Składki na ubezpieczenie społeczne - jakie stawki? Składki przy umowie zlecenie

● Ubezpieczenie społeczne stanowią filar polityki socjalnej państwa. ● Składają się na nie ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe. ● Wyliczaniem i opłacaniem składek zajmuje się płatnik składek, czyli najczęściej pracodawca. ● Płacenie składek na ubezpieczenia społeczne w większości przypadków jest obowiązkowe.

System ubezpieczeń społecznych w Polsce funkcjonuje przede wszystkim na podstawie ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Na mocy przepisów prowadzeniem systemu ubezpieczeń społecznych zajmuje się Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), natomiast względem rolników i członków ich rodzin – Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS).

System ubezpieczeń społecznych służyć ma zabezpieczeniu interesów osób, które na skutek kalectwa czy choroby, ale także ze względu na wiek czy na przykład ciążę nie są w stanie czasowo lub na stałe wykonywać pracy. Stanowi on, obok świadczeń z pomocy społecznej, jeden z filarów polityki socjalnej państwa.

Ubezpieczenia społeczne obejmują w sumie cztery różne ubezpieczenia: ●     emerytalne, ●     rentowe, ●     chorobowe, ●     wypadkowe.

Naliczaniem i odprowadzaniem składek na te ubezpieczenia zajmuje się płatnik składek. Płatnikiem najczęściej jest pracodawca, natomiast w przypadku przedsiębiorców lub osób samozatrudnionych płatnikiem są te osoby, a więc same odprowadzają one i finansują swoje składki.

W przypadku osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę lub umowy zlecenia koszt płaconych składek dzielony jest natomiast pomiędzy pracodawcę i pracownika. Wysokość składek na poszczególne ubezpieczenia społeczne wygląda następująco:

Emerytalna: 19,52 proc. wynagrodzenia (łącznie), z czego 9,76 proc. to część finansowana przez pracodawcę, kolejne 9,76 proc. finansowane jest przez pracownika (odejmowane z pensji brutto). Rentowa: 8 proc. (łącznie), 6,5 proc. (pracodawca), 1,5 proc. (pracownik) Chorobowa: 2,45 proc. (całość finansuje pracownik) Wypadkowa: 1,67 proc. (całość finansuje pracodawca)

Należy pamiętać, że wysokość składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe jest stała dla wszystkich, natomiast wysokość składki na ubezpieczenie wypadkowe może być różna w zależności od płatnika składek i poziomu ryzyka zawodowego dla danego pracującego.

Składka wypadkowa w wysokości 1,67 proc. jest najczęściej spotykaną stawką przyjętą m.in. dla przedsiębiorców zgłaszających do ubezpieczenia nie więcej niż 9 pracowników. Wysokość składki na ubezpieczenie wypadkowe może jednak, w zależności od przypadku, wynosić od 0,67 proc. do 3,33 proc. podstawy wymiaru. Szczegółowe informacje na temat wyliczania wysokości składki wypadkowej znaleźć można na stronie ZUS.

Wysokość składek na ubezpieczenia społeczne ustalana jest procentowo i wyliczana względem podstawy wymiaru składek. Podstawę tę stanowi przychód pracownika z tytułu zatrudnienia, przede wszystkim jego: ●     wynagrodzenia zasadnicze, ●     wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, ●     dodatki do wynagrodzenia i nagrody, ●     ekwiwalenty za niewykorzystany urlop, ●     inne świadczenia, również w naturze, np. najem mieszkania od pracodawcy.

Do podstawy wymiaru składek nie wlicza się natomiast wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy np. w czasie choroby, natomiast w przypadku składek emerytalnej i rentowej – również odpraw czy nagród jubileuszowych przyznawanych nie częściej niż raz na pięć lat.

Ponadto istnieje ograniczenie wysokości rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Jeżeli podstawa ta w danym roku kalendarzowym przekroczy 30-krotność prognozowanego, przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, płatnik może przestać naliczać i odprowadzać te dwie składki.

Szczegółowe informacje na temat ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne znaleźć można na stronie ZUS.

Składki na ubezpieczenia społeczne to nie wszystkie obowiązkowe składki ZUS. Po stronie pracodawcy dochodzi ponadto płacenie comiesięcznych składek na Fundusz Pracy (2,45 proc.) oraz na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (0,1 proc.). Razem ze składkami na ubezpieczenia społeczne daje to łącznie 20,48 proc. wynagrodzenia brutto pracownika, które stanowią dodatkowy koszt po stronie pracodawcy.

Z kolei po stronie pracownika do składek społecznych dochodzi ponadto konieczność opłacenia w pełni składki ubezpieczenia zdrowotnego w wysokości dziewięciu proc. pensji brutto. W sumie daje to 22,71 proc. składek ZUS potrącanych z jego wynagrodzenia brutto.

Warto pamiętać, że ubezpieczenie zdrowotne jest w Polsce obowiązkowe i umożliwia korzystanie nieodpłatne korzystanie z usług państwowej służby zdrowia.

Co do zasady umowy zlecenie są obecnie ze strony pracodawcy oskładkowane w ten sam sposób jak umowy o pracę. O ile jednak w przypadku umowy o pracę obowiązkowe są wszystkie cztery składki społeczne: emerytalna, rentowa, chorobowa i wypadkowa, o tyle w przypadku umowy zlecenie opłacanie poszczególnych składek jest:

●     emerytalnej – obowiązkowe, ●     rentowej – obowiązkowe, ●     chorobowej – dobrowolne, ●     wypadkowej - obowiązkowe.

Dla osób zatrudnionych na umowę zlecenie oczywiście obowiązkowa jest również składka na ubezpieczenie zdrowotne.

W przypadku osób pracujących na umowę zlecenie i dobrowolnie opłacających składkę chorobową podstawa wymiaru tej składki może natomiast wynieść miesięcznie maksymalnie 250 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. Powyżej tej kwoty dobrowolną składkę chorobową przestaje się naliczać.

W określonych przypadkach umowa zlecenie umożliwia również obniżenie wysokości płaconych składek. Jest to możliwe, gdy pracownikiem jest student, który nie ukończył 26. roku życia, lub gdy pracownik ten posiada umowę o pracę w innej firmie na kwotę minimum 2 800 zł brutto (pensja minimalna). Wówczas pracodawca nie musi odprowadzać za niego żadnych składek społecznych.

Natomiast jeśli dany pracownik ma kilka umów zlecenie z tym samym pracodawcą, obowiązkowe składki dotyczą jedynie pierwszej z nich i naliczane są od kwoty 2 800 zł.

Obowiązek płacenia składek na ubezpieczenia społeczne istnieje również w przypadku wykonywania pracy przez osobę pobierającą emeryturę.

Istnieje natomiast jedna różnica w przypadku kobiet które ukończyły 55. rok życiu lub mężczyzn, którzy ukończyli 60. rok życia. W takich przypadkach płatnik składek nie musi opłacać składek na Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Jak wyliczanie składek na ubezpieczenia społeczne wygląda w praktyce? Można to pokazać na przykładzie zatrudniania pracownika, któremu wypłacana jest pensja minimalna w 2021 roku, czyli 2 800 zł brutto.

Pracodawca musi oprócz 2 800 zł wynagrodzenia brutto ponieść również dodatkowy koszt składek w łącznej wysokości 20,48 proc., czyli 573,44 zł. W sumie koszt pracownika wyniesie tym samym 3 373,44 zł. Z kolei pracownikowi od wynagrodzenia potrącane jest łącznie 738,33 zł (383,88 zł na ubezpieczenie społeczne, 217,45 składki zdrowotnej oraz 137 zł zaliczki z tytułu PIT). Tym samym na rękę pracownik otrzyma 2 061,67 zł.