Poradnik dla niedowiarka. Przekonaj się, że Ziemia nie jest płaska na 9 sposobów

Film poklatkowy Ziemi ze stacji kosmicznej
Film poklatkowy Ziemi ze stacji kosmicznej
ESA
Film poklatkowy Ziemi ze stacji kosmicznejESA

Ziemia nie jest płaska, to wiedzą nawet dzieci. Nie potrzeba zakrojonych na wysoką skalę obserwacji, żeby to potwierdzić. Ale wystarczy przejrzeć fora internetowe by stwierdzić, że wątpiących nie brakuje. Oto poradnik w sam raz dla nich.

Koncepcja, że Ziemia wcale nie jest płaska, pojawiła się ponad 2500 lat temu, a już w średniowieczu mało kto z wykształconych ludzi wierzył, że mogłoby być inaczej.

Dziś tym bardziej trudno ten fakt w jakikolwiek sposób podważać. Jednak… Wciąż istnieją pewne jednostki wychodzące przed szereg, dzielnie przeciwstawiając się miliardom. Wystarczy przytoczyć przypadek rapera B.o.B.

"Dwa miasta są od siebie oddalone o 16 mil, a jednak stoją w jednej linii. I gdzie niby jest to słynne zakrzywienie Ziemi? Wyjaśnijcie" - napisał. Raper postanowił zorganizować nawet zbiórkę pieniędzy na wystrzelenie satelity, mającego dowieść jego racji.

No cóż, dowody można uzyskać w inny sposób, w niektórych przypadkach nawet nie wychodząc z domu.

1. Popatrz na Księżyc

Co wspólnego ma Księżyc z teorią płaskiej Ziemi? To, że jego obserwacje mogą tę tezę z łatwością obalić. Wystarczy obserwować cykliczność, czyli zmiany faz naszego satelity. W starożytności było to zagadką na przykład dla Greków.

Do jednych z najbardziej dociekliwych można zaliczyć Arystotelesa. Zauważył, że w trakcie zmian faz Księżyca pada na niego zaokrąglony cień. Pochodzi on od Ziemi, znajdującej się między swoim satelitą, a Słońcem. Nie ma więc wątpliwości, że nasza planeta musi być kulą, a dokładniej - geoidą.

2. Statki i horyzont

Jeżeli kiedykolwiek patrzyłeś na horyzont spacerując po plaży, mogłeś zauważyć ciekawe zjawisko - zbliżające się statki nie tylko "pojawiają" się na morzu, lecz wydają się z niego "wynurzać".

Podobny przykład - wyobraź sobie mrówkę chodzącą po powierzchni pomarańczy, w zasięgu twojego wzroku. Kiedy patrzysz na czubek owocu, zobaczysz, że ciało mrówki powoli pojawia się znad "horyzontu", nie jest ona widoczna przez cały czas, jak miałoby to miejsce, gdyby cytrus był płaski.

Mrówka chodząca po powierzchni pomarańczy (org. Moriel Schottlender/Popular Science)Moriel Schottlender/ TVN Meteo

3. Konstelacje gwiazd

Takie obserwacje po raz pierwszy zostały wykonane przez Arystotelesa. Patrząc na różne konstelacje zauważył ich pozorny ruch na niebie, a w konsekwencji tego znikanie za horyzontem.

Po powrocie z podróży do Egiptu Arystoteles zapisał: "są gwiazdy widoczne w Egipcie i… Cyprze, których nie widać w położonych dalej na północ regionach". To zjawisko może być wytłumaczone tylko wtedy, kiedy ludzie obserwują gwiazdy z poziomu okrągłej powierzchni, jak kontynuował uczony. Zakładał również, że sfera Ziemi nie jest dużych rozmiarów - inaczej efekt nieznacznej zmiany położenia obserwatora nie byłby tak oczywisty.

Im dalej odejdziesz od równika, tym szybciej znane ci konstelacje będą z czasem znikać za horyzontem, będąc zastępowanymi przez inne gwiazdy. Coś takiego nie wydarzyłoby się, gdyby Ziemia była płaska.

Pole widzenia na kulistej powierzchni (org. Moriel Schottlender/Popular Science)Moriel Schottlender/ TVN Meteo

4. Zegar słoneczny

Jeżeli wbijesz patyk w ziemię, rzuci on cień. Cień będzie poruszał się wraz z mijającym czasem. W ten sposób funkcjonują na przykład zegary słoneczne. Jeżeli Ziemia byłaby płaska, wtedy dwa patyki postawione w dwóch różnych miejscach rzucałyby dokładnie taki sam cień. Wniosek jest prosty - ziemia musi być okrągła.

Na podstawie tego eksperymentu żyjący w starożytności Eratostenes dość dokładnie wyliczył obwód naszej planety.

Cienie rzucane na płaskiej powierzchni (org. Moriel Schottlender/Popular Science)Moriel Schottlender/ TVN Meteo

5. Im wyżej, tym dalej

Powszechne uważa się, że zasięg wzroku jest zależny od wysokości, na jakiej się znajdziemy. Krótko mówiąc - im wyżej wejdziesz, tym będziesz widzieć dalej położone miejsca. Zazwyczaj wiążemy to z przeszkodami stojącymi w zasięgu naszego wzroku, ograniczającymi widok - domami, drzewami itp. Ale to nie do końca prawda.

Powierzchnia, którą jesteśmy w stanie zaobserwować, również różni się w zależności od tego, czy znajdujemy się na podłożu płaskim czy kulistym. Z tego pierwszego zawsze zobaczymy mniej niż z drugiego.

6. Hen daleko samolotem

Jeżeli kiedykolwiek leciałeś samolotem, szczególnie na dalekich dystansach, mogłeś zauważyć dwa interesujące fakty na temat samolotów i Ziemi.

Po pierwsze - samoloty mogą przemieszczać się po względnie prostej linii przez długi czas, nie dolatują do żadnej "krawędzi" czy "końca" czegokolwiek. Pomijając aspekt ograniczonych zasobów paliwa, mogłyby oblecieć Ziemię dookoła.

Druga obserwacja jest jeszcze łatwiejsza - zwyczajnie, wyglądając za okno lecąc nad oceanem widać, że horyzont jest zaokrąglony.

7. Nie jesteśmy inni

Ziemia różni się od innych planet, to prawda, jednak są takie cechy, które charakteryzują wszystkie.

Innymi słowy: skoro odkryliśmy tyle planet, w różnych lokalizacjach i biorąc pod uwagę różne kryteria są one do siebie podobne, istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, że dotyczy to również naszej planety. Wszystkie przeprowadzone przez nas obserwacje pokazały, że planety są kuliste

W 1610 roku Galileusz zaobserwował, że satelity Jowisza obracają się wokół niego. Opisał je jako "małe planety obracające się wokół większej". Zobaczył również, że inne ciała niebieskie (Jowisz, Neptun, a później również Wenus) są krągłe i wszystkie krążą wokół Słońca.

8. Istnienie stref czasowych

Podczas gdy w Warszawie jest godzina 17, Słońce zmierza ku zachodowi, w Nowym Jorku mamy wtedy 11, czyli Słońce znajduje się w prawie najwyższym punkcie, jaki osiągnie tego dnia. W Pekinie zaś panuje ciemność, a na zegarkach widnieje godzina 23. Czemu zrobiło się ciemno?

Można to wytłumaczyć jednym krótkim zdaniem - Ziemia jest okrągła i krąży wokół własnej osi. Jeżeli w jednym miejscu świata jest jasno to po przeciwnej - ciemno.

Jeżeli Słońce byłoby umieszczone w specyficzny sposób - żeby w danym momencie oświetlało na płaskiej powierzchni tylko jeden fragment, tak czy siak widzielibyśmy naszą gwiazdę z każdego miejsca. Nawet kiedy nie znajdowałaby się ona bezpośrednio nad naszymi głowami. Jak wiadomo, taka sytuacja się nie zdarza, słońce zawsze znika za horyzontem o określonej godzinie. Jaka jest tego przyczyna? Kulistość!

U nas dzień, gdzie indziej noc - kolejny dowód na kulistość Ziemi (org. Moriel Schottlender/Popular Science)Moriel Schottlender/ TVN Meteo

9. Wyraża więcej niż tysiąc słów

Na koniec - ostatni dowód, ale nie najmniej ważny. Wręcz przeciwnie - to właśnie ta "obserwacja" stanowi niezbyty dowód na kulistość Ziemi.

W ciągu 60 lat eksplorowania kosmosu, wysłaliśmy w kosmos satelity, sondy oraz oczywiście ludzi. Dzięki temu otrzymaliśmy mnóstwo zdjęć przedstawiających naszą planetę. Czemu, nawet jakby się bardzo chciało, nie da się zaprzeczyć, Ziemia na nich je sferyczna. Jak to mówią - obraz wyraża więcej niż tysiąc słów.

Autor: ao/ja / Źródło: popsci.com

Źródło zdjęcia głównego: NASA

Pozostałe wiadomości

Pogoda na Boże Narodzenie. W święta aurę w Polsce ma kształtować silny i stabilny wyż. Czeka nas ochłodzenie. Ale czy ośrodek wysokiego ciśnienia przyniesie nam białe święta? Sprawdź w naszej najnowszej prognozie, czy gdzie jest szansa na śnieg.

W Wigilię "warunki w tej części kraju będą bardzo trudne". Najnowsza prognoza na święta Bożego Narodzenia

W Wigilię "warunki w tej części kraju będą bardzo trudne". Najnowsza prognoza na święta Bożego Narodzenia

Źródło:
tvnmeteo.pl

Rozpoczęła się kalendarzowa zima, a wraz z nią miejscami spadł słaby śnieg. Biało zrobiło się w niedzielę na wschodzie Mazowsza. Zdjęcia lekko zaśnieżonego krajobrazu otrzymaliśmy na Kontakt24.

"Trzeba przyznać, że dotrzymała terminu". Śnieg na Mazowszu

"Trzeba przyznać, że dotrzymała terminu". Śnieg na Mazowszu

Źródło:
tvnmeteo.pl, Kontakt24

IMGW wydał alarmy pierwszego stopnia przed intensywnymi opadami śniegu. Obowiązują też ostrzeżenia przed silny wiatrem, który w porywach może rozpędzać się do 70 kilometrów na godzinę. Sprawdź, gdzie należy uważać.

Obfite opady śniegu i porywisty wiatr. Uważajmy

Obfite opady śniegu i porywisty wiatr. Uważajmy

Źródło:
IMGW

W Nowym Jorku spadł śnieg i zrobiło się biało. Amerykańska Narodowa Służba Pogodowa (NWS) poinformowała, że są to pierwsze, mierzalne grudniowe opady w tym mieście od trzech lat.

Tutaj spadł pierwszy od lat śnieg w grudniu

Tutaj spadł pierwszy od lat śnieg w grudniu

Źródło:
Reuters, NBC New York

Sztuczne światło może powodować wyraźne zmiany w nocnym działaniu ekosystemu raf koralowych. Do takich wniosków doszli badacze z Uniwersytetu Brystolskiego. Jak przekazał jeden z autorów publikacji, sztuczne naświetlanie naraża morskie organizmy na "niespodziewane niebezpieczeństwo".

"Niespodziewane niebezpieczeństwo" w morskich głębinach

"Niespodziewane niebezpieczeństwo" w morskich głębinach

Źródło:
PAP, Uniwersytet Brystolski

Na portugalskiej Maderze wieje silny wiatr. Przez wichury odwołano ponad 30 połączeń lotniczych. Wstrzymano też połączenia morskie z wyspą Porto Santo, wchodzącą w skład tego położonego na Atlantyku archipelagu.

Odwołane loty i rejsy na Maderę   

Odwołane loty i rejsy na Maderę   

Źródło:
PAP, madeira.rtp.pt

Pożar, który wybuchł w australijskim buszu, zmusił setki mieszkańców stanu Wiktoria do ewakuacji. Walka z żywiołem trwać może jeszcze co najmniej kilka dni - poinformowały w niedzielę lokalne władze.

Pożar buszu. Wydano nakaz natychmiastowej ewakuacji

Pożar buszu. Wydano nakaz natychmiastowej ewakuacji

Źródło:
PAP, The Guardian

Pogoda na dziś. W niedzielę 22.12 w miejscach kraju czekają nas opady deszczu, a wiatr w porywach mocno się rozpędzi. Termometry wskażą od 2 do 7 stopni Celsjusza.

Pogoda na dziś - niedziela 22.12. Jesiennie w całym kraju

Pogoda na dziś - niedziela 22.12. Jesiennie w całym kraju

Źródło:
tvnmeteo.pl

Przez pół wieku przepisy chroniły wilki na naszym kontynencie, teraz znów będzie można do nich strzelać. Ale póki co - nie w Polsce. Komisja Europejska uchyliła wprawdzie furtkę do polowań na wilki, ale polski rząd deklaruje, że nie zamierza na razie z niej korzystać. Na ten moment więc wilk pozostaje w naszym kraju zwierzęciem pod ścisłą ochroną.

"Kraje zachodnie deklarowały ścisłą ochronę wilków, teraz chcą je zabijać. Nie powinniśmy im tego ułatwiać"

"Kraje zachodnie deklarowały ścisłą ochronę wilków, teraz chcą je zabijać. Nie powinniśmy im tego ułatwiać"

Źródło:
tvn24.pl

W niedzielę 22 grudnia rozpoczęła się kalendarzowa zima. Astronomiczną powitaliśmy dzień wcześniej - w sobotę. Zimowe niebo będzie pełne ciekawych zjawisk astronomicznych.

Rozpoczęła się kalendarzowa zima

Rozpoczęła się kalendarzowa zima

Aktualizacja:
Źródło:
PAP, tvnmeteo.pl

Pierwszy dzień astronomicznej zimy nie jest w tym roku rekordowo ciepły, ale jak zaznaczyła synoptyczka IMGW Ewa Łapińska, widać tendencję do tego, że temperatura w tym okresie jest coraz wyższa. Po odwilży w tym tygodniu śnieg w górach zdążył już spaść, ale i tak jest go mało. W Zakopanem w sobotę leżały cztery centymetry białego puchu.

Cała Polska na czerwono. "Jest tendencja"

Cała Polska na czerwono. "Jest tendencja"

Źródło:
PAP, IMGW, tvnmeteo.pl

Do pewnej rodziny z amerykańskiego stanu Wirginia zawitał niespodziewany gość. Do domu przez komin wleciała sowa, która usiadła na szczycie choinki. Jej przegonienie nie było łatwe.

Wleciała do domu i usiadła na choince. "Zobaczyłam wielką sowę"

Wleciała do domu i usiadła na choince. "Zobaczyłam wielką sowę"

Źródło:
cbsnews.com, nbcwashington.com

Tysiące osób świętowały w sobotę o świcie przesilenie zimowe, czyli moment rozpoczęcia astronomicznej zimy i zarazem najkrótszy dzień roku na półkuli północnej, na stanowisku archeologicznym Stonehenge w Wielkiej Brytanii.

Najkrótszy dzień roku. Tłumy zebrały się w Stonehenge

Najkrótszy dzień roku. Tłumy zebrały się w Stonehenge

Źródło:
PAP, Reuters, tvnmeteo.pl

W słynącym z charakterystycznych czerwonych skał parku stanowym w amerykańskim stanie Utah część z nich została zabarwiona na niebiesko. Według władz prawdopodobnie ktoś użył armaty prochowej. Żeby wyczyścić skały, trzeba było użyć 90 litrów wody.

"Co wolelibyście zobaczyć?". Incydent w parku narodowym

"Co wolelibyście zobaczyć?". Incydent w parku narodowym

Źródło:
Miami Herald, The Sacramento Bee

Smog spowił w sobotę Nowe Delhi, stolicę Indii. Spowodował, że widzialność była mocno ograniczona. Mieszkańcy skarżyli się na trudności z oddychaniem. Jakość powietrza była znacznie powyżej normy.

"Pieką mnie oczy i ciągle kaszlę, brakuje mi tchu"

"Pieką mnie oczy i ciągle kaszlę, brakuje mi tchu"

Źródło:
Reuters

Tydzień temu w Majottę uderzył potężny cyklon Chido. Sytuacja we francuskim terytorium zamorskim jest trudna - wiele domów nie ma prądu, brakuje wody i jedzenia. - Wieczorami, po zachodzie słońca na ulicach robi się dość niebezpiecznie - powiedziała pani Anna, która wysłała nam swoją relację na Kontakt24. Polka mieszka tam od kilku lat.

"Nie ma prądu, dochodzi do kradzieży, słychać wystrzały z broni gazowej"

"Nie ma prądu, dochodzi do kradzieży, słychać wystrzały z broni gazowej"

Źródło:
BBC, Reuters, Kontakt24

Naukowcy z organizacji Conservation International odkryli w peruwiańskiej Amazonii 27 nieznanych dotąd gatunków zwierząt. Najbardziej dziwacznymi są ryby z głowami przypominającymi "wielki, napuchnięty nos", a także wodno-lądowe myszy.

Ryby z "kluchowatymi głowami", pływające myszy

Ryby z "kluchowatymi głowami", pływające myszy

Źródło:
PAP, CNN

Położna z Majotty opowiedziała historię porodu, do którego doszło w noc po uderzeniu cyklonu Chido w wyspy. Jak wspominała, aby dotrzeć do rodzącej, musiała wspinać się i czołgać przez połamane drzewa. Na zdewastowanym przez żywioł terytorium nie ma wody i prądu, co utrudnia pracę szpitalom położniczym.

Czołgała się pod połamanymi drzewami, by odebrać poród. W szpitalu nie ma wody i prądu

Źródło:
Reuters, BBC

Naukowcy z Koreańskiego Instytutu Nauki i Technologii opracowali pływające drony. Wyposażone są one w "hydrofilowe zęby", dzięki którym mogą wychwytywać unoszący się w wodzie mikroplastik.

Pływające drony z "zębami". Nowy sposób walki z mikroplastikiem

Pływające drony z "zębami". Nowy sposób walki z mikroplastikiem

Źródło:
PAP, onlinelibrary.wiley.com

Silny wiatr szalał w piątek nad Włochami. W Como na północy kraju podmuchy przewróciły stojącą na placu choinkę. Trudna sytuacja panowała także na wybrzeżu Ostii, gdzie wiatr uszkodził kilka konstrukcji w porcie i na plaży.

Wiatr przewracał świąteczne dekoracje i budynki na nabrzeżu

Wiatr przewracał świąteczne dekoracje i budynki na nabrzeżu

Źródło:
ANSA, Fiumicino Online

Z raportu opublikowanego przez brytyjską Agencję Ochrony Środowiska wynika, że 6,3 miliona domów i budynków przedsiębiorstw w Anglii może znaleźć się pod wodą na skutek powodzi. W związku ze zmianami klimatu, które zostały po raz pierwszy uwzględnione w takiej analizie, do 2050 roku liczba ta może wzrosnąć nawet do ośmiu milionów.

Ponad sześć milionów nieruchomości w Anglii zagrożonych powodziami. Alarmujący raport

Ponad sześć milionów nieruchomości w Anglii zagrożonych powodziami. Alarmujący raport

Źródło:
The Guardian, gov.uk, independent.co.uk

Kotik południowy odpoczywał na plaży w Rio de Janeiro. Pojawienie się zwierzęcia o tej porze roku jest rzadkością w tych rejonach Brazylii - zazwyczaj są one częstszymi gośćmi na zimę, nie na początku lata. Obecność ssaka wzbudziła spore zainteresowanie ze strony plażowiczów.

Kotik na kultowej plaży. To rzadki widok o tej porze roku

Kotik na kultowej plaży. To rzadki widok o tej porze roku

Źródło:
G1 Globo, Folha do Leste

Najstarsze na świecie szczątki praprzodka ssaków zostały odnalezione na Majorce. Skamieniałość gorgonopsa, szablozębnego drapieżnika, zachowała się w zaskakująco dobrym stanie. Naukowców zdziwiła jeszcze jedna kwestia - szczątki tych zwierząt znajdowano znacznie dalej od równika.

Na Majorce znaleziono szczątki gorgonopsa

Na Majorce znaleziono szczątki gorgonopsa

Źródło:
CNN, ICP

Gdy my szykujemy się do zimy, na półkuli południowej zaczyna się lato. Mieszkańcy Chile mierzą się już z falą upałów. Temperatura znacząco przekracza 30 stopni Celsjusza.

34 stopnie w cieniu. Wydano pierwsze ostrzeżenie

34 stopnie w cieniu. Wydano pierwsze ostrzeżenie

Źródło:
Reuters, tvnmeteo.pl

Naukowcy z Królewskich Ogrodów Botanicznych w Kew w Wielkiej Brytanii opisali w tym roku łącznie 172 nowych gatunków roślin i grzybów i wybrali z nich 10 najciekawszych. Części nowo odkrytych gatunków już nadano status zagrożonych. Jak podkreślają badacze, "trzeba się ścigać z czasem, aby zdążyć je wszystkie odnaleźć".

"Palma widmo", grzyby zębowe, liany o zapachu marcepanu. Oto nowe gatunki opisane w tym roku

"Palma widmo", grzyby zębowe, liany o zapachu marcepanu. Oto nowe gatunki opisane w tym roku

Źródło:
PAP, kew.org

Z powodu ocieplenia warstwa lodu na tatrzańskich jeziorach, w tym na Morskim Oku, jest bardzo cienka. Pracownicy Tatrzańskiego Parku Narodowego apelują do turystów, aby nie wchodzili na zamarznięte stawy, ponieważ lód z łatwością może się załamać.

"Może dojść do tragedii". Apel do turystów

"Może dojść do tragedii". Apel do turystów

Źródło:
PAP

Sporo szczęścia miał kot z Massachusetts, który we wtorek znalazł się na środku zamarzniętego jeziora. W pewnym momencie pod zwierzakiem załamał się lód. Na pomoc ruszyli mu świadkowie, którzy wskoczyli do łódki i w ostatniej chwili wyciągnęli go z lodowatej wody.

Lód pękł pod kotem. To, że żyje, jest "cudem od początku do końca"

Lód pękł pod kotem. To, że żyje, jest "cudem od początku do końca"

Źródło:
CNN, Westford Animal Control

Wysoka temperatura w grudniu sprzyja aktywności kleszczy, dlatego ten niebezpieczny pajęczak może znaleźć się na choince, którą przyniesiemy do domu. Warto przejrzeć swoje zwierzęta, aby sprawdzić czy nie złapały kleszcza, przebywając w pobliżu świątecznego drzewka.

Razem z choinką możemy przynieść do domu nieproszonego gościa. To ryzyko wzrosło

Razem z choinką możemy przynieść do domu nieproszonego gościa. To ryzyko wzrosło

Źródło:
PAP

Potężne tornado przetoczyło się przez miasto Scotts Valley w amerykańskim stanie Kalifornia. Jego niszczycielską siłę widać na nagraniu uchwyconym przez kamerkę samochodową w ciężarówce.

Tornado przewróciło ciężarówkę. Nagranie z wnętrza pojazdu

Tornado przewróciło ciężarówkę. Nagranie z wnętrza pojazdu

Źródło:
CNN