Poradnik dla niedowiarka. Przekonaj się, że Ziemia nie jest płaska na 9 sposobów

Film poklatkowy Ziemi ze stacji kosmicznej
Film poklatkowy Ziemi ze stacji kosmicznej
ESA
Film poklatkowy Ziemi ze stacji kosmicznejESA

Ziemia nie jest płaska, to wiedzą nawet dzieci. Nie potrzeba zakrojonych na wysoką skalę obserwacji, żeby to potwierdzić. Ale wystarczy przejrzeć fora internetowe by stwierdzić, że wątpiących nie brakuje. Oto poradnik w sam raz dla nich.

Koncepcja, że Ziemia wcale nie jest płaska, pojawiła się ponad 2500 lat temu, a już w średniowieczu mało kto z wykształconych ludzi wierzył, że mogłoby być inaczej.

Dziś tym bardziej trudno ten fakt w jakikolwiek sposób podważać. Jednak… Wciąż istnieją pewne jednostki wychodzące przed szereg, dzielnie przeciwstawiając się miliardom. Wystarczy przytoczyć przypadek rapera B.o.B.

"Dwa miasta są od siebie oddalone o 16 mil, a jednak stoją w jednej linii. I gdzie niby jest to słynne zakrzywienie Ziemi? Wyjaśnijcie" - napisał. Raper postanowił zorganizować nawet zbiórkę pieniędzy na wystrzelenie satelity, mającego dowieść jego racji.

No cóż, dowody można uzyskać w inny sposób, w niektórych przypadkach nawet nie wychodząc z domu.

1. Popatrz na Księżyc

Co wspólnego ma Księżyc z teorią płaskiej Ziemi? To, że jego obserwacje mogą tę tezę z łatwością obalić. Wystarczy obserwować cykliczność, czyli zmiany faz naszego satelity. W starożytności było to zagadką na przykład dla Greków.

Do jednych z najbardziej dociekliwych można zaliczyć Arystotelesa. Zauważył, że w trakcie zmian faz Księżyca pada na niego zaokrąglony cień. Pochodzi on od Ziemi, znajdującej się między swoim satelitą, a Słońcem. Nie ma więc wątpliwości, że nasza planeta musi być kulą, a dokładniej - geoidą.

2. Statki i horyzont

Jeżeli kiedykolwiek patrzyłeś na horyzont spacerując po plaży, mogłeś zauważyć ciekawe zjawisko - zbliżające się statki nie tylko "pojawiają" się na morzu, lecz wydają się z niego "wynurzać".

Podobny przykład - wyobraź sobie mrówkę chodzącą po powierzchni pomarańczy, w zasięgu twojego wzroku. Kiedy patrzysz na czubek owocu, zobaczysz, że ciało mrówki powoli pojawia się znad "horyzontu", nie jest ona widoczna przez cały czas, jak miałoby to miejsce, gdyby cytrus był płaski.

Mrówka chodząca po powierzchni pomarańczy (org. Moriel Schottlender/Popular Science)Moriel Schottlender/ TVN Meteo

3. Konstelacje gwiazd

Takie obserwacje po raz pierwszy zostały wykonane przez Arystotelesa. Patrząc na różne konstelacje zauważył ich pozorny ruch na niebie, a w konsekwencji tego znikanie za horyzontem.

Po powrocie z podróży do Egiptu Arystoteles zapisał: "są gwiazdy widoczne w Egipcie i… Cyprze, których nie widać w położonych dalej na północ regionach". To zjawisko może być wytłumaczone tylko wtedy, kiedy ludzie obserwują gwiazdy z poziomu okrągłej powierzchni, jak kontynuował uczony. Zakładał również, że sfera Ziemi nie jest dużych rozmiarów - inaczej efekt nieznacznej zmiany położenia obserwatora nie byłby tak oczywisty.

Im dalej odejdziesz od równika, tym szybciej znane ci konstelacje będą z czasem znikać za horyzontem, będąc zastępowanymi przez inne gwiazdy. Coś takiego nie wydarzyłoby się, gdyby Ziemia była płaska.

Pole widzenia na kulistej powierzchni (org. Moriel Schottlender/Popular Science)Moriel Schottlender/ TVN Meteo

4. Zegar słoneczny

Jeżeli wbijesz patyk w ziemię, rzuci on cień. Cień będzie poruszał się wraz z mijającym czasem. W ten sposób funkcjonują na przykład zegary słoneczne. Jeżeli Ziemia byłaby płaska, wtedy dwa patyki postawione w dwóch różnych miejscach rzucałyby dokładnie taki sam cień. Wniosek jest prosty - ziemia musi być okrągła.

Na podstawie tego eksperymentu żyjący w starożytności Eratostenes dość dokładnie wyliczył obwód naszej planety.

Cienie rzucane na płaskiej powierzchni (org. Moriel Schottlender/Popular Science)Moriel Schottlender/ TVN Meteo

5. Im wyżej, tym dalej

Powszechne uważa się, że zasięg wzroku jest zależny od wysokości, na jakiej się znajdziemy. Krótko mówiąc - im wyżej wejdziesz, tym będziesz widzieć dalej położone miejsca. Zazwyczaj wiążemy to z przeszkodami stojącymi w zasięgu naszego wzroku, ograniczającymi widok - domami, drzewami itp. Ale to nie do końca prawda.

Powierzchnia, którą jesteśmy w stanie zaobserwować, również różni się w zależności od tego, czy znajdujemy się na podłożu płaskim czy kulistym. Z tego pierwszego zawsze zobaczymy mniej niż z drugiego.

6. Hen daleko samolotem

Jeżeli kiedykolwiek leciałeś samolotem, szczególnie na dalekich dystansach, mogłeś zauważyć dwa interesujące fakty na temat samolotów i Ziemi.

Po pierwsze - samoloty mogą przemieszczać się po względnie prostej linii przez długi czas, nie dolatują do żadnej "krawędzi" czy "końca" czegokolwiek. Pomijając aspekt ograniczonych zasobów paliwa, mogłyby oblecieć Ziemię dookoła.

Druga obserwacja jest jeszcze łatwiejsza - zwyczajnie, wyglądając za okno lecąc nad oceanem widać, że horyzont jest zaokrąglony.

7. Nie jesteśmy inni

Ziemia różni się od innych planet, to prawda, jednak są takie cechy, które charakteryzują wszystkie.

Innymi słowy: skoro odkryliśmy tyle planet, w różnych lokalizacjach i biorąc pod uwagę różne kryteria są one do siebie podobne, istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, że dotyczy to również naszej planety. Wszystkie przeprowadzone przez nas obserwacje pokazały, że planety są kuliste

W 1610 roku Galileusz zaobserwował, że satelity Jowisza obracają się wokół niego. Opisał je jako "małe planety obracające się wokół większej". Zobaczył również, że inne ciała niebieskie (Jowisz, Neptun, a później również Wenus) są krągłe i wszystkie krążą wokół Słońca.

8. Istnienie stref czasowych

Podczas gdy w Warszawie jest godzina 17, Słońce zmierza ku zachodowi, w Nowym Jorku mamy wtedy 11, czyli Słońce znajduje się w prawie najwyższym punkcie, jaki osiągnie tego dnia. W Pekinie zaś panuje ciemność, a na zegarkach widnieje godzina 23. Czemu zrobiło się ciemno?

Można to wytłumaczyć jednym krótkim zdaniem - Ziemia jest okrągła i krąży wokół własnej osi. Jeżeli w jednym miejscu świata jest jasno to po przeciwnej - ciemno.

Jeżeli Słońce byłoby umieszczone w specyficzny sposób - żeby w danym momencie oświetlało na płaskiej powierzchni tylko jeden fragment, tak czy siak widzielibyśmy naszą gwiazdę z każdego miejsca. Nawet kiedy nie znajdowałaby się ona bezpośrednio nad naszymi głowami. Jak wiadomo, taka sytuacja się nie zdarza, słońce zawsze znika za horyzontem o określonej godzinie. Jaka jest tego przyczyna? Kulistość!

U nas dzień, gdzie indziej noc - kolejny dowód na kulistość Ziemi (org. Moriel Schottlender/Popular Science)Moriel Schottlender/ TVN Meteo

9. Wyraża więcej niż tysiąc słów

Na koniec - ostatni dowód, ale nie najmniej ważny. Wręcz przeciwnie - to właśnie ta "obserwacja" stanowi niezbyty dowód na kulistość Ziemi.

W ciągu 60 lat eksplorowania kosmosu, wysłaliśmy w kosmos satelity, sondy oraz oczywiście ludzi. Dzięki temu otrzymaliśmy mnóstwo zdjęć przedstawiających naszą planetę. Czemu, nawet jakby się bardzo chciało, nie da się zaprzeczyć, Ziemia na nich je sferyczna. Jak to mówią - obraz wyraża więcej niż tysiąc słów.

Autor: ao/ja / Źródło: popsci.com

Źródło zdjęcia głównego: NASA

Pozostałe wiadomości

Już w tym tygodniu czeka nas ocieplenie - i to niemałe. Pod koniec tygodnia jest szansa, że termometry wskażą nawet 17 stopni Celsjusza. Prognozuje się także sporo słońca, ale i silniejsze porywy wiatru.

Nadciąga wyraźna zmiana, nie tylko na termometrach

Nadciąga wyraźna zmiana, nie tylko na termometrach

Źródło:
tvnmeteo.pl

Pogoda na jutro, czyli na wtorek, 4.03. Zarówno noc, jak i dzień zapowiadają się pochmurno. We wtorek w niektórych regionach pojawi się jednak szansa na rozpogodzenia. Na termometrach zobaczymy do 11 stopni Celsjusza.

Pogoda na jutro - wtorek, 4.03. We wtorek sporo pogodnych chwil. Nawet 11 stopni

Pogoda na jutro - wtorek, 4.03. We wtorek sporo pogodnych chwil. Nawet 11 stopni

Źródło:
tvnmeteo.pl

Topnienie lodowców może znacząco spowolnić Prąd Wiatrów Zachodnich, czyli największy system prądów obiegających Ziemię - wynika z najnowszych badań naukowców. Ich zdaniem ten negatywny proces, napędzany między innymi przez emisję gazów cieplarnianych, będzie miał poważne konsekwencje dla klimatu, w tym na wzrost poziomu mórz, ocieplenie oceanów czy żywotność ekosystemów morskich.

"Ta nagła zmiana w zasoleniu oceanu ma szereg konsekwencji"

"Ta nagła zmiana w zasoleniu oceanu ma szereg konsekwencji"

Źródło:
PAP, The University of Melbourne

Pierwsze dni marca tego roku zapisały się w historii Szanghaju. W sobotę oraz niedzielę temperatura maksymalna w położonym na wschodzie Chin mieście przekroczyła 28 stopni Celsjusza. Zdaniem lokalnych mediów jest to najcieplejszy początek tego miesiąca w historii pomiarów, czyli od 1873 roku.

Tak ciepłego początku marca nie było w tym miejscu od ponad 150 lat

Tak ciepłego początku marca nie było w tym miejscu od ponad 150 lat

Źródło:
CNN, Global Times

Gęsta mgła spowiła w niedzielę Hongkong. Nad metropolię nadciągnęły masy wilgotnego powietrza, które spowodowały drastyczne pogorszenie widzialności. Nagła zmiana pogody zaniepokoiła część mieszkańców, którzy pomylili mgłę z dymem z pożarów.

Dzwonili na straż pożarną, bo pomylili dym z mgłą

Dzwonili na straż pożarną, bo pomylili dym z mgłą

Źródło:
Reuters, Dim Sum Daily

46 osób przeżyło w Indiach potężną lawinę dzięki schronieniu się w metalowych kontenerach. Siła uderzenia była tak ogromna, że kontenery zostały częściowo pogięte i porozrywane. Akcja ratunkowa z użyciem sześciu śmigłowców została zakończona po niemal 60 godzinach.

Kilkadziesiąt osób odnaleziono po lawinie w metalowych kontenerach

Kilkadziesiąt osób odnaleziono po lawinie w metalowych kontenerach

Źródło:
BBC, PAP, tvn24.pl

Dzięki szybkiej interwencji ratowników dwoje starszych ludzi i ich psy zostali uratowani z tonącej przyczepy kempingowej. Obywatele Francji wypoczywali na jednej z plaż w hiszpańskiej Almerii, gdy w region uderzyła burza z intensywnymi opadami deszczu.

Wokół przyczepy zaczęła zbierać się woda. W środku byli starsi ludzie

Wokół przyczepy zaczęła zbierać się woda. W środku byli starsi ludzie

Źródło:
ENEX, Diario de Almeria

Hiszpańskie służby odnalazły dwóch alpinistów, którzy zaginęli w niedzielę w rejonie pasma górskiego Sierra de Gredos. Wspinacze nie dotarli do schroniska, dlatego rozpoczęto ich poszukiwania. W czasie ich wyprawy region nawiedziła gwałtowna burza z silnym wiatrem i intensywnymi opadami śniegu.

Zaginęli w drodze do schroniska. W tym czasie rozszalała się potężna śnieżyca

Zaginęli w drodze do schroniska. W tym czasie rozszalała się potężna śnieżyca

Źródło:
ENEX, El Confidencial

Do wybrzeży australijskiego stanu Queensland zbliża się cyklon Alfred. Według prognoz żywioł przyniesie ze sobą podmuchy wiatru o prędkości do 120 kilometrów na godzinę. To pierwszy od ponad pół wieku cyklon, który uderzy w obszar tak bardzo wysunięty na południe.

Zbliża się do nich pierwsza taka burza od pół wieku

Zbliża się do nich pierwsza taka burza od pół wieku

Źródło:
ABC News, The Conversation

Czas na kolejny testowy lot rakiety Starship. W nocy z poniedziałku na wtorek obiekt ma opuścić bazę Boca Chica w Teksasie i po godzinie wodować u zachodniego wybrzeża Australii. Okno startowe rozpocznie się po północy naszego czasu.

Megarakieta gotowa do startu. Kolejny lot tej nocy

Megarakieta gotowa do startu. Kolejny lot tej nocy

Źródło:
AFP, SpaceX, tvnmeteo.pl

IMGW ostrzega przed groźną pogodą. W części kraju prognozowane są bardzo silne porywy wiatru. Sprawdź, gdzie wydano ostrzeżenia.

Niebezpiecznie silny wiatr. Są alarmy IMGW

Niebezpiecznie silny wiatr. Są alarmy IMGW

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

Południowo-wschodnie regiony Hiszpanii doświadczyły w niedzielę bardzo silnych opadów deszczu. Miejscami pojawiły się podtopienia, a także powodzie. Woda porwała pojazd 50-letniego mieszkańca okolic Lorcy. Mężczyzny nie udało się ocalić.

W niedzielę porwała go powódź, w poniedziałek znaleziono jego ciało

W niedzielę porwała go powódź, w poniedziałek znaleziono jego ciało

Źródło:
ENEX, rtve.es, orm.es

46 osób przeżyło w Indiach potężną lawinę dzięki schronieniu się w metalowych kontenerach. Siła uderzenia była tak ogromna, że kontenery zostały częściowo pogięte i porozrywane. Akcja ratunkowa z użyciem sześciu śmigłowców została zakończona po niemal 60 godzinach.

Kilkadziesiąt osób odnaleziono po lawinie w metalowych kontenerach

Kilkadziesiąt osób odnaleziono po lawinie w metalowych kontenerach

Źródło:
BBC, PAP, tvn24.pl

Do Polski napłyną ciepłe masy powietrza z zachodu, jest więc szansa na naprawdę wysoką temperaturę. Sprawdź długoterminową, 16-dniową prognozę przygotowaną przez prezentera tvnmeteo.pl Tomasza Wasilewskiego.

Pogoda na 16 dni: może być blisko 20 stopni

Pogoda na 16 dni: może być blisko 20 stopni

Źródło:
tvnmeteo.pl

W prefekturze Iwate w Japonii szaleje jeden z największych pożarów od dekad. Ogień pochłonął ponad dwa tysiące hektarów i zmusił tysiące ludzi do ewakuacji. Naukowcy wyjaśnili, że jest to związane z niezwykle suchymi warunkami, jakie zapanowały w regionie od początku lutego.

W kilka dni ogień pochłonął tyle, ile zazwyczaj płonie przez trzy lata

W kilka dni ogień pochłonął tyle, ile zazwyczaj płonie przez trzy lata

Źródło:
Reuters, The Japan Times

Skwar męczy Filipińczyków. Temperatura odczuwalna może w poniedziałek sięgnąć miejscami aż 47 stopni Celsjusza - wynika z prognoz meteorologów. W stolicy kraju - Manili - zamknięto połowę szkół.

Mogą odczuć blisko 50 stopni. W stolicy zamknięto połowę szkół

Mogą odczuć blisko 50 stopni. W stolicy zamknięto połowę szkół

Źródło:
PAP

Ulewne deszcze spowodowały podtopienia w północnym Peru. W sobotę i niedzielę strażacy próbowali dotrzeć do odciętych przez wodę miejscowości. Powódź uszkodziła także fragmenty Drogi Panamerykańskiej, łączącej kraje obydwu Ameryk.

Tysiące zalanych domów, oberwany kawałek autostrady

Tysiące zalanych domów, oberwany kawałek autostrady

Źródło:
Reuters, Peru21, Infobae

Pogoda na dziś. Poniedziałek upłynie pod znakiem zachmurzenia. Z upływem dnia będzie pojawiać się coraz więcej rozpogodzeń. W najcieplejszej chwili dnia termometry wskażą 10 stopni Celsjusza.

Pogoda na dziś - poniedziałek, 3.03. W ciągu dnia pojawią się rozpogodzenia. Uwaga na silniejszy wiatr

Pogoda na dziś - poniedziałek, 3.03. W ciągu dnia pojawią się rozpogodzenia. Uwaga na silniejszy wiatr

Źródło:
tvnmeteo.pl

Trzęsienie ziemi było odczuwalne w niedzielę wieczorem w Los Angeles. Epicentrum wstrząsów o magnitudzie 3,9 znajdowało się kilkanaście kilometrów od miejsca, gdzie odbyła się ceremonia wręczenia Oscarów. Zjawisko było jednak na tyle słabe, że nie zakłóciły świętowania.

Ziemia zatrzęsła się po ceremonii wręczenia Oscarów

Ziemia zatrzęsła się po ceremonii wręczenia Oscarów

Źródło:
USGS, ABC7

Ze 175 pożarami walczyli w niedzielę strażacy z Karoliny Południowej. Najtrudniejsza sytuacja panowała w okolicach miejscowości Myrtle Beach, gdzie ogień objął swoim zasięgiem prawie 650 hektarów. W stanie ogłoszono stan wyjątkowy, konieczne były także ewakuacje.

175 pożarów w jeden weekend. "Pójdziesz do więzienia za rozpalenie ognia"

175 pożarów w jeden weekend. "Pójdziesz do więzienia za rozpalenie ognia"

Źródło:
New York Times, CNN, ABC News

Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe podsumowało weekend. W sobotę ratownicy udzielili pomocy kobiecie, która zgubiła się podczas powrotu z wycieczki na Rysy. W niedzielę, w rejonie ściany Świnicy, zeszła lawina, która porwała dwie osoby. W Tatrach obowiązuje drugi stopień zagrożenia lawinowego.

Zaginiona turystka, dwie osoby porwane przez lawinę. TOPR podsumowało weekend

Zaginiona turystka, dwie osoby porwane przez lawinę. TOPR podsumowało weekend

Źródło:
PAP, TOPR

Wiosną warto zwracać uwagę nawet na najmniejsze elementy przyrody. Karkonoski Park Narodowy przypomniał, że na świerkowych szyszkach możemy zaobserwować wiele gatunków malutkich grzybów oraz larw owadów.

Cały świat w jednej szyszce. Bądźcie uważni na spacerach

Cały świat w jednej szyszce. Bądźcie uważni na spacerach

Źródło:
Karkonoski Park Narodowy, lasy.gov.pl, grzyby.pl

Brazylia mierzy się z bardzo silnymi falami upałów. Wysoka temperatura oddziałuje również na infrastrukturę. By zapobiec opóźnieniom czy wypadkom z powodu odkształcania torów, zaczęto malować je na biało.

Malują tory na biało, by zapobiec opóźnieniom pociągów

Malują tory na biało, by zapobiec opóźnieniom pociągów

Źródło:
Reuters

Uwaga na kleszcze, które atakują nawet zimą. Zapalenia opon mózgowych i innych powikłań można uniknąć. Wystarczy się zaszczepić. Problem w tym, że co roku szczepionkę przyjmuje zaledwie od trzech do czterech procent Polaków. 

Kleszcze atakują nawet zimą. Do szpitala trafił już pierwszy w tym roku pacjent z kleszczowym zapaleniem mózgu

Kleszcze atakują nawet zimą. Do szpitala trafił już pierwszy w tym roku pacjent z kleszczowym zapaleniem mózgu

Źródło:
Fakty po Południu TVN24

Przed nami bardzo ciekawy, astronomiczny czas. Na nocnym niebie zaczynają już pojawiać się wiosenne gwiazdozbiory. Oprócz tego możemy spodziewać się zaćmienia Słońca i Księżyca oraz koniunkcji Marsa z dwiema gwiazdami z konstelacji Bliźniąt.

Zaćmienie Słońca, Księżyca oraz Mars w ciekawej koniunkcji. Kiedy patrzeć w niebo

Zaćmienie Słońca, Księżyca oraz Mars w ciekawej koniunkcji. Kiedy patrzeć w niebo

Źródło:
PAP

Lądownik Blue Ghost znajduje się na Księżycu zaledwie od kilku godzin, a inżynierom misji już udało się odebrać wykonane przez niego zdjęcia. Obrazy dają nam możliwość obserwacji Ziemi z perspektywy naszego naturalnego satelity. Na kolejne dwa tygodnie zaplanowane są kolejne atrakcje.

"Lądownik zobaczył swój cień", w tle Ziemia widziana z Księżyca

"Lądownik zobaczył swój cień", w tle Ziemia widziana z Księżyca

Źródło:
Firefly Aerospace, tvnmeteo.pl

Lądownik Blue Ghost wylądował na powierzchni Księżyca - to pierwszy komercyjny pojazd, któremu udało się wykonać bezbłędne lądowanie. Sprzęt został zaprojektowany przez firmę Firefly Aerospace we współpracy z NASA. Amerykańska agencja chce ułatwić przesyłanie ładunków na Srebrny Glob poprzez wspieranie prywatnych firm kosmicznych.

Pierwsze takie lądowanie na Księżycu. Blue Ghost wysłał zdjęcie

Pierwsze takie lądowanie na Księżycu. Blue Ghost wysłał zdjęcie

Aktualizacja:
Źródło:
New York Times, Firefly Aerospace, NASA, tvnmeteo.pl

Pandy wielkie to drapieżniki, które chętniej wybierają bambus niż mięso. Dlaczego tak się dzieje? Chińscy badacze odkryli we krwi zwierząt cząsteczki mikroRNA pochodzące z roślin, które najprawdopodobniej modyfikują ich preferencje żywieniowe.

Wiadomo, dlaczego pandy wolą bambus od mięsa

Wiadomo, dlaczego pandy wolą bambus od mięsa

Źródło:
CNN, LiveScience, Frontiers

W najbliższych tygodniach niektóre z tatrzańskich szlaków będą niedostępne dla turystów. Wszystko z powodu głuszców i cietrzewi, które rozpoczynają toki. Władze Tatrzańskiego Parku Narodowego zaapelowały, aby przestrzegać zakazu i zapewnić ptakom spokój.

W Tatrach zaczynają się toki głuszców i cietrzewi. Zamknięto część szlaków

W Tatrach zaczynają się toki głuszców i cietrzewi. Zamknięto część szlaków

Afganistan jest uznawany za jeden z krajów, które najsilniej odczuwają konsekwencje zmian klimatu. Według najnowszego raportu, w ostatnim roku z tego powodu ponad pół miliona osób było zmuszonych do przesiedlenia. Zjawiska pogłębiają tamtejszy kryzys humanitarny.

Afgańczycy przegrywają ze zmianami klimatu. Przez rok pół miliona ludzi musiało się przesiedlić

Afgańczycy przegrywają ze zmianami klimatu. Przez rok pół miliona ludzi musiało się przesiedlić

Źródło:
PAP