Uczestniczka Powstania Warszawskiego Wanda Traczyk-Stawska, prawnik i były sędzia Trybunału Konstytucyjnego Wiesław Johann oraz aktor Daniel Olbrychski zostali w tym roku wytypowani do tytułu Honorowego Obywatela Warszawy.
Głosowanie nad kandydaturami odbędzie się w czwartek, na najbliższym posiedzeniu rady miasta. Wręczenie tytułu - w lipcu, podczas uroczystej sesji z okazji Dnia Pamięci Warszawy.
Łączniczka, działaczka podziemia
Tytuł Honorowego Obywatela przyznawany jest co roku. W tym kandydatów jest troje.
Pierwsza to zgłoszona przez prezydent Warszawy - Wanda Traczyk-Stawska. Działaczka podziemia niepodległościowego i członkini Szarych Szeregów.
Walczyła w Powstaniu Warszawskim jako strzelec i łączniczka. Działała pod pseudonimem "Pączek" w Oddziałach Osłonowych Wojskowych Zakładów Wydawniczych. 6 września została ciężko ranna w walkach na Smolnej.
Po kapitulacji powstania trafiła do niewoli niemieckiej, ale po zakończeniu wojny wróciła do Polski. W Warszawie ukończyła studia pedagogiczne i pracowała z upośledzonymi dziećmi. Była aktywna również w czasie stanu wojennego, podczas którego m.in. udzielała schronienia działaczom Solidarności i przechowywała dokumenty.
Jak przypomina w uzasadnieniu swojej decyzji Hanna Gronkiewicz-Waltz, Wanda Traczyk-Stawska zajmowała się też odszukiwaniem powstańczych mogił. Najpierw po kryjomu, a później już jawnie zbierała nazwiska kolegów i pochowanych na Cmentarzu Powstańców Warszawy. Powołała nawet specjalny Komitet do spraw Cmentarza Powstańców Warszawy na Woli. "Dzięki jej staraniom miejsce to stało się ważnym miejscem na mapie historii miasta" - przekonuje prezydent stolicy.
Dziennikarz, prawnik, sędzia TK
Prawo i Sprawiedliwość zaproponowało kandydaturę Wiesława Johanna. To prawnik, były dziennikarz, nauczyciel akademicki i wieloletni sędzia Trybunału Konstytucyjnego. A prywatnie - mąż zmarłej kilka tygodni temu radnej Olgi Johann.
W latach 70. Johann pracował w Polskim Radiu, gdzie - jak przypominają radni PiS - redagował i przygotowywał głównie programy związane z Warszawą. Po wydarzeniach sierpnia 1980 roku został wybrany na szefa warszawskiej redakcji "Na Warszawskiej Fali". Jednak nie został nim długo. Po ogłoszeniu stanu wojennego zrezygnował bowiem z pracy dziennikarza i wrócił do zawodu prawnika. Społecznie udzielał porad prawnych w Prymasowskim Komitecie Pomocy i jako obrońca uczestniczył w licznych procesach politycznych. Bronił m.in. liderów Solidarności i działaczy opozycyjnych z całego kraju.
Po przemianach roku 1989 roku Johann nadal pozostał aktywny zawodowo. Był m.in. pełnomocnikiem rządu Tadeusza Mazowieckiego do sprawy likwidacji Urzędu Cenzury. Natomiast od 1997 do 2009 roku pełnił funkcję sędziego Trybunału Konstytucyjnego.
Za swoją działalność został odznaczony Orderem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.
Aktor teatralny i filmowy
Ostatnim kandydatem na Honorowego Obywatela jest - zgłoszonym przez przewodniczącą Rady Warszawy aktor filmowy i teatralny Daniel Olbrychski. Znany m.in. z ról w "Panu Wołodyjowskim", "Weselu", "Cyruliku Syberyjskim" czy roli popularnego Kmicica z "Potopu".
"Bywalcy warszawskich teatrów podziwiają Olbrychskiego już od 48 lat. Aktor występował na większości stołecznych scen. Od 1969 roku grał w Teatrze Powszechnym, a później w Teatrze Narodowym, gdzie występował ponad 450 razy" - przekonuje w swoim uzasadnieniu przewodnicząca Ewa Malinowska-Grupińska.
"Olbrychski to nie tylko wielki artysta, ale także dobry obywatel, którego głos był i jest ważny w przełomowych dla naszej narodowej historii momentach. W wyjątkowy sposób potrafi łączyć obowiązki aktorskie z obywatelskimi i patriotycznymi" - argumentuje dalej przewodnicząca.
Przypomina też o jego licznych odznaczeniach i nagrodach, w tym m.in.: Złotym Krzyżu Zasługi w 1974 roku czy Złotym Medalu "Zasłużony Kulturze Gloria Artis", jaką otrzymał w 2006 roku.
Pierwszy był Piłsudski
Tradycja nadawania godności honorowego obywatela sięga w Warszawie 1918 roku. Jako pierwszy uhonorowany tym tytułem został Józef Piłsudski. Rada miasta nadawała go w latach 1918-1929 osobom szczególnie zasłużonym dla stolicy. Tradycję wznowiono w 1992 r. Przyznanie tytułu jest wyrazem najwyższego wyróżnienia i uznania dla zasług lub wybitnych osiągnięć obywateli polskich i cudzoziemców.
Honorowe obywatelstwo stolicy przyznano m.in.: Ignacemu Paderewskiemu, Marii Curie-Skłodowskiej, Stefanowi Starzyńskiemu, Markowi Edelmanowi, Irenie Sendlerowej, Jerzemu Buzkowi, Witoldowi Kieżunowi, Irenie Santor czy Janowi Olszewskiemu.
W ubiegłym roku otrzymał profesor Adam Strzembosz. Był też drugi kandydat – zgłoszony prze radnych Pragi Północ Krzysztof Tyszkiewicz – architekt i deweloper. Kandydatura ta przepadła jednak w głosowaniu Rady Warszawy.
Zobacz jak wyglądała ubiegłoroczna uroczystość:
kw/b
Źródło zdjęcia głównego: TK / Wikimmedia (CC BY-SA 3.0 pl) / tvn24