Jaki jest próg wyborczy w Polsce? Ile procent poparcia muszą osiągnąć komitety?

W niedzielę, 15 października, odbędą się wybory parlamentarne. W głosowaniu wybranych zostanie 460 posłów oraz 100 senatorów na czteroletnią kadencję. W wyborach do Sejmu Polska podzielona jest na 41 okręgów, w których do zdobycia jest określona liczba mandatów - od 7 do 20. By móc zawalczyć o te mandaty, komitety wyborcze muszą jednak najpierw osiągnąć próg wyborczy. Czym on jest?

Próg wyborczy to minimalny procentowy próg poparcia, jaki każdy biorący udział w wyborach do Sejmu RP komitet wyborczy musi osiągnąć, by wziąć udział w podziale mandatów. Zasady jego działania oraz jego wysokość określają zapisy Kodeksu wyborczego. Jak tam stwierdzono, by móc wejść do Sejmu, pojedyncze komitety wyborcze muszą zyskać co najmniej 5 procent ważnie oddanych głosów w skali kraju, a komitety koalicyjne - 8 procent.

ZOBACZ TEŻ: Wybory 2023. Jak przeliczane są głosy na mandaty? Tłumaczymy metodę D'Hondta

Co ważne, poparcie liczone jest na poziomie całego kraju, nie zaś w pojedynczych okręgach. Jeśli więc nawet komitet przekroczy próg 5 czy 8 procent w danym okręgu, nie zostanie on uwzględniony w podziale mandatów do tego okręgu, o ile odsetek oddanych na niego głosów w całym kraju nie osiągnie wymaganej w Kodeksie wyborczym wartości.

Co w przypadku, gdy dany komitet nie osiągnie progu wyborczego? Wówczas startujący z jego list kandydaci nie wejdą do Sejmu, a oddane na nich głosy nie będą uwzględniane przy podziale mandatów. Od podanych powyżej zasad obowiązuje jeden wyjątek. Zgodnie z Kodeksem wyborczym z konieczności osiągnięcia progu wyborczego zwolnione są bowiem komitety mniejszości narodowych i etnicznych, które na minimum 5 dni przed wyborami złożą w tej sprawie odpowiednie oświadczenie do Państwowej Komisji Wyborczej.

W szczególnych sytuacjach próg może również zostać obniżony. Jeśli wymaganego progu poparcia nie zdobędzie żaden ze startujących komitetów wyborczych lub spełni je wyłącznie jeden komitet, przy rozdziale mandatów będą brane pod uwagę te komitety, które pojedynczo osiągnęły poparcie rzędu minimum 3 procent, a w koalicji zyskały minimum 5 procent ważnych głosów w skali kraju.

ZOBACZ TEŻ: Jak oddać ważny głos do Sejmu i Senatu?

Konieczność przekroczenia progu wyborczego obowiązuje w Polsce nie tylko w przypadku wyborów do Sejmu, ale i wyborów samorządowych (częściowo) oraz wyborów do Parlamentu Europejskiego. Jak można zauważyć, zasady te nie odnoszą się do wyborów do Senatu. Tam Polska podzielona jest na 100 okręgów. Z każdego z nich wybierany jest tylko jeden senator. Mandat otrzymuje ten kandydat, który otrzyma największą liczbę głosów w swoim okręgu.

Osiągnięcia w wyborach do Sejmu RP konkretnego wyniku wyborczego ważne jest jednak nie tylko ze względu na samą możliwość wejścia do parlamentu, lub jej brak, ale i ze względów finansowych. Partie tworzące samodzielne komitety wyborcze, które zdobędą poparcie co najmniej 3 procent głosujących, mogą bowiem liczyć na otrzymywanie subwencji od państwa - nawet jeśli nie wejdą do Sejmu. W przypadku komitetów koalicyjnych do otrzymania tych środków konieczne jest zyskanie co najmniej 6 procent wszystkich ważnie oddanych głosów.

Subwencje wypłacane są przez cały okres kadencji Sejmu. Wysokość subwencji określają zapisy Ustawy o partiach politycznych. Oblicza się ją proporcjonalnie do liczby oddanych na dany komitet wyborczy głosów.