Subiektywne astronomiczne "naj" 2011 roku

Para galaktyk VV 340, zdjęcie teleskopu Hubble'a

Nagroda Nobla z fizyki dla astronomów, kolejne odkrycia planet pozasłonecznych, nowe teleskopy - to jedne z najciekawszych wydarzeń roku 2011 w światowej astronomii.

Nagroda Nobla z fizyki za rok 2011 została przyznana za obserwacje odległych supernowych, dzięki którym odkryto, że tempo rozszerzania Wszechświata wzrasta. Odkrycie to oznacza też, że za trzy czwarte masy Wszechświata odpowiada egzotyczna ciemna energia o nietypowych własnościach (m.in. ujemne ciśnienie). Laureatami nagrody zostali: Saul Perlmutter, Brian P. Schmidt i Adam G. Riess.

Odkrycie planet pozasłonecznych

W badaniach astronomicznych ciągle czołowym tematem są odkrycia planet pozasłonecznych. Liczba znanych egzoplanet przekroczyła już 700. Wśród odkryć wyróżnia się ogłoszenie ponad 50 nowych planet przez zespół Michela Mayora z Obserwatorium Genewskiego, korzystający ze spektrografu HARPS, pracującego w Obserwatorium ESO La Silla na 3,6-metrowym teleskopie. Co więcej, wśród tego grona 50 planet, znajduje się aż 16 z kategorii określanej mianem "superziemie", czyli obiekty o masie do 10 mas Ziemi.

Druga Ziemia

Z kolei NASA ogłosiła odkrycie przez misję kosmiczną Kepler planety-kandydatki na obiekt o podobnych własnościach jak Ziemi. Egzoplaneta Kepler 22b ma masę jedynie 2,4 razy większą niż Ziemia, obiega swoją gwiazdę w ciągu 290 dni, a co więcej, może na niej panować temperatura sprzyjająca istnieniu wody w stanie ciekłym - szacowana na około 22 stopnie Celsjusza.

Nowy księżyc Plutona

Z kolei Plutonowi doszedł nowy księżyc - znamy ich teraz cztery. Natomiast Ziemia może poszczycić się pierwszą planetoidą trojańską. Asteroida 2010 TK7 ma około 300 metrów średnicy i zakreśla skomplikowaną orbitę w pobliżu jednego z punktów libracyjnych układu Ziemia-Słońce. Planetoid trojańskich znanych jest kilka tysięcy. Zdecydowana większość z nich związana jest z Jowiszem, po kilka posiadają Neptun i Mars, w przypadku Ziemi do tej pory nie znano takiego obiektu.

Pozaziemska woda, jak ziemska

Obserwacje jednej z komet (103P/Hartley 2) pokazały, że skład znajdującej się w niej wody jest prawie identyczny jak tej w ziemskich oceanach. Ma bardzo podobny stosunek zawartości deuteru do wodoru. Jest to pierwszy taki przypadek wśród komet, ale może być wsparciem dla hipotezy, że ziemska woda pochodzi właśnie od komet.

Wszechświat w 3D

Astronomowie skonstruowali też trójwymiarową mapę naszej lokalnej części Wszechświata. Pokazuje ona struktury w promieniu do 380 milionów lat świetlnych i obejmuje 45 tysięcy galaktyk. Mapa została wykonana w ramach przeglądu nieba 2MASS Redshift Survey, który potrzebował około 10 lat, aby przeskanować całe niebo w bliskiej podczerwieni.

Nowe oczy zwrócone w kosmos

W roku 2011 miało miejsce kilka wydarzeń istotnych dla naziemnej astronomii instrumentalnej. Obserwacje rozpoczęło kilka średnich i mniejszych nowych teleskopów, m.in. 2,6-metrowy VST (VLT Survey Telescope) do przeglądów nieba w zakresie widzialnym.

Bardzo Duży Teleskop (VLT) w Obserwatorium ESO Paranal działa już od kilku lat, jednak dopiero w marcu 2011 r. pokazał pełnię swoich możliwości. W tym roku poznaliśmy dzięki niemu m.in. najjaśniejszy znany dotąd obiekt we Wszechświecie - kwazar Ulas.

Największe naziemne obserwatorium

Hitem na polu teleskopów naziemnych były pierwsze opublikowane obrazy z sieci anten ALMA pracujących w zakresie milimetrowym i submilimetrowym. ALMA (Atakama Large Milimetr/submilimeter Array) będzie największym naziemnym obserwatorium astronomicznym. Aktualnie jest w trakcie konstrukcji, działa już około 20 z planowanych 66 anten. Ukończenie budowy nastąpi w 2013 roku.

Gigantyczny teleskop

Podjęto także kilka istotnych decyzji w kwestii projektowanego gigantycznego teleskopu o średnicy prawie 40 metrów. E-ELT, czyli Ogromnie Wielki Teleskop Europejski, jest planowany przez Europejskie Obserwatorium Południowe ESO. Została wybrana lokalizacja do budowy teleskopu - góra Cerro Armazones na pustyni Atakama w Chile.

Prace projektowe postępują też w dwóch projektach amerykańskich: Wielki Teleskop Magellana (GMT) o średnicy 26 metrów i Teleskop Trzydziestometrowy (TMT) o rozmiarze 30 metrów.

Okrągłe liczby

Natomiast w przypadku działających już od lat teleskopów, okrągły wynik uzyskało Obserwatorium Gemini (dwa teleskopy ośmiometrowe na obu półkulach) - opublikowano tysięczną pracę naukową opartą o dane z tych teleskopów.

Jednak wyniki Gemini to niewiele w porównaniu z Kosmicznym Teleskopem Hubble'a (HST), który może poszczycić się osiągnięciem 10 tysięcy publikacji naukowych. Kolejnym okrągłym wynikiem HST jest milionowa obserwacja wykonana przez ten instrument.

Trzęsienia ziemi w obserwatoriach

Nie obyło się też bez groźnych wydarzeń. W Chile i na Hawajach, czyli miejscach, w których znajduje się wiele czołowych obserwatoriów astronomicznych, miały miejsce trzęsienia Ziemi. Na szczęście teleskopy są odpowiednio skonstruowane i nie ucierpiały.

CZYTAJ RÓWNIEŻ: O NAJWAŻNIEJSZYCH WYDARZENIACH 2011 ROKU W ASTRONAUTYCE O NAJWAŻNIEJSZYCH WYDARZENIACH 2011 ROKU W NAUCE

Autor: usa/ms / Źródło: PAP

Tagi:
Raporty:
Pozostałe wiadomości

IMGW opublikował prognozę zagrożeń meteorologicznych na kolejne dni. Do Polski wróci upał, przez który w części kraju mogą obowiązywać ostrzeżenia nawet drugiego - prawie najwyższego - stopnia. Lokalnie może także zagrzmieć i silnie wiać.

Upał. Gdzie będzie najgroźniejszy

Upał. Gdzie będzie najgroźniejszy

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

Pogoda na jutro, czyli na środę 27.08. Najbliższa noc zapowiada się pogodnie. Rano pojawi się więcej chmur, ale rozpogodzi się w ciągu dnia. Maksymalna temperatura będzie bardzo zróżnicowana - o ile u jednych będzie maksymalnie 18 stopni Celsjusza, o tyle u innych termometry pokażą blisko 30 stopni.

Pogoda na jutro - środa, 27.08. Z biegiem dnia aura będzie coraz lepsza

Pogoda na jutro - środa, 27.08. Z biegiem dnia aura będzie coraz lepsza

Źródło:
tvnmeteo.pl

Wiele miejsc w Polsce boryka się z niedoborami wody. Nie jest to zaskoczeniem dla ekspertów, którzy uważają, że to konsekwencja wieloletnich zjawisk. Podają oni jednak sposoby na to, jak sprawić, by wody było więcej.

Brakuje nam wody. Jak ją zatrzymać

Brakuje nam wody. Jak ją zatrzymać

Źródło:
PAP

Burza piaskowa, zwana także habubem, przeszła nad Nevadą i Arizoną. W pierwszym amerykańskim stanie zakłóciła słynny festiwal, a w drugim dała się szczególnie mocno we znaki kierowcom.

Habub zaatakował. "Gdy wystawiłam rękę na zewnątrz, to jej nie widziałam"

Habub zaatakował. "Gdy wystawiłam rękę na zewnątrz, to jej nie widziałam"

Aktualizacja:
Źródło:
PAP, Reuters, CNN

Łoś Emil to w Europie jeden z najbardziej rozpoznawalnych przedstawicieli swojego gatunku. Słynie z zamiłowania do długich wędrówek, podczas których przekracza granice państw. Ostatnio zawędrował do Austrii, gdzie wywołał niemałe poruszenie.

"Na początku myśleliśmy, że to ryba". Zadziwiający gość odwiedził Wiedeń

"Na początku myśleliśmy, że to ryba". Zadziwiający gość odwiedził Wiedeń

Źródło:
ENEX

We wschodnim Pakistanie zdecydowano o ewakuacji co najmniej 150 tysięcy mieszkańców. Wszystko w związku z planowanym przez Indie spuszczeniem wody z przepełnionej tamy, co może skutkować lokalnymi powodziami.

Jeden kraj chce spuścić wodę, w drugim trwają masowe ewakuacje

Jeden kraj chce spuścić wodę, w drugim trwają masowe ewakuacje

Źródło:
PAP

Członkowie projektu Skytinel znaleźli meteoryty na terenie wsi w województwie wielkopolskim. Są one pozostałością bolidu, który przeleciał nad zachodnią Polską pod koniec lipca.

Meteoryt trafił w drogę w wielkopolskiej wsi

Meteoryt trafił w drogę w wielkopolskiej wsi

Źródło:
Skytinel

Na horyzoncie widać powrót upałów. Po kilku dniach wyraźnego ochłodzenia termometry po raz kolejny pokażą ponad 30 stopni Celsjusza. Jak długo skwar utrzyma się w Polsce?

Przed nami ostatnia fala gorąca tych wakacji

Przed nami ostatnia fala gorąca tych wakacji

Źródło:
tvnmeteo.pl

Ponad 80 portów zostało zamkniętych z powodu wysokich fal, które uderzają w wybrzeże Peru. W północnej części kraju obowiązuje zakaz wypływania. Na wzburzonym morzu zginęła jedna osoba.

Fale porywały łodzie z portów. Nie żyje jedna osoba

Fale porywały łodzie z portów. Nie żyje jedna osoba

Źródło:
Reuters, La Gaceta

Przez wieki to rocznik decydował o prestiżu w świecie wina. Dziś jednak, w obliczu coraz bardziej kapryśnej pogody i zmian klimatu, rośnie liczba producentów rezygnujących z podawania konkretnego roku na etykiecie. To zmiana, która może zrewolucjonizować sposób, w jaki oceniamy jakość wina.

Rezygnują z dat na etykietach. To efekt zmian klimatu

Rezygnują z dat na etykietach. To efekt zmian klimatu

Źródło:
BBC, Le Messager

Dziesiąty lot testowy rakiety Starship od SpaceX został po raz kolejny przełożony. Tym razem plany firmy Elona Muska pokrzyżowały warunki atmosferyczne. Wiadomo jednak, kiedy otworzy się kolejne okno startowe.

Pogoda wygrała z firmą Elona Muska

Pogoda wygrała z firmą Elona Muska

Źródło:
PAP, SpaceX

Co najmniej trzy osoby zginęły na skutek tajfunu Kajiki, który w poniedziałek uderzył w wybrzeże Wietnamu. W stolicy kraju, Hanoi, żywioł spowodował całkowity paraliż komunikacyjny. Trwa szacowanie strat i naprawa sieci energetycznej.

Tajfun sparaliżował stolicę. Nie żyją trzy osoby

Tajfun sparaliżował stolicę. Nie żyją trzy osoby

Źródło:
PAP, VN Express, baonghean.vn

Intensywne opady deszczu spowodowały zniszczenia w południowym Jemenie. Jak opowiadali mieszkańcy miasta Aden, były to jedne z najpoważniejszych podtopień, jakie pamiętają. Woda wdzierała się do domów i niszczyła samochody.

Lało przez dwa dni. "Wszędzie zniszczone samochody, zalane domy"

Lało przez dwa dni. "Wszędzie zniszczone samochody, zalane domy"

Źródło:
Reuters, Anadolu Ajansi

Gwałtowny skok temperatury nastąpi już w ciągu kilku dni. Na jak długo zawita do nas ciepło? Sprawdź autorską, długoterminową prognozę pogody na 16 dni, przygotowaną przez prezentera tvnmeteo.pl Tomasza Wasilewskiego.

Pogoda na 16 dni: upał na sam koniec wakacji

Pogoda na 16 dni: upał na sam koniec wakacji

Źródło:
tvnmeteo.pl

W USA potwierdzony pierwszy przypadek zakażenia muchą śrubową u człowieka. Larwy tego pasożyta żyją w ciele żywiciela, zjadając jego tkanki. Owad jest szczególnie niebezpieczny dla zwierząt hodowlanych.

Mucha śrubowa w ciele człowieka. Pierwszy przypadek w USA

Mucha śrubowa w ciele człowieka. Pierwszy przypadek w USA

Źródło:
Reuters

W Hiszpanii trwa walka z gigantycznymi pożarami. W jednej z gmin w Galicji płomienie zdołały zbliżyć się do gospodarstw domowych. Władze alarmują, że tegoroczny sezon pożarowy jest najgorszy od blisko 20 lat.

Płomienie blisko domów. "Prowincja stoi w ogniu"

Płomienie blisko domów. "Prowincja stoi w ogniu"

Źródło:
Reuters, ENEX, El Pais

Sierpniowy rekord temperatury minimalnej został pobity na jednym z polskich mrozowisk. W poniedziałek rano termometry na stacji Biegun Zimna Kotliny Orawsko-Nowotarskiej pokazały zaledwie -3,6 stopnia Celsjusza. Przy gruncie było jeszcze mroźniej.

Tak mroźno w sierpniu nie było tu jeszcze nigdy

Tak mroźno w sierpniu nie było tu jeszcze nigdy

Źródło:
Biegun zimna Kotliny Orawsko-Nowotarskiej, IMGW, tvnmeteo.pl

Stado dzików spacerujące po jednej z dzielnic Budapesztu zwróciło uwagę jej mieszkańców. Władze stolicy Węgier postanowiły wyjść naprzeciw problemowi, stawiając w części miasta specjalne pułapki.

W tej stolicy postawiono pułapki na dziki

W tej stolicy postawiono pułapki na dziki

Źródło:
PAP

Górskie mokradła w Kolorado mogą być miejscem powstawania silnej neurotoksyny. Jak wynika z badań, na skutek zanieczyszczenia środowiska w regionie powstały dogodne warunki do syntezy metylortęci. Naukowcy apelują, że jest to szczególnie niebezpieczne, ponieważ ekosystem jest źródłem wody pitnej dla ponad trzech milionów ludzi.

Górskie mokradła produkują śmiertelnie groźną substancję

Górskie mokradła produkują śmiertelnie groźną substancję

Źródło:
The Conversation

W Normandii na północy Francji udało się uchwycić na nagraniu niezwykle efektowne zjawisko - fragment klifu runął do morza. Choć w pobliżu znajdowali się ludzie, w zdarzeniu nikt nie ucierpiał.

Fragment klifu runął do morza. Zobacz nagranie

Fragment klifu runął do morza. Zobacz nagranie

Źródło:
Reuters, huffingtonpost.fr

W niedzielę północne Włochy nawiedziła gwałtowna burza, które przyniosła ze sobą silny deszcz i wiatr, a miejscami także grad. Żywioł łamała drzewa, dewastował plaże oraz zamieniał ulice w potoki. Trwa usuwanie szkód.

Sztab kryzysowy, połamane drzewa, utrudnienia na kolei

Sztab kryzysowy, połamane drzewa, utrudnienia na kolei

Źródło:
PAP, tg24.sky.it

Hiszpańska agencja meteorologiczna AEMET przekazała, że fala upałów, która zakończyła się przed niespełna tygodniem, była najsilniejsza w historii pomiarów. Sierpniowa anomalia temperatury wyniosła 4,6 stopnia Celsjusza.

Takiej fali upałów jeszcze tam nie było

Takiej fali upałów jeszcze tam nie było

Źródło:
PAP, EFE, El Mundo

Tuż za Erin, która przez jakiś czas była huraganem, utworzyła się inna burza tropikalna. Fernand, bo takie otrzymała imię, w najbliższych dniach będzie przemieszczać się przez środkowy Atlantyk.

Tuż za Erin podąża Fernand. Czy stanie się huraganem

Tuż za Erin podąża Fernand. Czy stanie się huraganem

Źródło:
The Weather Channel, AccuWeather

W niedzielę na Kasprowym Wierchu leżał śnieg. Opady związane były z zimnym powietrzem arktycznym, które napływa obecnie do Polski. W niektórych miejscach termometry pokazywały w nocy ujemne wartości.

Odrobina zimy w sierpniu. W Tatrach spadł śnieg

Odrobina zimy w sierpniu. W Tatrach spadł śnieg

Aktualizacja:
Źródło:
TOPR, tvnmeteo.pl, TVN24

Szron pojawił się na samochodach w nocy z soboty na niedzielę. Na Kontakt24 otrzymaliśmy zdjęcia dokumentujące przymrozek na Dolnym Śląsku. To nie jedyne ciekawe zjawisko, jakie przyniosła nam pogoda w ciągu ostatniej doby.

Grad, szron i trąby wodne. Sobotnia aura na zdjęciach

Grad, szron i trąby wodne. Sobotnia aura na zdjęciach

Aktualizacja:
Źródło:
tvnmeteo.pl, Kontakt24

Jezioro w północnym Pakistanie jest na skraju wylania. Jak poinformowały władze prowincji Gilgit-Baltistan, zbiornik powstał na skutek zejścia lawiny błotnej, która zablokowała jedną z rzek. Jeśli dojdzie do przerwania naturalnej tamy, spiętrzona woda może zagrozić kilku miastom.

Po lawinie powstało jezioro. Jest śmiertelnie niebezpieczne

Po lawinie powstało jezioro. Jest śmiertelnie niebezpieczne

Źródło:
Reuters, The Nation Pakistan

W sobotę pogoda w Polsce jest zmienna. Lokalnie występują burze, a na północy nad Bałtykiem pojawiają się trąby wodne. Zjawiska można zobaczyć na nagraniach.

"Wyjąłem telefon i zacząłem nagrywać". Znów pojawiły się nad Bałtykiem

"Wyjąłem telefon i zacząłem nagrywać". Znów pojawiły się nad Bałtykiem

Źródło:
tvnmeteo.pl

Przed jedną ze szkół w mieście Pearl w amerykańskim stanie Missisipi pojawił się aligator. Dzieci i nauczyciele przez kilka godzin musieli pozostać w budynku. Zwierzę zostało bezpiecznie odłowione i przewiezione z dala od zabudowań.

Przed szkołą pojawił się aligator

Przed szkołą pojawił się aligator

Źródło:
CNN

Sześciu uczniów utonęło w Egipcie podczas wycieczki szkolnej na plaży Abu Tlat w Aleksandrii. Mimo obowiązującego zakazu kąpieli, grupa weszła do morza. Ratownicy uratowali 21 innych osób. Jak informują lokalne media, zakaz wchodzenia do morza łamany jest notorycznie, co prowadzi do kolejnych tragedii.

Pływali mimo czerwonej flagi. Sześciu uczniów utonęło

Pływali mimo czerwonej flagi. Sześciu uczniów utonęło

Źródło:
PAP