Prawo do zawierania traktatów międzynarodowych, mianowanie sędziów, dowództwo nad najpotężniejszą armią świata - między innymi takie prerogatywy przysługują prezydentowi Stanów Zjednoczonych. W odróżnieniu do wielu państw zachodnich, w USA nie ma funkcji premiera, zatem to właśnie do głowy państwa należy kierowanie pracami rządu. Co może przywódca Ameryki?
Trwa liczenie głosów po wyborach prezydenckich w USA. Mimo że cztery stany (Alaska, Arizona, Karolina Północna i Georgia) nadal nie ogłosiły wstępnych wyników, to po przewidywanym zwycięstwie Joe Bidena w Pensylwanii, które dało mu 20 głosów elektorskich, kandydat demokratów przekroczył próg wymaganych 270 potrzebnych do objęcia funkcji prezydenta. Sześć kolejnych głosów Biden otrzymał dzięki wygranej w Nevadzie.
>> Zobacz przemówienie Joe Bidena oraz Kamali Harris z Wilmington
Po ogłoszeniu przewidywanych wyników z 46 stanów, Joe Biden zdobył 279 głosy elektorskie. Urzędujący prezydent Donald Trump ma ich 213.
Prezydent kieruje pracą rządu
Konstytucja Stanów Zjednoczonych w art. 2 określa funkcje, uprawnienia i obowiązki prezydenta, ale w praktyce wiele zależy też od tego, czy prezydent ma za sobą większość w Kongresie, a także od osobowości sprawującego urząd.
Głównym obowiązkiem prezydenta jest zapewnienie wiernego wykonywania prawa, a obowiązek ten jest realizowany poprzez rozbudowany system agencji wykonawczych, w tym przede wszystkim departamenty tworzące gabinet prezydenta. Prezydent mianuje wszystkich członków gabinetu i większość innych wysokich rangą urzędników władzy wykonawczej rządu federalnego.
Mianuje również wszystkich sędziów sądownictwa federalnego, w tym w przypadku wakatu - członków Sądu Najwyższego. Mianowanie sędziów SN jest jedną z najbardziej istotnych kompetencji prezydenta, bo pełnią oni urząd dożywotnio lub do momentu, kiedy sami zrezygnują, więc dokonany przez prezydenta wybór często wpływa na orzecznictwo jeszcze długo po zakończeniu jego kadencji.
Prezydenckie nominacje na stanowiska wykonawcze i sądowe muszą zostać zatwierdzona przez większość w Senacie.
Naczelny dowódca wojska
Prezydent jest również naczelnym dowódcą wojskowym kraju i ma nieograniczone uprawnienia do kierowania działaniami sił lądowych, morskich i powietrznych, ale to tylko Kongres może wypowiedzieć wojnę. Prezydent ma prawo do zawierania traktatów z zagranicznymi rządami, choć Senat musi je zatwierdzić większością dwóch trzecich głosów.
Prezydent w ramach corocznego orędzia o stanie państwa dokonuje przeglądu poprzedniego roku i przedstawia plany wydatków oraz wszelkie propozycje legislacyjne na kolejny, jednak sam nie ma inicjatywy ustawodawczej, gdyż propozycje ustaw zgłasza tylko Kongres. Jednak będąc faktycznym liderem jednej z dwóch partii w Kongresie, ma wpływ, na to jakie propozycje są przedstawiane. Prezydent ma natomiast prawo do zatwierdzania lub odrzucania projektów ustaw uchwalonych przez Kongres, chociaż ten może uchylić weto prezydenta większością dwóch trzecich w obu izbach, co w praktyce jest bardzo trudne.
Prezydent może omijać Kongres wydając rozporządzenia wykonawcze, które pozwalają mu na stanowienie prawa. Dzieje się tak najczęściej w sytuacji, gdy nie ma za sobą większości w Kongresie. Rozporządzenia wykonawcze mają jednak mniejszą moc niż ustawa i mogą być odwołane przez następnego prezydenta.
Źródło: CNN, PAP