Mamy astronomiczne lato

Początek astronomicznego lata nastąpił 21 czerwca o godzinie 12.07, kiedy to Słońce przeszło przez punkt przesilenia letniego i wstąpiło w znak Raka. Lato potrwa 94 dni 10 godzin i 39 minut. Astronomiczne lato zakończy się w nocy z 22 na 23 września (równonoc jesienna).

Czwartek będzie najdłuższym dniem w roku, ale nie tylko to sprawia, że będzie wyjątkowy.

- Dziś mamy dzień najkrótszego cienia. W południe, gdy słońce wzniesie się najwyżej w roku, nasze cienie będą najkrótsze - opowiadał we "Wstajesz i wiesz" Karol Wójcicki, popularyzator astronomii.

Czeka nas też najjaśniejsza noc. Jak podkreślił Wójcicki, o ile pierwszego dnia astronomicznego lata Słońce wznosi się najwyżej, o tyle nocą chowa się najpłycej za horyzont. Gwiazd podczas takiej nocy zobaczymy niewiele, ale naszym oczom mogą ukazać się za to obłoki srebrzyste.

- To chmury obserwowane w środku nocy nisko nad północnym horyzontem, które tworzą się nad Arktyką, nad biegunem północnym na wysokości około 90 kilometrów. To najwyższe znane ludzkości chmury. działają jak wielkie zwierciadło: odbijają nad naszą planetą światło słoneczne padające na przykład na Amerykę Północą i kierują je w nasza stronę - opowiadał Wójcicki.

Jak zidentyfikować obłoki srebrzyste? Wyszukujmy srebrzysto-błękitnych postrzępionych chmur, które znajdują się na granicy Kosmosu.

Pozostałe letnie noce też przyniosą fantastyczne zjawiska na niebie. Co takiego astronomowie polecają do obserwacji w tegoroczne wakacje? Przebojem końcówki lipca będzie Wielka Opozycja Marsa. 27 lipca Czerwona Planeta znajdzie się najbliżej Ziemi w swoim ruchu orbitalnym wokół Słońca, a na dodatek będzie wtedy w pobliżu peryhelium swojej orbity (punktu najbliższego względem Słońca). To oznacza niewielki dystans Ziemia-Mars w porównaniu z innymi latami. Odległość ta wyniesie 57,77 mln km, czyli kilkanaście milionów kilometrów mniej niż dwa lata temu w przypadku zwykłej opozycji Marsa.

Wielkie Opozycje Marsa następują co kilkanaście lat. Astronomowie zachęcają więc, aby skorzystać z okazji i zobaczyć przez teleskop szczegóły widoczne na powierzchni planety. Nawet przez względnie niewielki teleskop będzie można spróbować dostrzec czapy polarne.

O ile Marsa można obserwować w tygodniach poprzedzających i następujących po Wielkiej Opozycji, to zaćmienie Księżyca zobaczymy tylko w danym dniu i w określonych godzinach. Tak się składa, że najbliższe całkowite zaćmienie Księżyca również nastąpi 27 lipca. W Polsce będzie widoczne wieczorem przy wschodzie Księżyca. Srebrny Glob pojawi się nad horyzontem 12 minut po rozpoczęciu fazy częściowej zaćmienia. Faza całkowita będzie trwać 1 godzinę i 43 minuty.

Każdego roku w wakacje organizowane są "noce spadających gwiazd", zwykle w okolicach maksimum roju meteorów o nazwie Perseidy. W tym roku przypadnie ono w drugiej połowie nocy z 12 na 13 sierpnia, a cały okres aktywności roju rozciąga się od 17 lipca do 24 sierpnia. Perseidy to białe, szybkie meteory, które mogą pojawiać się w seriach po kilka-kilkanaście w ciągu paru minut. W trakcie maksimum może pojawić się nawet 150 takich zjawisk na godzinę. Źródłem Perseidów jest kometa 109P/Swift-Tuttle, a rój ten jest znany już od starożytności.

Podczas tegorocznego lata mamy okazję do obserwowania wielu jasnych planet. Jako Gwiazda Wieczorna bardzo jasno świeci Wenus. Będzie tak przez całe lato. Na początku lipca Wenus będzie zachodzić około godz. 23, a potem stopniowo coraz wcześniej - we wrześniu około godz. 21. Wenus bez problemu dostrzeżemy gołym okiem na wieczornym niebie, jako najjaśniejszą po Księżycu.

Mars na przełomie czerwca i lipca wschodzi około godz. 23, ale będzie to następowało coraz szybciej. W sierpniu będzie wschodził już równo z zachodem Słońca. Niestety planeta będzie widoczna dość nisko nad horyzontem, ale za to będzie wyjątkowo jasna, osiągając na przełomie lipca i sierpnia, w maksimum blasku, jasność większą niż Jowisz. Bez problemu dostrzeżemy go gołym okiem.

Kolejną bardzo jasną planetą, doskonale widoczną gołym okiem, jest właśnie Jowisz. Na początku lipca będzie widoczny do około godz. 1, a później zacznie zachodzić szybciej i na koniec sierpnia będzie znikał za horyzontem już przed godz. 22. Słabszy od Wenus, Jowisza i Marsa, ale nadal dobrze widoczny gołym okiem, jest Saturn. Na początku lipca będzie widoczny przez całą noc, a pod koniec sierpnia mniej więcej do godz. 23.

W lipcu ponownie będzie można śledzić przeloty Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS) nad Polską. W połowie lipca widoczne, jasne przeloty, będą następować około północy i w godzinach porannych, a później stację ISS będzie można dostrzec trochę wcześniej wieczorem (np. około godz. 22). Okres widoczności stacji ISS potrwa do początku sierpnia.

Autor: anw/map / Źródło: PAP