- Razem z siostrzyczką siedziałem w kucki cały czas - wspomina Moshe Tirosh, który w czasie okupacji ukrywał się w piwnicy wilii na terenie warszawskiego zoo. Dom został właśnie wyremontowany, a niebawem będzie udostępniony zwiedzającym.
W czasie okupacji na terenie warszawskiego zoo schronienie około setki Żydów. Część z nich mieszkała w willi przedwojennego dyrektora ogrodu Jana Żabińskiego.
Tirosh ukrywał się z rodzeństwem w piwnicy. - Razem z siostrzyczką siedziałem w kucki cały czas. Trzymałem rękę na jej buzi, żeby nie płakała, bo chciała do mamy - wspomina dziś.
Offenbach na alarm, Chopin na koniec
Podczas remontu odkryto kanał pomiędzy piwnicami, a bażanciarnią, którym ukrywający mogli się wydostać w razie niebezpieczeństwa. - Bardzo ważny jest fortepian, na którym pani Żabińska grała konkretne utwory, np. Offenbacha. To znaczyło, że trzeba zejść do piwnicy. Jak grała szybciej, to znaczyło, że trzeba jak najszybciej z tunelu wydostać się na zewnątrz - tłumaczy Ewa Zbonikowska, wicedyrektor warszawskiego zoo. - Kiedy grała swojego ukochanego Chopina, to oznaczało, że zagrożenie minęło i można bezpiecznie wrócić - dodaje.
Instrument zachował się i już od 4 maja można będzie go oglądać w odrestaurowanej willi Żabińskich.
Sprawiedliwi Wśród Narodów Świata
Podczas Powstania Warszawskiego Jan Żabiński dowodził plutonem, został ranny i trafił do oflagu, a to, co pozostało z przedwojennego zoo, zostało niemal zrównane z ziemią. W pierwszych latach po wojnie Żabińscy zaangażowali się w odbudowę ogrodu, ale w 1951 r. Jan został zmuszony do rezygnacji ze stanowiska.
W latach 1952–1954 wykładał w Państwowej Wyższej Szkole Pedagogicznej w Warszawie, pisał książki o życiu zwierząt, wygłaszał pogadanki w Polskim Radio. Od 1947 był członkiem Państwowej Rady Ochrony Przyrody. Popularyzował akcję przywracania żubra przyrodzie, od 1947 redagował "Księgi Rodowodowe Żubrów".
W 1965 roku Jan i Antonina odznaczeni zostali medalem Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata. W 2013 roku zapowiedziano powstanie hollywoodzkiego filmu o małżeństwie polskich bohaterów.
Do willi Żabińskich zajrzeliśmy z kamerą:
Odrestaurowana willa Żabińskich
kś/r