyczyny i jak łagodzić objawy?

Czym jest alergiczny nieżyt nosa? Objawy, przyczyny, leczenie

Czym jest alergiczny nieżyt nosa? Objawy, przyczyny, leczenie

Źródło:
Otrivin

Grecką wyspę Kreta we wtorek po południu nawiedziło trzęsienie ziemi. Wstrząsy miały magnitudę 5. Minionej nocy, na skutek trzęsienia ziemi w Turcji, ziemia zatrzęsła się na Rodos.

Trzęsienie ziemi na Krecie

Trzęsienie ziemi na Krecie

Źródło:
tvnmeteo.pl, Protothema, PAP

14-letnia dziewczynka nie żyje, a kilkadziesiąt osób zostało rannych w wyniku trzęsienia ziemi o magnitudzie 5,8, jakie nawiedziło wybrzeże Turcji w nocy z poniedziałku na wtorek. Ludzie w panice wyskakiwali z okien oraz balkonów. Wstrząsy były odczuwalne także w Grecji.

W panice wyskakiwali z okien, 14-latka nie żyje. Trzęsienie ziemi w Turcji

W panice wyskakiwali z okien, 14-latka nie żyje. Trzęsienie ziemi w Turcji

Źródło:
AP, eKathimerini, tvnmeteo.pl, PAP

Etna wybuchła w poniedziałek, wysyłając w powietrze ogromne ilości popiołu i dymu. Na zboczach wulkanu znajdowali się turyści. Choć wulkan się uspokoił, lokalne służby monitorują jego aktywność.

"Wszystko działo się błyskawicznie". Nagranie ze zbocza Etny

"Wszystko działo się błyskawicznie". Nagranie ze zbocza Etny

Źródło:
tvnmeteo.pl, CNN, Rai News, The Independent, Reuters, ANSA

Naukowcy przebadali zwyczaje kilkudziesięciu tysięcy pracujących w USA pielęgniarek po 50. roku życia. Zauważyli, że kobiety, które wypijały od jednej do trzech filiżanek kawy dziennie, mogą mieć większą szansę na zachowanie lepszego zdrowia na starość.

Ten napój może pomóc kobietom zdrowiej się starzeć

Ten napój może pomóc kobietom zdrowiej się starzeć

Źródło:
PAP, CNN

W Namibii w rejonie rzeki Hoanib w regionie Kunene zastrzelono lwicę, która przed weekendem zagryzła na śmierć znanego namibijskiego badacza tych zwierząt oraz biznesmena.

Lwica zagryzła biznesmena. Zwierzę zastrzelono

Lwica zagryzła biznesmena. Zwierzę zastrzelono

Źródło:
PAP

Na ich trop naukowcy wpadli podczas analizy skał wulkanicznych z okolic Hawajów.

Z wnętrza Ziemi wyciekają cenne metale

Z wnętrza Ziemi wyciekają cenne metale

Źródło:
CNN, LiveScience