Przed wojną zachwycała architekturą i była centrum żydowskiego życia religijnego. Po stłumieniu powstania w getcie warszawskim została wysadzona osobiście przez Jürgena Stroopa. W 72. rocznicę tego zdarzenia o Wielkiej Synagodze na Tłomackiem przypomni multimedialna projekcja.
Wielka Nieobecna to tytuł instalacji świetlno-muzycznej, która upamiętni synagogę 72 lata po jej zniszczeniu. Pokaz rozpocznie się o godz. 20.15, bo dokładnie o tej porze esesman Jürgen Stroop, dowódca odpowiedzialny za likwidację getta wysadził najbardziej okazałą z warszawskich bożnic. Data ta jest uznana za symboliczny koniec powstania w getcie, a w tym roku zbiegła się z Nocą Muzeów.
Uznany po wojnie za zbrodniarza wojennego Stroop tak opisał ten moment w raporcie: "Przygotowania trwały 10 dni. Synagoga była gmachem solidnie zbudowanym. Stąd, aby ją za jednym zamachem wysadzić w powietrze, należało przeprowadzić pracochłonne roboty saperskie i elektryczne. Ależ to był piękny widok! Z punktu widzenia malarskiego i teatralnego obraz fantastyczny. Oficer saperów wręczył mi aparat elektryczny, wywołujący detonację ładunków wybuchowych. Przedłużałem chwilę oczekiwania. Wreszcie krzyknąłem: Heil Hitler! – i nacisnąłem guzik. Ognisty wybuch uniósł się do chmur. Przeraźliwy huk. Bajeczna feeria kolorów. Niezapomniana alegoria triumfu nad żydostwem. Getto warszawskie skończyło swój żywot. Bo tak chciał Adolf Hitler i Heinrich Himmler".
Posadzka, która zobowiązuje
Pamięci o warszawskich Żydach nie udało się jednak unicestwić. Samej synagogi nie odbudowano, ale wybuch i ogień przetrwały mury przysynagogalnej biblioteki judaistycznej. W 1947 roku powstał tam Żydowski Instytut Historyczny. Ocalała też przedwojenna posadzka, która do dziś nosi ślady zniszczeń. I to właśnie ta podłoga stanie się głównym bohaterem wydarzeń w sobotę wieczorem.
- Podłoga ma blizny ognia, które nas bardzo zobowiązują. Trudno zapomnieć o historii mając pod stopami coś takiego. To jeden z dowodów na to, że Warszawa jest miastem, które wymaga wielkiej uważności, aby je poznać i docenić – tłumaczy Anna Chyla z Żydowskiego Instytutu Historycznego.
Przypomną dźwiękiem i obrazem
Aby uczcić pamięć miejsca i społeczności, która je tworzyła, kantorów i rabinów z Tłomackiego punktualnie o 20.15, na zaledwie 10 minut uruchomiona zostanie instalacja świetlno-muzyczna, na którą złoży się m.in. głos światowej sławy tenora Gerszona Siroty i wizualizacja płonącej synagogi. Autorem instalacji muzycznej jest Marcin Lenarczyk, a za obrazy odpowiadają Tomasz Melissa i Mikolaj Chylak z kolektywu Malarze.
Przez cały wieczór oglądać będzie można wystawy "Ocalałe. Kolekcja malarstwa, rysunku, rzeźby ze zbiorów ŻIH – lata 1890 -1939" oraz ekspozycję "Po Zagładzie. Centralny Komitet Żydów w Polsce (1944-1950)", po których przewodnicy oprowadzać będą równo o godzinach: 19:00, 21:00 i 22:00.
b
Źródło zdjęcia głównego: ŻIH